Aloe vera در جزیره قشم
Aloe vera در جزیره قشم
«صبرزرد» در جزیره قشم :
تاريخچه گياه «آلوئه ورا» يا «صبرزرد» و اثرات دارويي آن به ۶ هزار سال قبل باز مي گردد. از گذشته هاي دور، ژل اين گياه براي درمان زخم هاي عفوني و ترميم سوختگي و بريدگي مورد استفاده بوده است.
با پيشرفت علم دارو سازي و شناخت خواص دارويي گياهان در نيمه قرن بيستم، ماده مسهل حاصل از عصاره برگ آلوئه شناخت شد و ساليان طولاني اين گياه براي استخراج مسهل قوي آن در جزاير كارائيب بطور مصنوعي كاشته مي شد. براساس اظهار نظر سالخوردگان قشمي، گياه آلوئه ورا يا «صبر زرد» از ساليان طولاني در جزيره قشم وجود داشته است و خاستگاه آن آفريقا است. به نظر مي رسد، در طي قرون گذشته اين گياه توسط بازرگانان يا جهانگشايان به جزيره قشم حمل شده و با سازگاري با شرايط آب و هواي قشم و به علت اثرات شفابخش آن به گياه معجزه گر مشهور شده است.
«صبر» نام فارسي آن است و صرفنظر از مصارف درماني آن توسط افراد بومي، آن را روي قبرها مي كارند و نشانه اي از محل خاكسپاري كسي است كه فوت شده است . برگزيدن نام صبر براي اين گياه نيز احتمالاً ايجاد آرامش و صبر براي بازماندگان است. در جزيره قشم تراكم بسيار زياد گياه را در قبرستان قديم شهر «سوزا» به صورت چند هكتار فشرده كه عملاً قبرها را كاملاً در بر گرفته است، مي توان مشاهده كرد.
آلوئه ورا نخستين بار با ارزش دارويي «ترميم كننده زخم سوختگي و نيش حشرات» معرفي شده و اكنون صرفنظر از مصرف گسترده در تمامي مواد آرايشي، بهداشتي و داروهاي ترميمي، جايگاه مصرفي و سيعي را در نوشابه ها و مواد غذايي به دست آورده است. آلوئه و را گياهي است كه براي ماندن و رشد به حداقل آب نياز دارد و در خاك هاي شور و ساحلي به آساني رشد و پرورش مي يابد و نسبت به آفات و بيماري ها مقاوم است. بر اساس تجارب پژوهشي، مركز پژوهشي هاي بيوتكنولوژي خليج فارس منطقه آزاد قشم، كارخانه توليد صنعتي آن را با ظرفيت سالانه ۲۰۰ تن ژل و پودر آلوئه طراحي و تدوين و دانش فني آن را به يك شركت خصوصي واگذار كرده است.
پشتوانه اين واحد صنعتي ، كشت و پرورش آلوئه به مساحت ۵۰ هكتار است كه ۵ هكتارتوسط «منطقه آزاد قشم كاشته شده و ۱۵ هكتار آن توسط شركت خريدار دانش فني در دست آماده سازي براي كاشت است و لازم است ، ۳۰ هكتار ديگر نيز توسط مردم جزيره كاشته مي شود. تكثير آلوئه ورا به صورت توليد پاجوش و كاشت بذر است. در بسياري از موارد هر بوته تا ده پاجوش توليد مي كند.
اين گياه پايدار و چند ساله است و هر سه ماه يك بار مي توان از هر بوته ۳ تا ۴ برگ كناري برداشت و براي استخراج محصول در كارخانه مورد استفاده قرار دارد. توسعه كاشت «آلوئه ورا» توسط مردم جزيره قشم صرفنظر از تأمين ماده اوليه كارخانه در دست احداث، زمينه اي مناسب براي ايجاد اشتغال بومي، ايجاد فضا سبز (در زمين هاي ساحلي و غير قابل استفاده كشاورزي و بي نيازي آن به آب شيرين و آبياري دايم) است. خواص متعدد دارويي شناخته شده در «آلوئه ورا» باعث شده است كه آن را گياه قرن بيستم بنامند.
