کاشت داشت و برداشت گندم
- شروع کننده موضوع *محیا*
- تاریخ شروع
rozesefide30004
عضو جدید
گندم
گندم
گندم
گندم از مهمترین غلات است. این گیاه در دو گونه وحشی و اهلی موجود است. گندم یک ساله و از خانواده گرامینه‌ها (گندمیان) است.
خصوصیات گیاه گندم
گندم ، گل آذین سنبله‌ای دارد. از هر گره آن معمولاً یک سنبلچه متشکل از دو گلوم و سه گلچه بوجود می‌آید. گاهی تعداد گلچه‌ها به 9 هم میرسد. دانه گندم بین دو پوشش قاشق مانند به نامهای پوشک بیرونی (لما) و پوشک درونی (پالئا) قرار گرفته است. برگهای گندم مانند برگهای سایر غلات (به جز ذرت و ارزن) ، نازک و کم عرض بوده و زبانه‌های کوچکی دارند.
میوه گندم
میوه گندم با توجه به گونه آن ، 3 تا 10 میلیمتر طول و 3 تا 5 میلیمتر هم قطر دارد و شامل بخش‌های زیر است.
گیاهک: یا رویان که تقریباً 5/2 درصد وزن دانه را تشکیل می‌دهد و سرشار از پروتئین و چربی است که این بخش را معمولاً در تهیه آرد گندم جدا میکنند.
سبوس: همان پوسته دانه‌است و تقریباً 14 درصد از وزن دانه را تشکیل می‌دهد. سبوس را هم همچون گیاهک در مرحله آرد سازی از دانه جدا میکنند و معمولاً برای خوراک دام مورد استفاده قرار می‌گیرد.
آندوسپرم: حاوی مواد نشاسته‌ای دانه گندم است و تقریباً 83 تا 87 درصد از کل دانه را شامل میشود. آندوسپرم دارای دانه‌های نشاسته‌ای و مواد پروتئینی میباشد که دانه‌های نشاسته آن به‌وسیله گلوتن که یکی از پروتئینهای موجود در دانه‌است، بهم چسبیده‌اند. میزان گلوتن موجود در دانه بر حسب نوع و نژاد گندم تفاوت میکند.
همین میزان گلوتن گندم است که مرغوبیت آن را تعیین می‌نماید. گندمهای قرمز سخت بهاره و پاییزه گلوتن بیشتری دارند و به همین دلیل ، ارزش تهیه نان از آنها بیشتر است. چون خمیر حاصل از آردی که از لحاظ گلوتن غنی است، به دلیل داشتن حالت کشدار ، قادر است که گازهای ناشی از تخمیر را بیشتر در خود نگهدارد و برای همین ، خمیر بهتر ورآمده و حجمش بیشتر می‌گردد. کیفیت پخت نان به طور عمده به دو فاکتور بستگی دارد : کیفیت وکمیت گلوتن خمیرنان.
کمیت گلوتن در ری کردن وافزایش حجم نان موثر است.گندمهایی که دارای مقدار بیشتری گلوتن هستند، از لحاظ نانوایی نیز کیفیت مطلوبتری دارند. کیفیت گلوتن نمی‌تواند جانشین کمیت آن شود، زیرا گندمهایی با کیفیت خوب گلوتن ممکن است آردی که از نظر نانوایی ناپایدار و سست باشد بوجود آورند. میزان گلوتن گندم بستگی فراوانی به شرایط آب وهوایی دارد، ولی به کمک اصلاح بذر گندم می‌توان کمیت آنرا افزایش داد. شرایط جوی بیش از ارقام مختلف گندم در تغییر میزان مواد سفیده‌ای موثر و حداکثر میزان گلوتن را می‌توان در نواحی گرم به دست آورد. آب وهوا به میزان 70 درصد ونوع رقم به میزان 30درصد در مقدار گلوتن دانه موثر میباشد. در نانوایی کیفیت گلوتن نیز مانند کمیت آن قابل اهمیت میباشد. کیفیت گلوتن به استقامت آن در برابر فشار گازهای ایجاد شده از تخمیر و همچنین پایداری آن در مقابل ازدیاد حجم و شل شدن خمیر (بدون آنکه پاره شود) بستگی دارد. به عبارت دیگر خمیر بایستی هنگام خمیرگیری مدتی پایداری کرده وبزودی شل نشود. بدین ترتیب جدار حبابهای هوای داخل خمیرزود پاره نشده و بالنتیجه نان حجم بیشتری پیدا میکند. درورآمدن خمیر بایست تخمیرزیادی صورت گیرد تا مقدارگازهای حاصله فراوانترشده وحجم نان افزایش یابد.
کیفیت گلوتن گیاه عمدتا به وسیله پیشینه ژنتیکی آن تعیین میشود: کیفیت گلوتن نمی‌تواند بوسیله تغییرات در شرایط محیط یا با استفاده از کودها تغییر یابد. سطوح بالاتر پروتئین که عمدتا سبب افزایش کیفیت نانوایی میشود، از خوب بودن کیفیت گلوتن حکایت دارد. سطوح بالاترN دررقم با کیفیت پائین پروتئین، فقط سبب پیشرفت بسیار محدودی در کیفیت نانوایی میشود. جهت افزایش کیفیت نانوایی آرد باید از یک طرف درصد رشد و نمو را که موجب بهبود کیفیت گلوتن می‌گردد زیاد نمود (مانند کیفیت گندم Manitoba)و از طرف دیگر کمیت گلوتن را با کمک روشهای به نژادی فزونی داد (برای نمونه در آلمان غربی میزان گلوتن از 19درصد به25-23 درصد افزایش یافته‌است) و بالاخره باید درصد بلغوریا سبوس را کاهش داد(6%). همچنین در اثر افزودن نمک طعام(به مقدارکم) به خمیر، ثبات و استحکام گلوتن زیاد میشود وتحمل خمیر در هنگام زدن و مخلوط کردن افزایش می‌یابد (غلظت زیاد نمک سبب تضعیف پایداری و استحکام خمیرمی گردد). گلوتن از دو جزء گلوتنین(محلول در باز ضعیف) و گلیادین(محلول در الکل نسبتاقوی) تشکیل یافته‌است که گلوتنین عامل چسبندگی خمیر و گلیادین عامل الاستیسیته(کشش) خمیر میباشد، برای جداسازی گلوتن از نشاسته از دستگاه گلوتن شوی گلوتامیک استفاده میشود و جداسازی گلوتنین و گلیادین با سانتریفیوژ گلوتن در دورهای بالا انجام میشود . خمیر خوب خمیری است که دارای مقادیر متناسبی از هر دو جزء باشد. بنابرنظر ایرانی (1385) درصد گلوتن مرطوب باید از27 کمترنباشدو شاخص گلوتن( عددکیفیت گلوتن) باید دررنج 90-50 باشد. بنظر میرسد که در شرایط تنش، بدلیل افزایش شدید انباشت پروتئینهای گلیادین(پروتئینهای گلیادین، پروتئینهای شبه شوک حرارتی بوده و مقاومت گیاه را در برابر تنش‌های غیر زنده بالا می‌برند)و کاهش اندک مقادیر پروتئینهای گلوتنین، شاخص گلوتن(نسبت گلوتنین به کل گلوتن) با کاهش مواجه شده و در نتیجه قدرت و کیفیت خمیر کاهش یابد
آب و هوای مناسب برای رشد گندم
شرایط ایده‌آل برای رشد گندم ، آب و هوای خنک در دوره رشد رویشی ، آب و هوای معتدل در دوران تشکیل دانه و آب و هوای گرم و خشک در زمان برداشت محصول میباشد. بنابراین در مناطقی که زمستانهای سخت دارند، کشت گندم با مشکلاتی از قبیل سرمازدگی زمستانی مواجه میشود. البته باید بدانیم که گندم در برابر خشکی مقاومت چندانی ندارد و نمی‌تواند به مدت طولانی ، خشکی و کم آبی را تحمل نماید. اما قادر است خود را با شرایط خشک تا حدی تطبیق داده و با تشکیل یاخته‌های کوچکتر که در نهایت سبب تشکیل برگهای کوچک شده و در نتیجه روزنه‌ها کوچکتر میشود، سطح تعریق را کاهش دهد و از اثرات سوء کم آبی تا حدی محفوظ بماند.
انواع گندم
معمولاً گندمها را به دو دسته کلی گندم بهاره و گندم پاییزه تقسیم بندی میکنند. این دو نوع علاوه بر آن که دانه‌هایشان از نظر رنگ ، بافت ، شکل و ... باهم فرق دارد شرایط رشد و نمو آنها نیز باهم تفاوت میکند. این دو نوع گندم را در دو زمان مختلف در سال کشت می‌نمایند. دانه گندم ، دارای شیاری است که در طول دانه قرار می‌گیرد. عمق این شیار در گندمهای پاییزه زیاد و در گندمهای بهاره کم است. طرفین این شیار در گندمهای بهاره گرد و در گندمهای پاییزه گوشه‌دار میباشد.
گندم بهاره
در اوایل بهار کاشته میشود. پس از جوانه زدن ، گیاه جوان در بهار و اوایل تابستان رشد نموده و محصول آن را تا اواخر تابستان برداشت میکنند. گندم بهاره را معمولاً در نواحیی کشت میکنند که گندم پاییزه نمی‌تواند در برابر سرمای سخت زمستانی آن مناطق ، مقاومت نماید. البته میزان محصول‌دهی گندم پاییزه از بهاره بیشتر است. معمولاً پس از تهیه بذر و زمانی که دمای خاک به یک درجه سانتیگراد بالای صفر رسید، گندم بهاره را می‌کارند.
اگر شرایط آب و هوایی اجازه دهد می‌توان گندم را زودتر هم کاشت تا دوره رشد آن طولانی‌تر شده و میزان محصول دهی آن بیشتر شود. گندم پاییزه برای آن که به مرحله گلدهی برسد، باید به مدت طولانی در معرض هوای سرد قرار گیرد. اگر گندم پاییزه را در بهار بکارند، چون دوره سرما را پشت سر نمی‌گذارد، نمی‌تواند گل آذین خوبی تشکیل دهد.
گندم پاییزه
این نوع گندم در نیم کره شمالی ، در فصل پاییز موقعی که دمای خاک از 13 درجه سانتیگراد کمتر باشد کشت میشود. ابتدا بذر گندم پاییزه جوانه می‌زند. سپس در فصل زمستان ، گیاه به صورت گیاه جوان کوچکی باقی می‌ماند و با آغاز فصل بهار ، مجدداً رشد و نمو خود را آغاز میکند. معمولاً در یکی از ماههای خرداد ، تیر یا نهایتا مرداد ، دانه میرسد و آماده برداشت میشود. گندمهای پاییزه به نسبت گندمهای بهاره ریشه‌های عمیق‌تر و پرپشت‌تری دارند که تا 200 سانتیمتر در خاک نفوذ میکنند. این امر ناشی از آن است که گندمهای پاییزه فصل رشد طولانی‌تری دارند.
گندم
گندم
گندم از مهمترین غلات است. این گیاه در دو گونه وحشی و اهلی موجود است. گندم یک ساله و از خانواده گرامینه‌ها (گندمیان) است.
خصوصیات گیاه گندم
گندم ، گل آذین سنبله‌ای دارد. از هر گره آن معمولاً یک سنبلچه متشکل از دو گلوم و سه گلچه بوجود می‌آید. گاهی تعداد گلچه‌ها به 9 هم میرسد. دانه گندم بین دو پوشش قاشق مانند به نامهای پوشک بیرونی (لما) و پوشک درونی (پالئا) قرار گرفته است. برگهای گندم مانند برگهای سایر غلات (به جز ذرت و ارزن) ، نازک و کم عرض بوده و زبانه‌های کوچکی دارند.