بسياري از محققان بر اين اعتقاد هستند كه خواص آلوئه و نقش دارويي آن در تحولات صنايع دارويي مشابه با شناخت آسپرين در قرن نوزدهم و مصرف آن توسط ميليون ها انسان براي كاهش تب، درد و تورم در سراسر جهان است. هزاران بيمار قلبي از آسپرين به عنوان ماده ممانعت كننده از بروز لخته خون استفاده مي كنند.
مطالعات نشان داده است، آلوئه داراي حدود ۲۰۰ ماده مؤثر است. مواد آرايشي، بهداشتي، غذايي و نوشابه ها بزرگترين بازار بين المللي مصرف آلوئه به شمار مي روند. كشورهاي كره و ژاپن قديمي ترين مصرف كننده گان آلوئه در طب سنتي خود هستند. در كره، ژل آلوئه در نوشابه ها با غلظت ۹۹ درصد مصرف مي شود. اين وضعيت در سنگاپور و مالزي نيز گسترش يافته است. استراليا بالاترين مصرف آلوئه را دارد و با حضور ژاپني ها در استراليا بازار مصرف نوشابه هاي آلوئه نيز توسعه يافته است. مواد آرايشي طبيعي ۴درصد از ۱۶ ميليارد دلار بازار مواد آرايشي، بهداشتي را در اختيار دارد. توليد آنها سالانه ۱۲ تا ۱۵ درصد افزايش مي يابد كه سه برابر رشد توسعه ساير صنايع است.
نوشابه هاي حاوي ژل آلوئه در فروشگاههاي عرصه كننده Helth food ارائه مي شود كه با طعم و رنگ هاي متفاوت وجود دارد.
مصرف آلوئه ورا و تغييرات تاريخى:
همان طور كه ذكر شد نخستين بار اين گياه در كشور مصر مورد استفاده قرار گرفت. حدود سال ۱۵۵۲ پيش از ميلاد بود كه ملكه زيباى مصرى «كلئوپاترا» اعلام كرد زيبايى خود را مديون استفاده از اين گياه معجزه گر است!!
شهرت اين گياه به همين جا ختم نشد! بلكه اين گياه باعث ايجاد جنگ و خونريزى هم شد!!
مى گويند وقتى اسكندر در سال ۳۳۳ پيش از ميلاد مصر را فتح كرد، چيزهاى زيادى از قدرت شگفت انگيز درمانى آلوئه ورا شنيد. به همين خاطر در جست وجوى آن به جزيره Socotra رسيد و بدون كوچكترين معطلى ارتش را روانه آنجا كرد تا براى درمان زخم افراد سپاه خود از اين گياه استفاده كند.
موارد مصرف رايج اين گياه:
بسيارى از مردم با اثر دارويى اين گياه بر روى پوست بريده يا سوخته آشنايى دارند. گرچه مكانيسم دقيق آن مشخص نيست. اما تحقيقات نشان مى دهد كه ۵ فاكتور طبيعى ضدالتهابى در آن موجود است كه باعث رفع درد و بهبود زخم مى شود.
در مورد كسانى كه از نظر هضم غذاى مصرفى با مشكل روبرو هستند نيز مصرف و نوشيدن آن پيش از هر وعده غذايى باعث تحريك شيره گوارشى و ايجاد جريان طبيعى آن و در نتيجه كمك به شكسته شدن موادغذايى جهت جذب توسط سلولها مى شود. از طرف ديگر از آن در درمان «آكنه» يا جوش هاى صورت هم استفاده مى شود. نوشيدن مايع «آلوئه ورا» قبل از غذا و يا مصرف ژل درمانى آن بعد از شست وشوى صورت و بدن براى سلامت پوست مفيد است.
همچنين اشخاص مبتلا به سرطان كه مشغول شيمى درمانى هستند، ادعا مى كنند مصرف اين گياه تهوع و ساير مشكلات مربوط به اين درمان را مى كاهد.