میوه گندم
میوه گندم با توجه به گونه آن ، 3 تا 10 میلیمتر طول و 3 تا 5 میلیمتر هم قطر دارد و شامل بخش‌های زیر است.
گیاهک: یا رویان که تقریباً 5/2 درصد وزن دانه را تشکیل می‌دهد و سرشار از پروتئین و چربی است که این بخش را معمولاً در تهیه آرد گندم جدا میکنند.
سبوس: همان پوسته دانه‌است و تقریباً 14 درصد از وزن دانه را تشکیل می‌دهد. سبوس را هم همچون گیاهک در مرحله آرد سازی از دانه جدا میکنند و معمولاً برای خوراک دام مورد استفاده قرار می‌گیرد.
آندوسپرم: حاوی مواد نشاسته‌ای دانه گندم است و تقریباً 83 تا 87 درصد از کل دانه را شامل میشود. آندوسپرم دارای دانه‌های نشاسته‌ای و مواد پروتئینی میباشد که دانه‌های نشاسته آن به‌وسیله گلوتن که یکی از پروتئینهای موجود در دانه‌است، بهم چسبیده‌اند. میزان گلوتن موجود در دانه بر حسب نوع و نژاد گندم تفاوت میکند.
همین میزان گلوتن گندم است که مرغوبیت آن را تعیین می‌نماید. گندمهای قرمز سخت بهاره و پاییزه گلوتن بیشتری دارند و به همین دلیل ، ارزش تهیه نان از آنها بیشتر است. چون خمیر حاصل از آردی که از لحاظ گلوتن غنی است، به دلیل داشتن حالت کشدار ، قادر است که گازهای ناشی از تخمیر را بیشتر در خود نگهدارد و برای همین ، خمیر بهتر ورآمده و حجمش بیشتر می‌گردد. کیفیت پخت نان به طور عمده به دو فاکتور بستگی دارد : کیفیت وکمیت گلوتن خمیرنان.
کمیت گلوتن در ری کردن وافزایش حجم نان موثر است.گندمهایی که دارای مقدار بیشتری گلوتن هستند، از لحاظ نانوایی نیز کیفیت مطلوبتری دارند. کیفیت گلوتن نمی‌تواند جانشین کمیت آن شود، زیرا گندمهایی با کیفیت خوب گلوتن ممکن است آردی که از نظر نانوایی ناپایدار و سست باشد بوجود آورند. میزان گلوتن گندم بستگی فراوانی به شرایط آب وهوایی دارد، ولی به کمک اصلاح بذر گندم می‌توان کمیت آنرا افزایش داد. شرایط جوی بیش از ارقام مختلف گندم در تغییر میزان مواد سفیده‌ای موثر و حداکثر میزان گلوتن را می‌توان در نواحی گرم به دست آورد. آب وهوا به میزان 70 درصد ونوع رقم به میزان 30درصد در مقدار گلوتن دانه موثر میباشد. در نانوایی کیفیت گلوتن نیز مانند کمیت آن قابل اهمیت میباشد. کیفیت گلوتن به استقامت آن در برابر فشار گازهای ایجاد شده از تخمیر و همچنین پایداری آن در مقابل ازدیاد حجم و شل شدن خمیر (بدون آنکه پاره شود) بستگی دارد. به عبارت دیگر خمیر بایستی هنگام خمیرگیری مدتی پایداری کرده وبزودی شل نشود. بدین ترتیب جدار حبابهای هوای داخل خمیرزود پاره نشده و بالنتیجه نان حجم بیشتری پیدا میکند. درورآمدن خمیر بایست تخمیرزیادی صورت گیرد تا مقدارگازهای حاصله فراوانترشده وحجم نان افزایش یابد.
کیفیت گلوتن گیاه عمدتا به وسیله پیشینه ژنتیکی آن تعیین میشود: کیفیت گلوتن نمی‌تواند بوسیله تغییرات در شرایط محیط یا با استفاده از کودها تغییر یابد. سطوح بالاتر پروتئین که عمدتا سبب افزایش کیفیت نانوایی میشود، از خوب بودن کیفیت گلوتن حکایت دارد. سطوح بالاترN دررقم با کیفیت پائین پروتئین، فقط سبب پیشرفت بسیار محدودی در کیفیت نانوایی میشود. جهت افزایش کیفیت نانوایی آرد باید از یک طرف درصد رشد و نمو را که موجب بهبود کیفیت گلوتن می‌گردد زیاد نمود (مانند کیفیت گندم Manitoba)و از طرف دیگر کمیت گلوتن را با کمک روشهای به نژادی فزونی داد (برای نمونه در آلمان غربی میزان گلوتن از 19درصد به25-23 درصد افزایش یافته‌است) و بالاخره باید درصد بلغوریا سبوس را کاهش داد(6%). همچنین در اثر افزودن نمک طعام(به مقدارکم) به خمیر، ثبات و استحکام گلوتن زیاد میشود وتحمل خمیر در هنگام زدن و مخلوط کردن افزایش می‌یابد (غلظت زیاد نمک سبب تضعیف پایداری و استحکام خمیرمی گردد). گلوتن از دو جزء گلوتنین(محلول در باز ضعیف) و گلیادین(محلول در الکل نسبتاقوی) تشکیل یافته‌است که گلوتنین عامل چسبندگی خمیر و گلیادین عامل الاستیسیته(کشش) خمیر میباشد، برای جداسازی گلوتن از نشاسته از دستگاه گلوتن شوی گلوتامیک استفاده میشود و جداسازی گلوتنین و گلیادین با سانتریفیوژ گلوتن در دورهای بالا انجام میشود . خمیر خوب خمیری است که دارای مقادیر متناسبی از هر دو جزء باشد. بنابرنظر ایرانی (1385) درصد گلوتن مرطوب باید از27 کمترنباشدو شاخص گلوتن( عددکیفیت گلوتن) باید دررنج 90-50 باشد. بنظر میرسد که در شرایط تنش، بدلیل افزایش شدید انباشت پروتئینهای گلیادین(پروتئینهای گلیادین، پروتئینهای شبه شوک حرارتی بوده و مقاومت گیاه را در برابر تنش‌های غیر زنده بالا می‌برند)و کاهش اندک مقادیر پروتئینهای گلوتنین، شاخص گلوتن(نسبت گلوتنین به کل گلوتن) با کاهش مواجه شده و در نتیجه قدرت و کیفیت خمیر کاهش یابد
آب و هوای مناسب برای رشد گندم
شرایط ایده‌آل برای رشد گندم ، آب و هوای خنک در دوره رشد رویشی ، آب و هوای معتدل در دوران تشکیل دانه و آب و هوای گرم و خشک در زمان برداشت محصول میباشد. بنابراین در مناطقی که زمستانهای سخت دارند، کشت گندم با مشکلاتی از قبیل سرمازدگی زمستانی مواجه میشود. البته باید بدانیم که گندم در برابر خشکی مقاومت چندانی ندارد و نمی‌تواند به مدت طولانی ، خشکی و کم آبی را تحمل نماید. اما قادر است خود را با شرایط خشک تا حدی تطبیق داده و با تشکیل یاخته‌های کوچکتر که در نهایت سبب تشکیل برگهای کوچک شده و در نتیجه روزنه‌ها کوچکتر میشود، سطح تعریق را کاهش دهد و از اثرات سوء کم آبی تا حدی محفوظ بماند.
انواع گندم
معمولاً گندمها را به دو دسته کلی گندم بهاره و گندم پاییزه تقسیم بندی میکنند. این دو نوع علاوه بر آن که دانه‌هایشان از نظر رنگ ، بافت ، شکل و ... باهم فرق دارد شرایط رشد و نمو آنها نیز باهم تفاوت میکند. این دو نوع گندم را در دو زمان مختلف در سال کشت می‌نمایند. دانه گندم ، دارای شیاری است که در طول دانه قرار می‌گیرد. عمق این شیار در گندمهای پاییزه زیاد و در گندمهای بهاره کم است. طرفین این شیار در گندمهای بهاره گرد و در گندمهای پاییزه گوشه‌دار میباشد.
گندم بهاره
در اوایل بهار کاشته میشود. پس از جوانه زدن ، گیاه جوان در بهار و اوایل تابستان رشد نموده و محصول آن را تا اواخر تابستان برداشت میکنند. گندم بهاره را معمولاً در نواحیی کشت میکنند که گندم پاییزه نمی‌تواند در برابر سرمای سخت زمستانی آن مناطق ، مقاومت نماید. البته میزان محصول‌دهی گندم پاییزه از بهاره بیشتر است. معمولاً پس از تهیه بذر و زمانی که دمای خاک به یک درجه سانتیگراد بالای صفر رسید، گندم بهاره را می‌کارند.
اگر شرایط آب و هوایی اجازه دهد می‌توان گندم را زودتر هم کاشت تا دوره رشد آن طولانی‌تر شده و میزان محصول دهی آن بیشتر شود. گندم پاییزه برای آن که به مرحله گلدهی برسد، باید به مدت طولانی در معرض هوای سرد قرار گیرد. اگر گندم پاییزه را در بهار بکارند، چون دوره سرما را پشت سر نمی‌گذارد، نمی‌تواند گل آذین خوبی تشکیل دهد.
گندم پاییزه
این نوع گندم در نیم کره شمالی ، در فصل پاییز موقعی که دمای خاک از 13 درجه سانتیگراد کمتر باشد کشت میشود. ابتدا بذر گندم پاییزه جوانه می‌زند. سپس در فصل زمستان ، گیاه به صورت گیاه جوان کوچکی باقی می‌ماند و با آغاز فصل بهار ، مجدداً رشد و نمو خود را آغاز میکند. معمولاً در یکی از ماههای خرداد ، تیر یا نهایتا مرداد ، دانه میرسد و آماده برداشت میشود. گندمهای پاییزه به نسبت گندمهای بهاره ریشه‌های عمیق‌تر و پرپشت‌تری دارند که تا 200 سانتیمتر در خاک نفوذ میکنند. این امر ناشی از آن است که گندمهای پاییزه فصل رشد طولانی‌تری دارند.
rozesefide30004
عضو جدید
شرایط مناسب برای رشد گندم
خاک شنی و رسی عمیق با زهکشی خوب ، برای رشد گندم مناسب است. اصولا میزان عملکرد گندم در شرایط دیم (آبیاری با باران) ، در خاکهای ریز بافت بیشتر است. چون این قبیل خاکها قادرند آب را بهتر و به مدت طولانی‌تر در خود نگهدارند. اما در شرایط آبی (که کشاورز خود گیاه را آبیاری میکند) ، معمولاً گندم زیاد تحت تأثیر بافت خاک خود قرار نمی‌گیرد. گندم هم مانند سایر گیاهان نمی‌تواند در خاک خشک جوانه بزند.
گندم بهاره به دلیل ذخیره شدن رطوبت زمستانی در خاک ، همواره رطوبت مورد نیاز خود را دارد. اما رطوبت خاک گندمهای پاییزه معمولاً فرایند جوانه‌زنی را با مشکل مواجه می‌نماید. اگر برای جوانه زنی یا رشد اولیه جوانه ، خاک رطوبت کافی نداشته باشد بذرها ممکن است بپوسند یا در معرض صدمات ناشی از سرما قرار گیرند.
آفات و بیماریهای گیاه گندم
سن گندم
سن گندم(Eurygaster integriceps) پس از ملخ یکی از خطرناکترین آفات گندم میباشد و سالیانه خسارت زیادی به مزارع گندم وارد می‌سازد.
خسارت سن در دو مرحله مختلف صورت می‌گیرد : درنخستین مرحله و در فصل بهار حشرات کامل به مزارع غلات مخصوصا گندم روی می‌آورند و با مکیدن شیره سلولی گیاه باعث پژمردگی آن می‌گردند. در مرحله دوم پوره‌ها پس ازخروج از تخم روی خوشه‌ها می‌روند و دانه‌ها را نیش زده واز محتوای دانه تغذیه میکنند و سبب کوچک شدن دانه می‌شوند. این حشره با نیش زدن دانه‌ها آنزیم پروتئازرا وارد آنها نموده ودر نتیجه پروتئین گندم در محل نیش تجزیه شده وگلوتن سیال وآبکی میشود که این امر سبب ریختن وضایع شدن خمیر در هنگام پخت می‌شودواگر نان به صورت حجیم تهیه شود، چون گلوتن قدرت نگهداری گازکربنیک حاصل ازتجزیه گلوتن را ندارد و درمغز نان خلل وفرج تشکیل نمی‌شود، مغز اینگونه نانها اغلب نپخته‌است وحالت پوکی نان سالم را ندارد و در صورت دیدن حرارت بیشتر، سخت و استخوانی میشود. بررسیها نشان می‌دهد که بیشترین مقدار تغذیه سن ازگندم در زمان ظهور سن‌های نسل جدید بوده و خسارت کیفی سن در مرحله زایشی (عمدتا در مراحل شیری وخمیری دانه وبا شدت کمتری در مرحله سخت شدن دانه) وارد میشود. همچنین گفته میشود که زودرسی گیاه و متعاقب آن امکان برداشت زودهنگام محصول، چنانچه سبب عدم همزمانی زمان رسیدگی گیاه با ظهور نسل جدید سن گردد می‌تواند سبب کاهش خسارت کمی وکیفی سن به سنبله‌های گندم گردد . بطورکلی درصد سن زدگی گندم از2تا3 درصد نباید تجاوز کند. گندمهای با درصد سن زدگی بیش از این مقدار به تنهایی قابل مصرف نبوده و باید با نمونه‌های با کیفیت بالا مخلوط شوند و یا اینکه مواد بهبود دهنده مثل اسیداسکوربیک ویا گلوتن به آنها اضافه شود و سپس مورد استفاده قرار گیرند.
امروزه اثبات شده‌است که بین مقدارسختی دانه و درصد سن زدگی دانه‌ها ارتباط معکوس وجود دارد، یعنی هرچه سختی دانه‌ها بیشتر باشد درصد سن زدگی کمتراست، همچنین تنش سبب افزایش درصد سن زدگی میشود. برای تعیین درصد سن زدگی ابتدا100گرم دانه گندم را وزن کرده، سپس دانه‌های سن زده را جدا و با توزین آنها درصد سن زدگی نمونه را محاسبه می‌کنیم. شایان ذکر است که محل نیش حشره به صورت یک لکه کوچک که اطراف آن به رنگ کرم روشن درآمده، قابل مشاهده و شناسایی است.[۳]
زنگ گندم
زنگ گندم را ، قارچی به نام Puccinia ایجاد میکند. مهم ترین بیماری گندم به شمار می‌رود که شامل زنگ ساقه ، زنگ برگ ، زنگ خطی و زنگ نواری میشود. شرایط محیطی مساعد برای ایجاد این نوع آفت ، آب و هوای گرم تا گرم مرطوب میباشد. تشکیل حفره‌های قرمز یا سیاه که حاوی اسپورهای تولید مثل در سطح ساقه ، برگ ، غلاف و ... از علائم این بیماری میباشند. این قارچها از کارآیی گیاه در مصرف آب می‌کاهند، بافتهای گیاه را تخریب میکنند و تعداد دانه‌های موجود در سنبله را مانند زمانی که گیاه به کمبود آب دچار شده، کاهش می‌دهند.
سیاهک گندم
سیاهک گندم یکی از بیماریهای قارچی گندم است که می‌تواند به صورت سیاهک آشکار ، سیاهک برگ ، سیاهک پنهان معمولی و ... ظاهر گردد. سیاهک پنهان ، مهمترین و رایج‌ترین و در عین حال ، مخرب‌ترین نوع سیاهک است که خسارت زیادی مخصوصا به گندم پاییزه وارد می‌آورد.
پوسیدگی جوانه و ریشه
بیماریهایی هستند که قارچها آنها را بوجود می‌آورند. این بیماریها هم خسارات زیادی را به محصول گندم وارد میکنند. در گذشته ، ضدعفونی نمودن بذر با ترکیبات جیوه‌ای تا حدی از این بیماریها جلوگیری می‌نمود. اما امروزه اغلب از کاربامات و هگزا کلرو بنزن برای نابودی این بیماریها استفاده میکنند.
زمان برداشت محصول
زمان برداشت گندم تحت تأثیر عواملی از جمله بارندگی ، رطوبت نسبی ، دمای هوا و همچنین رسیدن دانه قرار می‌گیرد. برداشت گندم در ایران از اوایل بهار (در مناطق گرمسیری) آغاز شده و تا اواخر تابستان (در مناطق سردسیری) ادامه دارد. امروزه در سراسر جهان از وسایل مکانیکی خاصی برای برداشت گندم استفاده می‌نمایند، ولی هنوز هم گندم به طریق سنتی که کند و پر هزینه‌است، برداشت میشود. در روش سنتی ، بوته‌های گندم را از فاصله چند سانتی سطح خاک ، درو نموده و به صورت دسته‌های کوچک درمی‌آورند. سپس این دسته‌ها را به خرمنگاه منتقل نموده و طی مراحل خاصی می‌کوبند. زمان صحیح برداشت گندم ، وقتی است که رطوبت دانه بین 14 تا 16 درصد باشد.
موارد مصرف گندم مواد مغذی آن
برخلاف سایر غلات ، گندم را می‌توان از طرق مختلف از جمله در تهیه نان ، بیسکویت ، شیرینی ، کیک ، اسپاگتی ، ماکارونی و... مورد مصرف قرار داد. از گندم در صنایع کاغذ سازی، چسب سازی و همچنین در تهیه پودرهای لباسشویی هم استفاده می‌گردد. از سبوس و کاه آن نیز به عنوان خوراک دام استفاده میکنند. انواع مختلف گندم برای مصارف مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرند. مثلاً گندمهای نرم بهاره یا پاییزه برای مصرف در صنایع بیسکویت سازی ، شیرینی‌پزی و کیک‌پزی مناسبند. در حالی که از گندمهای سخت پاییزه و بهاره در نانوایی استفاده بیشتری دارند.
تولیدکنندگان بزرگ گندم در ایران
استان فارس در شهر های فسا و مرودشت مهمترین تولید کنندگان گندم در [ایران] هستند .
تولیدکنندگان
http://fa.wikipedia.org/wiki/پرÙÙدÙ:Flag_of_the_People's_Republic_of_China.svg چین
96
http://fa.wikipedia.org/wiki/پرÙÙدÙ:Flag_of_India.svg هندوستان
72
http://fa.wikipedia.org/wiki/پرÙÙدÙ:Flag_of_the_United_States.svg ایالات متحده آمریکا
57
http://fa.wikipedia.org/wiki/پرÙÙدÙ:Flag_of_Russia.svg روسیه
46
http://fa.wikipedia.org/wiki/پرÙÙدÙ:Flag_of_France.svg فرانسه
37
http://fa.wikipedia.org/wiki/پرÙÙدÙ:Flag_of_Canada.svg کانادا
26
http://fa.wikipedia.org/wiki/پرÙÙدÙ:Flag_of_Australia.svg استرالیا
align="right" | 24
http://fa.wikipedia.org/wiki/پرÙÙدÙ:Flag_of_Germany.svg آلمان
24
http://fa.wikipedia.org/wiki/پرÙÙدÙ:Flag_of_Pakistan.svg پاکستان
22
http://fa.wikipedia.org/wiki/پرÙÙدÙ:Flag_of_Turkey.svg ترکیه
تمام جهان
626
منبع: فائو [۴]
منبع
↑ wheat (انگلیسی) (۲۰۰۷). Encyclopædia Britannica. بازدید در تاریخ ۲۲ آوریل ۲۰۰۷.
خاک شنی و رسی عمیق با زهکشی خوب ، برای رشد گندم مناسب است. اصولا میزان عملکرد گندم در شرایط دیم (آبیاری با باران) ، در خاکهای ریز بافت بیشتر است. چون این قبیل خاکها قادرند آب را بهتر و به مدت طولانی‌تر در خود نگهدارند. اما در شرایط آبی (که کشاورز خود گیاه را آبیاری میکند) ، معمولاً گندم زیاد تحت تأثیر بافت خاک خود قرار نمی‌گیرد. گندم هم مانند سایر گیاهان نمی‌تواند در خاک خشک جوانه بزند.
گندم بهاره به دلیل ذخیره شدن رطوبت زمستانی در خاک ، همواره رطوبت مورد نیاز خود را دارد. اما رطوبت خاک گندمهای پاییزه معمولاً فرایند جوانه‌زنی را با مشکل مواجه می‌نماید. اگر برای جوانه زنی یا رشد اولیه جوانه ، خاک رطوبت کافی نداشته باشد بذرها ممکن است بپوسند یا در معرض صدمات ناشی از سرما قرار گیرند.
آفات و بیماریهای گیاه گندم
سن گندم
سن گندم(Eurygaster integriceps) پس از ملخ یکی از خطرناکترین آفات گندم میباشد و سالیانه خسارت زیادی به مزارع گندم وارد می‌سازد.
خسارت سن در دو مرحله مختلف صورت می‌گیرد : درنخستین مرحله و در فصل بهار حشرات کامل به مزارع غلات مخصوصا گندم روی می‌آورند و با مکیدن شیره سلولی گیاه باعث پژمردگی آن می‌گردند. در مرحله دوم پوره‌ها پس ازخروج از تخم روی خوشه‌ها می‌روند و دانه‌ها را نیش زده واز محتوای دانه تغذیه میکنند و سبب کوچک شدن دانه می‌شوند. این حشره با نیش زدن دانه‌ها آنزیم پروتئازرا وارد آنها نموده ودر نتیجه پروتئین گندم در محل نیش تجزیه شده وگلوتن سیال وآبکی میشود که این امر سبب ریختن وضایع شدن خمیر در هنگام پخت می‌شودواگر نان به صورت حجیم تهیه شود، چون گلوتن قدرت نگهداری گازکربنیک حاصل ازتجزیه گلوتن را ندارد و درمغز نان خلل وفرج تشکیل نمی‌شود، مغز اینگونه نانها اغلب نپخته‌است وحالت پوکی نان سالم را ندارد و در صورت دیدن حرارت بیشتر، سخت و استخوانی میشود. بررسیها نشان می‌دهد که بیشترین مقدار تغذیه سن ازگندم در زمان ظهور سن‌های نسل جدید بوده و خسارت کیفی سن در مرحله زایشی (عمدتا در مراحل شیری وخمیری دانه وبا شدت کمتری در مرحله سخت شدن دانه) وارد میشود. همچنین گفته میشود که زودرسی گیاه و متعاقب آن امکان برداشت زودهنگام محصول، چنانچه سبب عدم همزمانی زمان رسیدگی گیاه با ظهور نسل جدید سن گردد می‌تواند سبب کاهش خسارت کمی وکیفی سن به سنبله‌های گندم گردد . بطورکلی درصد سن زدگی گندم از2تا3 درصد نباید تجاوز کند. گندمهای با درصد سن زدگی بیش از این مقدار به تنهایی قابل مصرف نبوده و باید با نمونه‌های با کیفیت بالا مخلوط شوند و یا اینکه مواد بهبود دهنده مثل اسیداسکوربیک ویا گلوتن به آنها اضافه شود و سپس مورد استفاده قرار گیرند.