نحوه مصرف:
بهترين نوع ژل Aloe شكلي است كه تازه از گياه گرفته شده باشد. بسياري از افراد اين گياه را براي درمان سوختگيها و بريدگيهاي جزئي در آشپزخانه خود نگه مي دارند. اين گياه براي درمان كهير و پيچك سمي نيز مي تواند مؤثر واقع شود.به منظور استفاده از ژل Aloe، برگ آنرا به صورت طولي برش دهيد و ژل داخل آنرا خارج سازيد. سپس آنرا به صورت آزاد روي قسمت آسيب ديده بماليد.شيره Aloe از قديم به عنوان مسهل مورد استفاده بوده است، اما در ايالات متحده مصرف چنداني ندارد. چون اين ماده سبب بروز گرفتگيهاي دردناك عضلات مي گردد، لذا ابتدا مصرف ساير مسهل هاي گياهي نظير “كاسكارا و فلوس” توصيه ميشود.
براي درمان سنگهاي كليه و به عنوان مسهل شيرة Aloe خشك را كه در اندازه هاي ۰/۰۵ تا ۰/۲ گرم قابل دسترسي است، مصرف كنيد.
براي درمان HIV، روزانه به ميزان ۸۰۰ الي ۱۶۰۰ ميلي گرم مانوز استيله مصرف كنيد. اين ميزان از مادة مزبور، برابر با نيم تا يك ليتر آب Aloe است، هر چند ميزان مانوز استيله مي تواند در فرآورده هاي مختلف متفاوت باشد.
نكات احتياطی:
- ژل Aloe برای استعمال خارجی ماده بی خطری است، اما در موارد نادری سبب واكنش آلرژيك می شود. اگر پوست شما تحريك می شود مصرف آنرا ادامه ندهيد.ژل Aloe برای درمان زخمهای عميق مؤثر نيست.
- شيره آن می تواند سبب گرفتگی يا اسهال روده ای شديد گردد،
- زنان باردار يا شيرده نبايد اين ماده را مصرف كنند زيرا ممكن است سبب انقباضهای رحمی گرديده و سقط جنين را تحريك كند. مصرف مسهل Aloe برای درمان بيماريهای معده ای- روده ای، انسداد روده ای، آپانديسيت يا درد معده مبهم تجويز می شود.
- اين ماده ممكن است سبب تشديد اولسرها، بواسير، ديورتيكولوز، التهاب ديورتيكول، كوليت يا سندرم روده تحريك پذير (IBS) گردد.
- مصرف طولانی مدت اين ماده سبب وابستگی به آن می شود يا تعادل الكتروليتی را مختل می سازد. اين ماده ممكن است سبب تغيير رنگ ادرار به رنگ قرمز بی ضرر گردد. كودكان زير ۱۲ سال نبايد گياه Aloe مصرف كنند.
تركيبات شيميايی:
صبر زرد موادی نظير آلوئين فامودين ، آنترا كيون ،ايزوباربالوئين و مقداری در حدود ۱۲ درصد صمغ می باشد .
تداخل های احتمالی:
مصرف طولانی و مزمن شيره Aloe می تواند سبب كمبود پتاسيم گردد كه می تواند با پاره ای معالجات قلبی تداخل كند. احتمال كمبود پتاسيم در بدن در صورتی كه شيره Aloe را با ادرار آورهای (مدرهای) تيازيد، شيرين بيان يا كورتيكو استروئيد مصرف كنيد، بيشتر است.
مضرات :
صبر زرد اگر باندازه مصرف شود خطری ندارد ولي مقدر زياد آن باعث اسهال خونی می شود ضمناً زنان شيرده نبايد از آن استفاده كنند زيرا صبر زرد از طريق شير و در بدن طفل می شود و ايجاد اسهال می كند . اين گياه نيز برای زنان حامله خوب نيست زيرا ممكن است باعث سقط جنين شود.