امروزه اثبات شده‌است که بین مقدارسختی دانه و درصد سن زدگی دانه‌ها ارتباط معکوس وجود دارد، یعنی هرچه سختی دانه‌ها بیشتر باشد درصد سن زدگی کمتراست، همچنین تنش سبب افزایش درصد سن زدگی میشود. برای تعیین درصد سن زدگی ابتدا100گرم دانه گندم را وزن کرده، سپس دانه‌های سن زده را جدا و با توزین آنها درصد سن زدگی نمونه را محاسبه می‌کنیم. شایان ذکر است که محل نیش حشره به صورت یک لکه کوچک که اطراف آن به رنگ کرم روشن درآمده، قابل مشاهده و شناسایی است.[۳]
زنگ گندم
زنگ گندم را ، قارچی به نام Puccinia ایجاد میکند. مهم ترین بیماری گندم به شمار می‌رود که شامل زنگ ساقه ، زنگ برگ ، زنگ خطی و زنگ نواری میشود. شرایط محیطی مساعد برای ایجاد این نوع آفت ، آب و هوای گرم تا گرم مرطوب میباشد. تشکیل حفره‌های قرمز یا سیاه که حاوی اسپورهای تولید مثل در سطح ساقه ، برگ ، غلاف و ... از علائم این بیماری میباشند. این قارچها از کارآیی گیاه در مصرف آب می‌کاهند، بافتهای گیاه را تخریب میکنند و تعداد دانه‌های موجود در سنبله را مانند زمانی که گیاه به کمبود آب دچار شده، کاهش می‌دهند.
سیاهک گندم
سیاهک گندم یکی از بیماریهای قارچی گندم است که می‌تواند به صورت سیاهک آشکار ، سیاهک برگ ، سیاهک پنهان معمولی و ... ظاهر گردد. سیاهک پنهان ، مهمترین و رایج‌ترین و در عین حال ، مخرب‌ترین نوع سیاهک است که خسارت زیادی مخصوصا به گندم پاییزه وارد می‌آورد.
پوسیدگی جوانه و ریشه
بیماریهایی هستند که قارچها آنها را بوجود می‌آورند. این بیماریها هم خسارات زیادی را به محصول گندم وارد میکنند. در گذشته ، ضدعفونی نمودن بذر با ترکیبات جیوه‌ای تا حدی از این بیماریها جلوگیری می‌نمود. اما امروزه اغلب از کاربامات و هگزا کلرو بنزن برای نابودی این بیماریها استفاده میکنند.
زمان برداشت محصول
زمان برداشت گندم تحت تأثیر عواملی از جمله بارندگی ، رطوبت نسبی ، دمای هوا و همچنین رسیدن دانه قرار می‌گیرد. برداشت گندم در ایران از اوایل بهار (در مناطق گرمسیری) آغاز شده و تا اواخر تابستان (در مناطق سردسیری) ادامه دارد. امروزه در سراسر جهان از وسایل مکانیکی خاصی برای برداشت گندم استفاده می‌نمایند، ولی هنوز هم گندم به طریق سنتی که کند و پر هزینه‌است، برداشت میشود. در روش سنتی ، بوته‌های گندم را از فاصله چند سانتی سطح خاک ، درو نموده و به صورت دسته‌های کوچک درمی‌آورند. سپس این دسته‌ها را به خرمنگاه منتقل نموده و طی مراحل خاصی می‌کوبند. زمان صحیح برداشت گندم ، وقتی است که رطوبت دانه بین 14 تا 16 درصد باشد.
موارد مصرف گندم مواد مغذی آن
برخلاف سایر غلات ، گندم را می‌توان از طرق مختلف از جمله در تهیه نان ، بیسکویت ، شیرینی ، کیک ، اسپاگتی ، ماکارونی و... مورد مصرف قرار داد. از گندم در صنایع کاغذ سازی، چسب سازی و همچنین در تهیه پودرهای لباسشویی هم استفاده می‌گردد. از سبوس و کاه آن نیز به عنوان خوراک دام استفاده میکنند. انواع مختلف گندم برای مصارف مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرند. مثلاً گندمهای نرم بهاره یا پاییزه برای مصرف در صنایع بیسکویت سازی ، شیرینی‌پزی و کیک‌پزی مناسبند. در حالی که از گندمهای سخت پاییزه و بهاره در نانوایی استفاده بیشتری دارند.
تولیدکنندگان بزرگ گندم در ایران
استان فارس در شهر های فسا و مرودشت مهمترین تولید کنندگان گندم در [ایران] هستند .
تولیدکنندگان
ده تولیدکننده اصلی گندم — ۲۰۰۵ (میلیون تن)
96
http://fa.wikipedia.org/wiki/پرÙÙدÙ:Flag_of_India.svg هندوستان
72
http://fa.wikipedia.org/wiki/پرÙÙدÙ:Flag_of_the_United_States.svg ایالات متحده آمریکا
57
http://fa.wikipedia.org/wiki/پرÙÙدÙ:Flag_of_Russia.svg روسیه
46
http://fa.wikipedia.org/wiki/پرÙÙدÙ:Flag_of_France.svg فرانسه
37
http://fa.wikipedia.org/wiki/پرÙÙدÙ:Flag_of_Canada.svg کانادا
26
http://fa.wikipedia.org/wiki/پرÙÙدÙ:Flag_of_Australia.svg استرالیا
align="right" | 24
http://fa.wikipedia.org/wiki/پرÙÙدÙ:Flag_of_Germany.svg آلمان
24
http://fa.wikipedia.org/wiki/پرÙÙدÙ:Flag_of_Pakistan.svg پاکستان
22
http://fa.wikipedia.org/wiki/پرÙÙدÙ:Flag_of_Turkey.svg ترکیه
تمام جهان
626
منبع: فائو [۴]
منبع
↑ wheat (انگلیسی) (۲۰۰۷). Encyclopædia Britannica. بازدید در تاریخ ۲۲ آوریل ۲۰۰۷.
- جزوه غلات دکتر باقی دانشگاه آزاد اسلامی
- زراعت عمومی دکتر محمد علی رستگار
گندم از کاشت تا برداشت
گندم از کاشت تا برداشت
گندم از کاشت تا برداشت
مقدمه
گندم غذای اصلی بسیاری از مردم در کشورهای جهان سوم را تشکیل داده و تا کنون محصول دیگری نتوانسته از اهمیت این محصول در سبد غذایی انها بکاهد. بنابراین نقش ان در فرایند توسعه از اهمیت ویژه ای برخوردار است. گندم بعنوان ضروریترین و مهمترین محصول کشاورزی در تمام جهان دارای ارزش استراتژیک و فوق العاده ای بوده و ملاحظات غیر اقتصادی از جمله احتمال تبدیل گندم به حربه ای سیاسی ، کشورهای وارد کننده را ناگزیر به افزایش تولید داخلی گندم ساخته است. از میان شیوه های مختلف افزایش تولید گندم ، افزایش منابع اساسی (مثل زمین و آب ) و توسعه تکنولوژیهای جدید ( به دلیل فرصت های محدود جهت توسعه و پذیرش آن ) با مشکلات و تنگناهایی روبروست. بدین ترتیب بنظر می رسد مناسبترین شیوه برای نیل به نرخ رشد لازم در تولید گندم بهبود عملکردگندم باشد.
گندم غذای اصلی بسیاری از مردم در کشورهای جهان سوم را تشکیل داده و تا کنون محصول دیگری نتوانسته از اهمیت این محصول در سبد غذایی انها بکاهد. بنابراین نقش ان در فرایند توسعه از اهمیت ویژه ای برخوردار است. گندم بعنوان ضروریترین و مهمترین محصول کشاورزی در تمام جهان دارای ارزش استراتژیک و فوق العاده ای بوده و ملاحظات غیر اقتصادی از جمله احتمال تبدیل گندم به حربه ای سیاسی ، کشورهای وارد کننده را ناگزیر به افزایش تولید داخلی گندم ساخته است. از میان شیوه های مختلف افزایش تولید گندم ، افزایش منابع اساسی (مثل زمین و آب ) و توسعه تکنولوژیهای جدید ( به دلیل فرصت های محدود جهت توسعه و پذیرش آن ) با مشکلات و تنگناهایی روبروست. بدین ترتیب بنظر می رسد مناسبترین شیوه برای نیل به نرخ رشد لازم در تولید گندم بهبود عملکردگندم باشد.
جهت افزايش كمي وكيفي محصول گندم ، سعي شد ازنكات مديريتي ذكر شده در كلاس هاي آموزشي برگزارشده مختص هر دوره وازآموخته هاي قبلي استفاده گردد . كه اين نكات در قالب آموزش هاي ساده وروان و به صورت رودرو و فردي ودر قالب توصيه هاي فني مراحل كاشت گندم به صورت ساده و روان به كشاورزان ارائه گرديد .
فصل اول.تهیه زمین
فصل اول.تهیه زمین
عملیات تسطیح قبل از کشت و به دلایل زیر صورت می گیرد
زیر و رو می کنند.
دیسک
بعد از عملیات شخم با حفظ یک فاصله زمانی مناسب عملیات دیسک زدن صورت می گیرد این فاصله زمانی بسته به بافت خاک و فصل می تواند از یک تا چند روز متفاوت باشد ولی به هر صورت نباید فاصله زمانی میان شخم تا دیسک آنقدرطول بکشد که خاک خیلی خشک شده و به صورت کلوخه ای در آید. با انجام عملیات دیسک شیارهای خاک شخم خورده به صورت یکنواخت و یکسان در می آید و خاک دانه بندی مناسب جهت بستر بذر می یابد . در صورتی که زمین دارای کلوخ و بقایای گیاهی باشد ، بهتر است دو دیسک عمود بر هم زده شود تا باقیمانده های گیاهی به زیر خاک رفته و تهویه بهتر انجام شود . دیسک زدن نبایدطوری باشد که کلوخه ها به حالت پودری خرد شود ، زيرا پس از آبیاری یا بارندگی خاک سله بسته و خروج جوانه بذر از خاک مشکل می گردد.اگر كلوخه ها كم باشند زاويه محورهابايد كم شوند در صورتي كه كلوخه ها زياد باشند زاويه محورها بايد زياد شود .سرعت تراكتور را متناسب با مقدار كلوخ تنظيم كنيد ( كلوخ زياد بيشتر ، كلوخ كم سرعت كمتر ). سرعت متوسط تراكتور ۸ – ۶كيلومتر در ساعت باشد .
پس از شخم و عمليات ديسک در خاک ممکن است پستي و بلندي جزئي ناشي از تهيه بستر در زمين باقي مانده باشد. لذا از ماله براي از بين بردن اين پستي و بلندي ها استفاده مي شود. لازم است که جهت حرکت ماله به صورت مورب از يک گوشه زمين به يک گوشه ديگر آن باشد تا نتيجه بهتري به دست آيد. ميتوان يکبار به صورت ضربدر و بار ديگر در جهت عمليات فارو ماله کشي نمود. فاصله تيغه ماله از سطح خاک بسته به وضعيت مزرعه معمولا از ٣ تا ۸ سانتيمتر است که لازم است قبلا در يک سطح مسطح تنظيم گردد.
فصل اول.تهیه زمین
تسطیح
عملیات تسطیح به معنی پر کردن گودی ها وصاف کردن بلندی ها و در نهایت ایجاد شیب مناسب جهت حرکت آب بر روی زمین است که معمولاً با ادواتی مانند بولدوزر ، گریدر ، و یا اسکریپر انجام می شود.
● توزیع یکنواخت آب آبیاری وباران
● جلوگیری از فرسایش و هدر رفتن آب
● کار کردن مناسب و بهتر ادوات کشاورزی درزمین
نکته مهم در تسطیح زمین این است که چون لایه سطحی زمین از لحاظ مواد غذایی و ساختمان کاملتر و قویتر ازلایه زیرین خاک است . لذا هنگام جابجایی حجم زیادی از خاک ابتدا باید قسمت سطحی خاک ( حدود٢٠ - ٣٠ سانتی متر ) زراعی حاصلخیز را جدا کرده ، در قسمتی جمع نمود و پس از عملیات خاکبرداری از لایه های زیرین مجدداً خاک حاصلخیز سطحی را بر روی سطح تسطیح شده پهن نمود ، در غیر این صورت زمین قدرت لازم جهت رشد و نمو گیاه را از دست خوهد داد .● جلوگیری از فرسایش و هدر رفتن آب
● کار کردن مناسب و بهتر ادوات کشاورزی درزمین
ماخا ر
ماخار به منظور مرطوب نمودن و نرم كردن بافت خاك جهت انجام تسهيل عمليات شخم مناسب با عمق شخم مطلوب انجام مي گيرد از مسائل مهم ماخار يكنواختي آبياري سطح زمين مي باشد كه چنانچه سطح مزرعه به صورت يكنواخت آبياري نشود و بعضي جاها خشك بماند در تهيه زمين با گاوآهن دچار مشكل شده و در اين قسمتها ضمن اين كه عمق شخم كمترمي شود كلوخه ايجاد مي گردد و باعث عدم تهيه خوب زمين مي شود كه جهت كاشت با خطي كار مشكل ايجاد مي نمايد. از مزاياي ديگر ماخار رشد علفهاي هرز تا زمان انجام شخم مي باشد كه با انجام عمليات شخم آن تعدادي از بذور علفهاي هرز كه جوانه زده و رشد نموده اند از بين مي روند.شخم
قبل از شخم زدن ، زمین آبیاری می شود و بعد از گاو رو شدن بوسیله گاو آهن بر گردان دار زمین رازیر و رو می کنند.
هدف از شخم خاك
● شخم خاك به منظور سهولت نفوذ ريشه گياهان
● بهبود تهويه خاك (گرفتن نيتروژن و اكسيژن از هوا)
● تشويق فعاليت ارگانيسم هاي خاك
● افزايش نفوذپذيري آب
● كاهش تبخير
● از بين بردن و كنترل علف هاي هرز و آفات خاك
● مخلوط كردن بقاياي محصول و كود در خاك
● ايجاد بسترمناسب براي دانه ها و جوانه زدن
● ترميم متراكم شدن خاك كه بعلت فعاليت‌هاي قبلي انجام مي شود.
تنظيم گاوآهن برگردان دار
براي اجراي يك شخم صحيح رعايت نكات زير در مورد گاوآهنها لازم و ضروري است: ● شخم خاك به منظور سهولت نفوذ ريشه گياهان
● بهبود تهويه خاك (گرفتن نيتروژن و اكسيژن از هوا)
● تشويق فعاليت ارگانيسم هاي خاك
● افزايش نفوذپذيري آب
● كاهش تبخير
● از بين بردن و كنترل علف هاي هرز و آفات خاك
● مخلوط كردن بقاياي محصول و كود در خاك
● ايجاد بسترمناسب براي دانه ها و جوانه زدن
● ترميم متراكم شدن خاك كه بعلت فعاليت‌هاي قبلي انجام مي شود.
تنظيم گاوآهن برگردان دار
● تنظيم افقي بودن گاو آهن در جهت طولي يا مسير حركت
منظور از اين تنظيم اين است كه فاصله كليه نقاط شاسي گاوآهن در جهت حركت تراكتور با زمين مساوي باشد اين عمل به وسيله بازوي وسط دستگاه سيستم اتصال سه نقطه اي تـــــراكتور انـجام مي گيرد.
روش كار به اين طريق است كه هر گاه قسمت عقب گاو آهن بالا ايستاده باشد. چون خيش جلويي زيادتر از حد در زمين فرو مي رود لذا خيش آخري عمق شخمش كمتر از ميزان لازم خواهد شد. بنابراين با پيجاندن محور وسط اتصال سه نقطه اي سيستم هيدروليك طول اين بازو را زياد مي كنيم. در نتيجه به قسمت عقب گاو آهن فشار وارد كرده و خيش آخري پايين مي رود. برعكس چنانچه جــــــلوي گاو آهن بالا ايستاده باشد. در اين حالت خيش اخري بيش از اندازه لازم وارد خاك مي شود. لذا با كوتاه كردن طول بازوي وسط اتصال سه نقطه اي تراكتور، عقب گاوآهن بالا آمده و در نتيجه جلوي آن بالا مي رود و گاو آهن در جهت طولي افقي مي گردد.
● تنظيم افقي بودن گاو آهن در جهت عرضي يا عمود بر مسير حركت
منظور از اين تنظيم اين است كه كليه نقاط شاسي گاو آهن در جهت عمود بر مسير حركت تراكتور با زمين مساوي باشد. اين عمل به كمك نگاهدارنده هاي مالبندهاي افقي تراكتور قابل تنظــــمي مي باشد.
هنگام شروع عمل شخم زني محور چرخهاي تراكتوري با زمين مساوي است ولي در گاو آهنهاي متداول هنگاميكه شيار دوم شخم را ميخواهيم شروع كنيم به علت اينكه چرخهاي سمت راست تراكتور درداخل شيار خالي ( اخرين شيار يا آخرين خيش) قرار مي گيرد. به اندازه عمق شخم به طرف زمين شخم خورده متمايل مي گردد. در نتيجه افقي بودن گاو آهن در جهت عرضي تراكتور به هم مي خورد، بنابراين بايد از شيار دوم يك تنظيم افقي بودن در جهت عرضي تراكتور انجام گيرد. به اين منظور از بازوهاي نگاهدا رندة مالبندهاي افقي سيستم هــــيدروليك تراكتور استفاده مي شود.
● تنظيم عرض شخم
عرض كلي هر شيار گاوآهنهاي اتصال سه نقطه اي ( سوار شونده ) مقدار مشخصي است كه توسط كارخانه سازنده براساس طراحي دستگاه به منظور انجام شخم مناسب تعيين مي گردد در صورتيكه عرض شخم يا شيار گاو آهن از اين حد تجاوز كند و عريض تر شخم زده شود ايجاد حالتي خواهد شد كه به آن پي شخم يا سياه كاري مي گويند. در اثر اين حالت يك نوار شخم نشده يا بد شخم شده بين هر عبور گاو آهن با عبور قبلي آن باقي مي ماند.
● تنظيم عمق شخم
تنظيم عمق شخم عبارت است از انجام اعمالي كه به گاو آهن اجازه مي دهد كه تا عمق موردنظر به داخل خاك فرو برود. در تراكتورهاي امروزي، در قسمت سيستم اتصال سه نقطه اي هيدروليكي وسايلي نصب شده است كه به وسيله آنها مي توان ميزان نفوذ گاو آهن به داخل خاك را تنظيم ، تصحيح و كنترل كرد. بطور کلی یک شخم خوب شخمی است که عمق آن درسراسر زمین یکنواخت و باقیمانده گیاهی موجود در سطح زمین کاملاً زیر خاک رفته باشد . عمق مناسب شخم در کشت گندم ٢٠-٣٠ سانتیمتر است .
منظور از اين تنظيم اين است كه فاصله كليه نقاط شاسي گاوآهن در جهت حركت تراكتور با زمين مساوي باشد اين عمل به وسيله بازوي وسط دستگاه سيستم اتصال سه نقطه اي تـــــراكتور انـجام مي گيرد.
روش كار به اين طريق است كه هر گاه قسمت عقب گاو آهن بالا ايستاده باشد. چون خيش جلويي زيادتر از حد در زمين فرو مي رود لذا خيش آخري عمق شخمش كمتر از ميزان لازم خواهد شد. بنابراين با پيجاندن محور وسط اتصال سه نقطه اي سيستم هيدروليك طول اين بازو را زياد مي كنيم. در نتيجه به قسمت عقب گاو آهن فشار وارد كرده و خيش آخري پايين مي رود. برعكس چنانچه جــــــلوي گاو آهن بالا ايستاده باشد. در اين حالت خيش اخري بيش از اندازه لازم وارد خاك مي شود. لذا با كوتاه كردن طول بازوي وسط اتصال سه نقطه اي تراكتور، عقب گاوآهن بالا آمده و در نتيجه جلوي آن بالا مي رود و گاو آهن در جهت طولي افقي مي گردد.
● تنظيم افقي بودن گاو آهن در جهت عرضي يا عمود بر مسير حركت
منظور از اين تنظيم اين است كه كليه نقاط شاسي گاو آهن در جهت عمود بر مسير حركت تراكتور با زمين مساوي باشد. اين عمل به كمك نگاهدارنده هاي مالبندهاي افقي تراكتور قابل تنظــــمي مي باشد.
هنگام شروع عمل شخم زني محور چرخهاي تراكتوري با زمين مساوي است ولي در گاو آهنهاي متداول هنگاميكه شيار دوم شخم را ميخواهيم شروع كنيم به علت اينكه چرخهاي سمت راست تراكتور درداخل شيار خالي ( اخرين شيار يا آخرين خيش) قرار مي گيرد. به اندازه عمق شخم به طرف زمين شخم خورده متمايل مي گردد. در نتيجه افقي بودن گاو آهن در جهت عرضي تراكتور به هم مي خورد، بنابراين بايد از شيار دوم يك تنظيم افقي بودن در جهت عرضي تراكتور انجام گيرد. به اين منظور از بازوهاي نگاهدا رندة مالبندهاي افقي سيستم هــــيدروليك تراكتور استفاده مي شود.
● تنظيم عرض شخم
عرض كلي هر شيار گاوآهنهاي اتصال سه نقطه اي ( سوار شونده ) مقدار مشخصي است كه توسط كارخانه سازنده براساس طراحي دستگاه به منظور انجام شخم مناسب تعيين مي گردد در صورتيكه عرض شخم يا شيار گاو آهن از اين حد تجاوز كند و عريض تر شخم زده شود ايجاد حالتي خواهد شد كه به آن پي شخم يا سياه كاري مي گويند. در اثر اين حالت يك نوار شخم نشده يا بد شخم شده بين هر عبور گاو آهن با عبور قبلي آن باقي مي ماند.
● تنظيم عمق شخم
تنظيم عمق شخم عبارت است از انجام اعمالي كه به گاو آهن اجازه مي دهد كه تا عمق موردنظر به داخل خاك فرو برود. در تراكتورهاي امروزي، در قسمت سيستم اتصال سه نقطه اي هيدروليكي وسايلي نصب شده است كه به وسيله آنها مي توان ميزان نفوذ گاو آهن به داخل خاك را تنظيم ، تصحيح و كنترل كرد. بطور کلی یک شخم خوب شخمی است که عمق آن درسراسر زمین یکنواخت و باقیمانده گیاهی موجود در سطح زمین کاملاً زیر خاک رفته باشد . عمق مناسب شخم در کشت گندم ٢٠-٣٠ سانتیمتر است .
دیسک
بعد از عملیات شخم با حفظ یک فاصله زمانی مناسب عملیات دیسک زدن صورت می گیرد این فاصله زمانی بسته به بافت خاک و فصل می تواند از یک تا چند روز متفاوت باشد ولی به هر صورت نباید فاصله زمانی میان شخم تا دیسک آنقدرطول بکشد که خاک خیلی خشک شده و به صورت کلوخه ای در آید. با انجام عملیات دیسک شیارهای خاک شخم خورده به صورت یکنواخت و یکسان در می آید و خاک دانه بندی مناسب جهت بستر بذر می یابد . در صورتی که زمین دارای کلوخ و بقایای گیاهی باشد ، بهتر است دو دیسک عمود بر هم زده شود تا باقیمانده های گیاهی به زیر خاک رفته و تهویه بهتر انجام شود . دیسک زدن نبایدطوری باشد که کلوخه ها به حالت پودری خرد شود ، زيرا پس از آبیاری یا بارندگی خاک سله بسته و خروج جوانه بذر از خاک مشکل می گردد.اگر كلوخه ها كم باشند زاويه محورهابايد كم شوند در صورتي كه كلوخه ها زياد باشند زاويه محورها بايد زياد شود .سرعت تراكتور را متناسب با مقدار كلوخ تنظيم كنيد ( كلوخ زياد بيشتر ، كلوخ كم سرعت كمتر ). سرعت متوسط تراكتور ۸ – ۶كيلومتر در ساعت باشد .