تاریخچه مصرف آن در قرن بیستم :
در سال ۱۹۳۵، استفاده بالينى از اين گياه براى درمان التهاب هاى پوستى (درماتيت) ناشى از اشعه x ثابت شد. در آن سال «نشريه رونتولوژى [راديولوژى] آمريكا»، استفاده از اين گياه را براى اين منظور توصيه كرد.به صورت سنتى، از پماد و شيره اين گياه براى درمان زخم ها، اگزما، بواسير و حتى نابينايى استفاده مى كردند. اما امروزه در تحقيقات بالينى مستمرى كه بر روى اين گياه انجام شده است، تنها بعضى از اثرات آن ثابت شده است. در كاهش درد سوختگى و ترميم ناحيه سوختگى (البته سوختگى هاى درجه دو و سه مانند آفتاب زدگى و يا ناشى از اشعه) موثر است. مصرف خوراكى آن به عنوان مسهل كاربرد دارد. ژل اين گياه به دليل داشتن آب فراوان و روغن موجود در خود، از خشك شدن پوست پيشگيرى مى كند، در نتيجه در ترميم ناحيه سوختگى موثر است. همچنين به علت وجود درصد بالاى قند در ژل آن، چون باعث بالا رفتن خاصيت اسمزى مى شود از رشد باكترى ها جلوگيرى مى كند.برخى از تحقيقات حاكى از آن است كه ماده «آنتروكينون» موجود در شيره گياه، خواص ضدويروس، ضدباكترى و فعاليت ضدسرطانى دارد. ژل آن به صورت كرم ضدآفتاب، لوسيون و كرم آرايشى در آمريكا موجود است. اما برخى تحقيقات، از غيرموثر بودن آن در درمان حساسيت هاى پوستى و درمان سوختگى خبر مى دهند.ژل گياه صبر زرد طبى، به صورت موضعى براى درمان سوختگى هاى خفيف، آفتاب سوختگى ها، بريدگى ها، آكنه، التهاب مخاط دهان و از بين رفتن پوست كاربرد دارد. در خصوص مصرف ژل اين گياه توصيه شده كه كاربرد موضعى آن بر روى زخم هاى جراحى مجاز نيست چرا كه بهبود زخم ها را به تأخير مى اندازد. در خصوص تداخلات دارويى هنگام استفاده از اين ژل، عنوان شده، اثرات پايين آورندگى قند خون گلى بن گلاميد را به خاطر داشتن اثر ضدخون افزايش مى دهد و اثر ضدالتهابى هيدروكورتيزون استات را هنگامى كه به عنوان يك حامل استفاده شود، افزايش مى دهد. در استفاده موضعى در آفتاب زدگى هاى سطحى و سوختگى هاى خفيف منعى وجود ندارد اما اكثر محققان پيشنهاد مى كنند، قبل از مصرف، مقدارى از كرم گياه در جاى ديگرى از بدن مثلاً بر روى بازو استفاده شود تا در صورت عدم پاسخ حساسيتى، مورد مصرف قرار گيرد. چند مورد حساسيت پوستى به دنبال مصرف اين گياه، گزارش شده است. در کل چنين نتيجه گيری می شود که،ژل گياه الوئه ورا ، در کيفيت وسرعت بهبودزخم،نسبت به درمان رايج بسيار موثر تر و کم هزينه تر است. اين گياه در درمان بيمارى پسوريازيس (داءالصدف) به صورت عصاره در كرم در طى تحقيقات بسيارى، ثابت شده است. مصرف اين گياه به عنوان مسهل در بيمارانى كه تحت درمان با داروهاى قلبى و كورتن هستند بايد با احتياط بسيار صورت گيرد.اين گياه در كودكان، زنان شيرده باردار و افراد مبتلا به بواسير، نبايد به صورت خوراكى مصرف شود. استفاده از اين گياه در انسداد روده، بيمارى هاى التهابى روده و بيمارى هاى كبد و كليه، ممنوع است. از شيره برگ گياه نيز براى بهبود زخم هاى سطحى و اگزما استفاده مى شود. در مصرف گياهان دارويى، حتماً با پزشك خود مشورت كنيد.