ماله
پس از شخم و عمليات ديسک در خاک ممکن است پستي و بلندي جزئي ناشي از تهيه بستر در زمين باقي مانده باشد. لذا از ماله براي از بين بردن اين پستي و بلندي ها استفاده مي شود. لازم است که جهت حرکت ماله به صورت مورب از يک گوشه زمين به يک گوشه ديگر آن باشد تا نتيجه بهتري به دست آيد. ميتوان يکبار به صورت ضربدر و بار ديگر در جهت عمليات فارو ماله کشي نمود. فاصله تيغه ماله از سطح خاک بسته به وضعيت مزرعه معمولا از ٣ تا ۸ سانتيمتر است که لازم است قبلا در يک سطح مسطح تنظيم گردد.
کود پایه
کود پایه
کود ازته
انواع كودهاي ازته عبارتند از
● كوداوره با پوشش گوگردي حاوي ۴۰ درصد ازت
● كود اوره حاوي ۴۶درصد ازت
● كود نيترات آمونيم حاوي ۳۴درصدازت
● كود سولفات آمونيم حاوي ۲۰ درصد ازت
کمبود فسفر موجب تیره شدن رنگ برگها ، ساقه و نهایتاً کندی رشد گندم می شود . اگر کمبود ، شدید باشد ، رنگ گیاه ارغوانی و سپس بنفش خواهد شد .
● کود های حیوانی دارای مواد غذایی از جمله ازت ، فسفر و پتاس میباشند که به تدریج در اختیار گیاه قرار می گیرد .
● کود های حیوانی دارای عناصری هستند که به مقدار کم مورد نیاز گیاه می باشد . این عناصر عبارتند از آهن ، روی ، مس و منگنز .
● کود حیوانی خاک را پوک و نرم می کند تا ریشه گیاه بتواند به راحتی در خاک نفوذ کرده و از آب وهوا و عناصر غذایی استفاده نماید .
● کود حیوانی باعث افزایش ظرفیت نگه داری رطوبت خاک می شود .
● کود های حیوانی به منزله ی غذای تازه برای موجودات ریز در خاک خواهند بودو باعث فعالیت بیشتر این موجودات که نتایج جالبی را از نظر تغذیه گیاه به دنبال دارد ، خواهند شد . بنابر این افزایش ٣۰ تا ٤٠ تن کود حیوانی در هکتار هر ٢تا ٣سال یکبار توصیه می شود .
کود پایه
کود پایه
در حالت معمول توصيه مي شود مقدار ۱۰٠ کيلوگرم کود فسفاته و مقدار ۱٠۰ تا ۱۵۰ کيلوگرم کود اوره و مقدار ۱۰۰ کيلو کود پتاسه به صورت پايه با عمليات ديسک به خاک داده شود ولي با آزمون خاک با توجه به بافت و وضعيت خاک مزرعه و پتانسيل مورد انتظار توليد محصول مي توان توصيه عملي مصرف کودهاي شيميايي پايه ازته و فسفاته و پتاسه را مشخص نمود .
در حالت معمول توصيه مي شود مقدار ۱۰٠ کيلوگرم کود فسفاته و مقدار ۱٠۰ تا ۱۵۰ کيلوگرم کود اوره و مقدار ۱۰۰ کيلو کود پتاسه به صورت پايه با عمليات ديسک به خاک داده شود ولي با آزمون خاک با توجه به بافت و وضعيت خاک مزرعه و پتانسيل مورد انتظار توليد محصول مي توان توصيه عملي مصرف کودهاي شيميايي پايه ازته و فسفاته و پتاسه را مشخص نمود .
کود ازته
مهمترين عنصر غذائي در توليد گياهان زراعي به شمار مي رود و كمبود آن در اكثر خاك هاي آهكي ديده مي شود. اين عنصر عمدتاً به شكل نيترات و مقداري نيز به شكل آمونيوم جذب گياه مي گردد. ازت علاوه بر شركت در ساختمان پروتئين ها ، قسمتي ازساختمان كلروفيل را نيز تشكيل مي دهد. پویائي بسيار زياد ازت در گياه سبب مي شود كه در زمان كمبود، برگ هاي جوان سبز ولي برگ هاي پير زرد شوند. هنگامي كه ريشه ها از عهده جذب ازت به ميزاني كه رشد گياه را تأمين كند برنيايند، تركيبات ازته ( پروتئيني ) در اندام هاي پير تجزيه شده و به نواحي زاينده ( برگ هاي جوان ) منتقل مي شوند. براي پيشگيري از بروز علايم زردي بايستي مقدار ازت خاك از طريق افزايش مواد آلي و يا كودهاي ازته در حد مطلوبي تنظيم گردد كارآيي مصرف ازت به مقدار زيادي تحت تأثيرميزان ، دفعات مصرف ( تقسيط ) ، منبع، زمان و روش مصرف كودهاي ازته قرار دارد . مصرف يكباره ازت موجب هدررفت اين عنصر غذايي پراهميت شده و كارآيي آن را كاهش داده و سبب آلوده شدن آب هاي زير زميني مي شود. تقسيط كود ازته ( حداقل دوبار و حداكثر چهار بار كه خود بستگي به بافت خاك دارد) علاوه بر افزايش عملكرد ، باعث بهبود كيفيت دانه مي گردد .
انواع كودهاي ازته عبارتند از
● كوداوره با پوشش گوگردي حاوي ۴۰ درصد ازت
● كود اوره حاوي ۴۶درصد ازت
● كود نيترات آمونيم حاوي ۳۴درصدازت
● كود سولفات آمونيم حاوي ۲۰ درصد ازت
کود فسفاته
فسفر یکی از موادی است که موجب رشد و تولید ریشه های قوی و استحکام ساقه گیاه در دوره ی زندگی و همچنین افزایش کیفیت دانه ها می شود .این ماده مقاو مت گیاه را در مقابل خشکی افزایش داده و باعث زود رس شدن خوشه های کندم می شود .کمبود فسفر موجب تیره شدن رنگ برگها ، ساقه و نهایتاً کندی رشد گندم می شود . اگر کمبود ، شدید باشد ، رنگ گیاه ارغوانی و سپس بنفش خواهد شد .
به علت تقريبا غيرمتحرک بودن در خاک لازم است در منطقه ريشه گياه قرار گيرد لذا با توجه به اين که غالب ريشه هاي گندم تا عمق ٢٠ سانتيمتري عمق خاک نفوذ ميکند پراکنش کود لازم است از حدود۸ سانتيمتري از سطح خاک قرار گيرد در صورتي که بذر کاري و کودکاري با يک دستگاه انجام پذيرد . عمق بذر ٣ تا ۵ سانتيمتري و عمق کود در ٣ تا ۵ سانتيمتري پايين تر در اطراف بذر مي تواند انجام پذيرد که در اين حالت ضمن استفاده بهتر از مقدار مصرف آن کاسته مي شود.
کود پتاسه
گزارشهاي نتايج حاصل از تجزيه خاک در آزمايشگاهها دلالت بر کمبود شديد پتاسيم در اکثر خاکهاي زراعي دارد . و با توجه به نياز گندم به کود پتاسه مقدار آن در حد نياز گياه به کود ازته است رفع کمبود آن را با افزودن کودهاي پتاسه همراه کودهاي پايه ضروري مي سازد نقش پتاسيم در بهبود کيفي محصول و افزايش عملکرد و محافظت گياه در برابر عوامل نامساعد محيطي امر مسلم و ثابت شده اي است.
اثر پتاسيم بر روي محصول گندم
● تحمل گياه به شوري رابيشتر مي کند
● مقاومت گياه را در برابر کم آبي افزايش مي دهد.
● مقاومت گياه را در برابر آفات و بيماري ها زياد مي کند.
● راندمان آب آبياري و کودهاي ازته را بالا مي برد.
● عمل فتوسنتز را زياد مي کند.
● تنش رطوبتي را کاهش مي دهد.
● کارآيي تعرق گياه در شرايط تنش آبي را به دليل افزايش تعداد و قطر دسته هاي آوندي افزايش مي دهد.
كودهاي ريزمغذي ( كم مصرف )
كودهاي سولفات روي ، سولفات آهن ، سولفات مس و سولفات منگنز و اسيد بوريك از كودهاي كم مصرف مي باشند كه هر يك نقش خاصي و بسزائي در زراعت گندم دارند اين كودها بايستي قبل از كاشت مصرف و با شخم زيرخاك شوند در غير اينصورت مي توان در مراحل پنجه زني ، اوايل ساقه رفتن ومرحله گلدهي محلوپاشي شوند البته مصرف اسيد بوريك ( بر) در مناطقي كه داراي خاك شور مي باشد توصيه نمي گردد.
اهمیت کود های حیوانی در زراعت گندم آبی :گزارشهاي نتايج حاصل از تجزيه خاک در آزمايشگاهها دلالت بر کمبود شديد پتاسيم در اکثر خاکهاي زراعي دارد . و با توجه به نياز گندم به کود پتاسه مقدار آن در حد نياز گياه به کود ازته است رفع کمبود آن را با افزودن کودهاي پتاسه همراه کودهاي پايه ضروري مي سازد نقش پتاسيم در بهبود کيفي محصول و افزايش عملکرد و محافظت گياه در برابر عوامل نامساعد محيطي امر مسلم و ثابت شده اي است.
اثر پتاسيم بر روي محصول گندم
● تحمل گياه به شوري رابيشتر مي کند
● مقاومت گياه را در برابر کم آبي افزايش مي دهد.
● مقاومت گياه را در برابر آفات و بيماري ها زياد مي کند.
● راندمان آب آبياري و کودهاي ازته را بالا مي برد.
● عمل فتوسنتز را زياد مي کند.
● تنش رطوبتي را کاهش مي دهد.
● کارآيي تعرق گياه در شرايط تنش آبي را به دليل افزايش تعداد و قطر دسته هاي آوندي افزايش مي دهد.
كودهاي ريزمغذي ( كم مصرف )
كودهاي سولفات روي ، سولفات آهن ، سولفات مس و سولفات منگنز و اسيد بوريك از كودهاي كم مصرف مي باشند كه هر يك نقش خاصي و بسزائي در زراعت گندم دارند اين كودها بايستي قبل از كاشت مصرف و با شخم زيرخاك شوند در غير اينصورت مي توان در مراحل پنجه زني ، اوايل ساقه رفتن ومرحله گلدهي محلوپاشي شوند البته مصرف اسيد بوريك ( بر) در مناطقي كه داراي خاك شور مي باشد توصيه نمي گردد.
● کود های حیوانی دارای مواد غذایی از جمله ازت ، فسفر و پتاس میباشند که به تدریج در اختیار گیاه قرار می گیرد .
● کود های حیوانی دارای عناصری هستند که به مقدار کم مورد نیاز گیاه می باشد . این عناصر عبارتند از آهن ، روی ، مس و منگنز .
● کود حیوانی خاک را پوک و نرم می کند تا ریشه گیاه بتواند به راحتی در خاک نفوذ کرده و از آب وهوا و عناصر غذایی استفاده نماید .
● کود حیوانی باعث افزایش ظرفیت نگه داری رطوبت خاک می شود .
● کود های حیوانی به منزله ی غذای تازه برای موجودات ریز در خاک خواهند بودو باعث فعالیت بیشتر این موجودات که نتایج جالبی را از نظر تغذیه گیاه به دنبال دارد ، خواهند شد . بنابر این افزایش ٣۰ تا ٤٠ تن کود حیوانی در هکتار هر ٢تا ٣سال یکبار توصیه می شود .
فصل دوم: عملیات کاشت
فصل دوم: عملیات کاشت
● رطوبت؛ هر قدر بیشتر باشد میزان بذر مصرفی را بیشتر می گیرند و برعکس.
● حاصلخیزی خاک؛ هر قدر بیشتر باشد میزان بذر مصرفی را بیشتر می گیرند و برعکس.
● زمان کاشت؛ هر قدر تاریخ کاشت با تاخیر روبرو شود یا به اصطلاح کرپه شود میزان بذر را بیشتر در نظر می گیرند.
● وزن هزار دانه؛ وزن هزار دانه هر قدر بیشتر باشد میزان بذر مصرفی را جهت ایجاد تراکم مناسب بیشتر در نظر می گیریم.
● نوع کاشت؛ در کشت و بذرکاری بصورت دست پاش میزان بذر مصرفی بیشتر و تلفات بذر زیاد است در صورتیکه در کاشت بوسیله ماشین های کاشت (خطی کار غلات ) میزان بذر مصرفی گاهی تا ۵۰ کیلوگرم در هکتار کاهش می یابد. تراکم و سطح سبز ایجاد شده توسط ماشین کاشت یکسان و مطلوب و در نهایت عملکرد بیشتر خواهد شد.
● نحوه تهیه زمین؛ اگر تهیه بستر بذر بصورت اصولی و مطلوب صورت گیرد میزان بذر مصرفی به همان نسبت تا حد معینی کاهش خواهد یافت.
فصل دوم: عملیات کاشت
بذر و بذرکاریويژگي يک بذرخوب عبارتند از:
● اندوخته غذايي کافي داشته باشد.(چروکيده نباشد)
● وزن هزار دانه از 35 گرم بيشتر باشد.
● بذر بايد سالم و شکستگي نداشته باشد.
● عاري از بذور علف هرز باشد.
● خلوص ژنتيکي داشته باشد(همه بذور از يک رقم باشد)
● قوه ناميه آن بيشتر از٠ ٩ درصد باشد.
چنانچه بذر توسط زارع تهيه شود لازم است بهترين قسمت مزرعه جهت تهيه بذر مورد انتخاب و بذور جمع آوري شده اگر داراي علف هرز هستند بوجاري شوند.قبل از کاشت لازم است بذور را ضد عفوني نمائيم با اين کار محصول خود را در مقابل بيماريهاي سياهک و برخي بيماري هاي ديگر بيمه مي نمائيم. جهت اين که از سموم قارچ کش توصيه شده استفاده شود و به گونه اي عمل شود که دانه ها بذر به خوبي به سم آغشته شده و قشر نازکي از سم بذور را فرا گيرد. براي اين کار مي توان از ميکسرهاي مختلف که درب آنها بسته مي شود با چرخش مخلوط بذر و سم حدود 3 دقيقه استفاده نمود يا اين که بذور را روي پلاستيک يا برزنت يا سطح صاف و تميز کپه نمود و سم مورد نياز را روي آن پاشش داده و با استفاده از پارو بذور را چندين بار زيرورو کرد تا کاملا به سم آغشته شود.اين کار لازم است قبل از عمليات بذر کاري صورت گيرد . مقدار سم لازم معمولا ٢ در هزار مي باشد. در هنگام ضدعفوني بذور از ماسک و يا پارچه جهت پوشانيدن سر و صورت و دهان استفاده شود و از خوردن و آشاميدن و سيگار کشيدن حين عمليات ضدعفوني پرهيز شود . تعدادي از سموم موجود در حال حاضر جهت ضدعفوني بذور گندم عبارتند از: کاربوکسين تيرام- تريادينمول- ديکونازول- رئال- کاربندازيم.
تاريخ كاشت
منظور از تاريخ كاشت مطلوب فراهم نمودن شرايط آب و هوايي براي رشد و نمو مطلوب گياه است به نحوي كه در طول مراحل مختلف رشد و نمو از كليه عوامل نامساعد اعم از گرما ، سرما ، شيوع آفات و بيماريها مصون و محفوظ باشد . بهترين تاريخ كاشت توصيه شده ۱۵ آبان لغايت ٢۵آذر مي باشد.
روشهاي كاشت
● روش كرتي● اندوخته غذايي کافي داشته باشد.(چروکيده نباشد)
● وزن هزار دانه از 35 گرم بيشتر باشد.
● بذر بايد سالم و شکستگي نداشته باشد.
● عاري از بذور علف هرز باشد.
● خلوص ژنتيکي داشته باشد(همه بذور از يک رقم باشد)
● قوه ناميه آن بيشتر از٠ ٩ درصد باشد.
چنانچه بذر توسط زارع تهيه شود لازم است بهترين قسمت مزرعه جهت تهيه بذر مورد انتخاب و بذور جمع آوري شده اگر داراي علف هرز هستند بوجاري شوند.قبل از کاشت لازم است بذور را ضد عفوني نمائيم با اين کار محصول خود را در مقابل بيماريهاي سياهک و برخي بيماري هاي ديگر بيمه مي نمائيم. جهت اين که از سموم قارچ کش توصيه شده استفاده شود و به گونه اي عمل شود که دانه ها بذر به خوبي به سم آغشته شده و قشر نازکي از سم بذور را فرا گيرد. براي اين کار مي توان از ميکسرهاي مختلف که درب آنها بسته مي شود با چرخش مخلوط بذر و سم حدود 3 دقيقه استفاده نمود يا اين که بذور را روي پلاستيک يا برزنت يا سطح صاف و تميز کپه نمود و سم مورد نياز را روي آن پاشش داده و با استفاده از پارو بذور را چندين بار زيرورو کرد تا کاملا به سم آغشته شود.اين کار لازم است قبل از عمليات بذر کاري صورت گيرد . مقدار سم لازم معمولا ٢ در هزار مي باشد. در هنگام ضدعفوني بذور از ماسک و يا پارچه جهت پوشانيدن سر و صورت و دهان استفاده شود و از خوردن و آشاميدن و سيگار کشيدن حين عمليات ضدعفوني پرهيز شود . تعدادي از سموم موجود در حال حاضر جهت ضدعفوني بذور گندم عبارتند از: کاربوکسين تيرام- تريادينمول- ديکونازول- رئال- کاربندازيم.
تاريخ كاشت
منظور از تاريخ كاشت مطلوب فراهم نمودن شرايط آب و هوايي براي رشد و نمو مطلوب گياه است به نحوي كه در طول مراحل مختلف رشد و نمو از كليه عوامل نامساعد اعم از گرما ، سرما ، شيوع آفات و بيماريها مصون و محفوظ باشد . بهترين تاريخ كاشت توصيه شده ۱۵ آبان لغايت ٢۵آذر مي باشد.
روشهاي كاشت
روشي است سنتي و در زمين هايي اعمال مي شود كه داراي سطح كم، شيب نامناسب و يا آب كم براي آبياري هستند. در اين روش معمولاً پس از انجام گاوآهن و ديسك، بذر را پاشيده و با ديسك زير خاك برده و مرزهايي با مرزبند ايجاد مي كنند. در اين روش استفاده از ماشين آلات براي انجام امور داشت مانند سمپاشي عليه علف هاي هرز غيرممكن و برداشت با كمباين به دليل مرزهاي زياد مشكل است. همچنين از سطح مفيد مزرعه به خوبي استفاده نشده و ضايعات زمين زياد است.
● روش خطي يا فارويي
پس از انجام گاوآهن، ديسك و تسطيح، با استفاده از دستگاه كودپاش (سانتريفوژ) بذر را در سطح مزرعه پاشيده و سپس با دستگاه فاروئر جوي و پشته ايجاد مي شود. در مواردي پيش از انجام جوي و پشته به وسيله ديسك بذر را زير خاك مي كنند كه آزمايش ها نشان داده، اين عمل چندان موثر و مورد نياز نيست.
در اين روش پشته ها، كم عرض (٢۵ – ۱٠سانتيمتر) و كم عمق (۱۵ – ۱٠سانتيمتر) هستند و در مواردي هنگام آبياري، حالت غرقابي ايجاد مي شود. بذرپاشي به روش سانتريفوژ باعث مي شود بذرها به طور تصادفي و كنترل نشده پخش و در خاك مستقر شوند، بنا بر اين تعدادي بوته نيز در كف جويچه ها سبز مي شوند كه جايگاه مناسبي براي استقرار گياه نبوده و ممكن است بوته هاي اين ناحيه مقداري از مواد غذايي و رطوبت موجود را مصرف كنند. ولي قدرت رقابت با بوته هاي روي پشته را ندارند و محصولي نيز توليد نمي كنند و در صورت توليد از كيفيت كمي برخوردارند.
نوع ديگري از كشت رديفي گندم در ايران وجود دارد كه در آن از ماشين هاي بذركار استفاده مي شود. عرض پشته ها در اين نوع بذركارها تقريباً ثابت (حدود ٣٠ سانتيمتر) بوده و دستگاه قادر است سه رديف بذر بر روي هر پشته بكارد. فاصله بين رديف كاشت (فاصله وسط يك جويچه تا وسط جويچه مجاور) حدود ۵۵ سانتيمتر است. برخي بذركارها همزمان دو عمل احداث پشته و كاشت بذر بر روي پشته را انجام مي دهند كه نوعي مزيت براي اين دستگاه ها محسوب مي شود.
روش نواري
اين روش در زمين هايي كه شيب مناسب داشته و انجام عمل تسطيح در آن ها ميسر باشد قابل اجراست. در اين روش با توجه به شيب مناسب نيازي به ايجاد جويچه نيست. كاشت با ماشين هاي بذركار صورت گرفته زمين در قطعات بزرگ قابل آبياري است. از دستگاه كمباينت مي توان در اين روش كشت استفاده كرد. اين دستگاه همزمان در اراضي شخم خورده عمليات ديسك، تسطيح و كشت را انجام مي دهد.
در اين روش پشته ها، كم عرض (٢۵ – ۱٠سانتيمتر) و كم عمق (۱۵ – ۱٠سانتيمتر) هستند و در مواردي هنگام آبياري، حالت غرقابي ايجاد مي شود. بذرپاشي به روش سانتريفوژ باعث مي شود بذرها به طور تصادفي و كنترل نشده پخش و در خاك مستقر شوند، بنا بر اين تعدادي بوته نيز در كف جويچه ها سبز مي شوند كه جايگاه مناسبي براي استقرار گياه نبوده و ممكن است بوته هاي اين ناحيه مقداري از مواد غذايي و رطوبت موجود را مصرف كنند. ولي قدرت رقابت با بوته هاي روي پشته را ندارند و محصولي نيز توليد نمي كنند و در صورت توليد از كيفيت كمي برخوردارند.
نوع ديگري از كشت رديفي گندم در ايران وجود دارد كه در آن از ماشين هاي بذركار استفاده مي شود. عرض پشته ها در اين نوع بذركارها تقريباً ثابت (حدود ٣٠ سانتيمتر) بوده و دستگاه قادر است سه رديف بذر بر روي هر پشته بكارد. فاصله بين رديف كاشت (فاصله وسط يك جويچه تا وسط جويچه مجاور) حدود ۵۵ سانتيمتر است. برخي بذركارها همزمان دو عمل احداث پشته و كاشت بذر بر روي پشته را انجام مي دهند كه نوعي مزيت براي اين دستگاه ها محسوب مي شود.
روش نواري
اين روش در زمين هايي كه شيب مناسب داشته و انجام عمل تسطيح در آن ها ميسر باشد قابل اجراست. در اين روش با توجه به شيب مناسب نيازي به ايجاد جويچه نيست. كاشت با ماشين هاي بذركار صورت گرفته زمين در قطعات بزرگ قابل آبياري است. از دستگاه كمباينت مي توان در اين روش كشت استفاده كرد. اين دستگاه همزمان در اراضي شخم خورده عمليات ديسك، تسطيح و كشت را انجام مي دهد.
● روش كشت بذر بر روي پشته هاي بلندمدرن ترين روشي است كه در كشورهاي پيشرفته اجرا مي شود. به طور خلاصه، در اين روش دو الي سه رديف بذر بر روي پشته هاي بلند و عريض كاشته مي شود. در اين سيستم عرض پشته ٧۰ – ٤۵ سانتيمتر، فاصله رديف كاشت بر روي پشته ٢۰ – ۱۵ سانتيمتر، عرض جويچه ها (فارو) ٣٠ – ٢۵ سانتيمتر و ارتفاع پشته (عمق فارو) ٢٠ – ۱٢ سانتيمتر است. هدايت آب در زمين از طريق جويچه ها انجام مي شود، به طوري كه رطوبت به صورت نشتي به محل استقرار بذرها نفوذ مي كند و حالت غرقابي ايجاد نمي شود.
ميزان بذر
میزان بذر مصرفی یکی از مهمترین فاکتورهای دخیل درعملکرد می باشد تحت تاثیر عوامل زیر قرار می گیرد:ميزان بذر
● رطوبت؛ هر قدر بیشتر باشد میزان بذر مصرفی را بیشتر می گیرند و برعکس.
● حاصلخیزی خاک؛ هر قدر بیشتر باشد میزان بذر مصرفی را بیشتر می گیرند و برعکس.
● زمان کاشت؛ هر قدر تاریخ کاشت با تاخیر روبرو شود یا به اصطلاح کرپه شود میزان بذر را بیشتر در نظر می گیرند.
● وزن هزار دانه؛ وزن هزار دانه هر قدر بیشتر باشد میزان بذر مصرفی را جهت ایجاد تراکم مناسب بیشتر در نظر می گیریم.
● نوع کاشت؛ در کشت و بذرکاری بصورت دست پاش میزان بذر مصرفی بیشتر و تلفات بذر زیاد است در صورتیکه در کاشت بوسیله ماشین های کاشت (خطی کار غلات ) میزان بذر مصرفی گاهی تا ۵۰ کیلوگرم در هکتار کاهش می یابد. تراکم و سطح سبز ایجاد شده توسط ماشین کاشت یکسان و مطلوب و در نهایت عملکرد بیشتر خواهد شد.
● نحوه تهیه زمین؛ اگر تهیه بستر بذر بصورت اصولی و مطلوب صورت گیرد میزان بذر مصرفی به همان نسبت تا حد معینی کاهش خواهد یافت.
فصل سوم :عملیات داشت
فصل سوم :عملیات داشت
زمان مصرف و تقسيط كود ازته
پويايي و تحرك بالاي ازت در خاك باعث شده است تا زمان مصرف آن براي موفقيت در توليد دانه و پروتئين آن از اهميت ويژه اي برخوردار باشد. لذا با در نظر گرفتن عوامل اقتصادي و محيطي مي توان با تحمل كمتر هدررفت ، بازدهي را به حداكثر مقدار ممكن رساند . نيل به اين هدف از طريق روش هاي مناسب مصرف ، زمان مصرف و تقسيط كود ازت در طي رشد – كه هدررفت ازت را به كمترين اندازه مي رساند – مسير مي شود. در تقسيط كود ازت ، بايد به زمان مصرف و مقدار مصرف كود توجه شود و از مصرف غير ضروري كود در مرحله اي از رشد رويشي كه منجر به خوابيدگي گياه و در نتيجه كاهش عملكرد مي شود اجتناب ورزيد. با مصرف ازت در مرحله اي از رشد كه گياه داراي يك مجموعه ريشه فعال براي جذب كود ازت مي باشد. مي توان از هدرروي ازت از طريق آب شويي و تخريب نيترات و تصعيد آن جلوگيري نمود. توجه به اين مسئله نه تنها از هدر رفتن سرمايه زارع جلوگيري مي كند بلكه مانع از آلودگي آب هاي زير زميني و يا آب چاه ها و ساير ذخاير آبي مي گردد. ( ملكوتي١٣٧٦) . بنابراين براي پيشگيري از تلفات آبشوئي ازت بهتر است ازت را به دفعات مصرف نمود ( تقسيط ) . بهترين زمان مصرف ازت ، نزديك به زمان حداكثر نياز مطابق با فنولوژي رشد گندم مي باشد.
فصل سوم :عملیات داشت
آبیاری
پس از كشت مزرعه عمليات داشت با انجام اولين آبياري ( خاك و آب ) شروع مي شود رطوبت خاك بدليل تبخير و تعرق محصولات قبلي و نيز كاربرد ادوات تهيه زمين كاهش يافته و بذر گندم براي جوانه زني به رطوبت نياز دارد بنابراين پس از كشت ، آب اول و دوم گندم ضرورت داشته و انتظار براي بارندگي هاي فصلي صحيح نمي باشد. تعداد دفعات آبياري و مقدار آب در هر بار آبياري بستگي به آب و هواي منطقه و نوع و جنس زمين دارد
پس از كشت مزرعه عمليات داشت با انجام اولين آبياري ( خاك و آب ) شروع مي شود رطوبت خاك بدليل تبخير و تعرق محصولات قبلي و نيز كاربرد ادوات تهيه زمين كاهش يافته و بذر گندم براي جوانه زني به رطوبت نياز دارد بنابراين پس از كشت ، آب اول و دوم گندم ضرورت داشته و انتظار براي بارندگي هاي فصلي صحيح نمي باشد. تعداد دفعات آبياري و مقدار آب در هر بار آبياري بستگي به آب و هواي منطقه و نوع و جنس زمين دارد
مراحل مهم آبياري در زراعت گندم
● جوانه زدن ( خاك آب ) دانه گندم براي جوانه زدن حدوداً به۵٠ درصد وزن خود نياز به آب دارد بنابراين چنانچه در اين مرحله آب در اختيار دانه قرار نگيرد گندم جوانه نمي زند.
● پنجه رفتن ( پنجه آب )
● ساقه رفتن ( ساقه آب )
● مرحله سنبله رفتن ( خوشاب)
● مرحله گل رفتن ( گل آب )
● مرحله دانه رفتن ( دان آب) آبياري درمرحله دانه بندي از نظر انتقال مواد غذايي برگها به دانه و در نتيجه افزايش عملكرد اهميت زيادي دارد
● پنجه رفتن ( پنجه آب )
● ساقه رفتن ( ساقه آب )
● مرحله سنبله رفتن ( خوشاب)
● مرحله گل رفتن ( گل آب )
● مرحله دانه رفتن ( دان آب) آبياري درمرحله دانه بندي از نظر انتقال مواد غذايي برگها به دانه و در نتيجه افزايش عملكرد اهميت زيادي دارد
قطعه بندي زمين
آبياري در زراعت گندم خصوصا اولين آبياري از اهميت خاصي برخوردار است آب بايستي با سرعت ملايم و به صورت يکنواخت در سرتاسر مزرعه توزيع گردد تا باعث جابجايي بذور و شستشوي خاک نشود.
آبياري در زراعت گندم خصوصا اولين آبياري از اهميت خاصي برخوردار است آب بايستي با سرعت ملايم و به صورت يکنواخت در سرتاسر مزرعه توزيع گردد تا باعث جابجايي بذور و شستشوي خاک نشود.
نكات مهم در قطعه بندي و آبياري
● طول قطعات جهت آبياري بر حسب بافت خاک و شيب زمين از ۱٠۰ تا ٢۰٠ متر متغير است.
● عرض مرزها حتي الامکان ضريبي از عرض کمباين باشد
● هر چه بافت خاک سبکتر و شيب زمين بيشتر باشد طول نوارها يا فاروها را بايد کمتر در نظر داشت و هر چه جريان ورودي آب در رديفها زيادتر باشد طول فاروها را مي توان بيشتر گرفت. بهتر است طول فاروها از ٢٠۰ متر تجاوز نکند.
● اگر شيب مزرعه زياد باشد مقدار آب ورودي قطعات بايد کم باشد و اگر شيب مزرعه کم باشد مقدار آب ورودي را بايد زيادتر در نظر گرفت.
● با استفاده از نهر مضاعف مي توانيم سرعت آب را در حد دلخواه کنترل کنيم.
بارندگي موثر حدود٢۰تا ٢۵ ميليمتر است که تقريبا مي توان آن را يک نوبت آبياري محسوب نمود.
از فاکتورهاي بسيار مهم در آبياري احداث نهر مضاعف است.هدف از احداث نهر مضاف اين است که آب بيشتري با سرعت کمتر براي جلوگيري از آبشوئي رديفهاي کشت شده وارد مزرعه شود.
احداث زه كش
براي جلوگيري از آب ماندگي و غرقاب شدن در انتهاي مزرعه بايستي در پايين مزرعه نهري جهت تخليه آب اضافي تعبيه نمود.
● طول قطعات جهت آبياري بر حسب بافت خاک و شيب زمين از ۱٠۰ تا ٢۰٠ متر متغير است.
● عرض مرزها حتي الامکان ضريبي از عرض کمباين باشد
● هر چه بافت خاک سبکتر و شيب زمين بيشتر باشد طول نوارها يا فاروها را بايد کمتر در نظر داشت و هر چه جريان ورودي آب در رديفها زيادتر باشد طول فاروها را مي توان بيشتر گرفت. بهتر است طول فاروها از ٢٠۰ متر تجاوز نکند.
● اگر شيب مزرعه زياد باشد مقدار آب ورودي قطعات بايد کم باشد و اگر شيب مزرعه کم باشد مقدار آب ورودي را بايد زيادتر در نظر گرفت.
● با استفاده از نهر مضاعف مي توانيم سرعت آب را در حد دلخواه کنترل کنيم.
بارندگي موثر حدود٢۰تا ٢۵ ميليمتر است که تقريبا مي توان آن را يک نوبت آبياري محسوب نمود.
از فاکتورهاي بسيار مهم در آبياري احداث نهر مضاعف است.هدف از احداث نهر مضاف اين است که آب بيشتري با سرعت کمتر براي جلوگيري از آبشوئي رديفهاي کشت شده وارد مزرعه شود.
احداث زه كش
براي جلوگيري از آب ماندگي و غرقاب شدن در انتهاي مزرعه بايستي در پايين مزرعه نهري جهت تخليه آب اضافي تعبيه نمود.
اثر تنش کم آبی
مرحله نمو گندم
تشکیل گیاهچه ضعیف
جوانه زدن
علاوه بر کاهش تعداد پنجه در این مرحله ریشه های ثانویه یا دائمی تشکیل می گردند که نقش اصلی و حیاتی در تغذیه گیاه دارند که در اثر وقوع تنش ضعیف خواهند بود.
پنجه زدن
کاهش تعداد سنبله و سنبلچه
ساقه رفتن
علاوه بر افزایش گلهای نازا در نتیجه آن کاهش تعداد دانه در سنبله است چون در این مرحلــه برگ پرچـم
رشد می کند که در صورت بروز تنش با کاهـش سطح فتو سنتـــز کننده و کاهـش وزن هزار دانه را به دنبال خواهد گذاشت.
رشد می کند که در صورت بروز تنش با کاهـش سطح فتو سنتـــز کننده و کاهـش وزن هزار دانه را به دنبال خواهد گذاشت.
سنبله رفتن
عدم تلقیح گلها و کاهش تعداددانه در سنبله
گلدهی
چرک و لاغر بودن دانه ها و کاهش وزن هزار دانه
شیری شدن
تغذیه
مصرف كود شيميايي ازته ( سرك دهي)
مصرف كود شيميايي ازته ( سرك دهي)
بيشترين مقدار كود ازته موجود براي گندم كود اوره است كه حــــاوي٤٦ در صـــد ازت خالص مي باشد. اين كود يكي از بهترين كودهاي ازته با قابليت جذب آهسته مي باشد با توجه به حلاليت فراوان اوره بايستي مصرف آن بصورت تقسيط صورت گيرد.
نيترات آمونيوم نيزاز كودهاي ازته است كه ٣٤ درصد ازت خالص دارد اين كود بسيار متحرك بوده و رعايت تقسيط آن بايستي حتي بيشتر از اوره مورد توجه قرار گيرد بطور كلي كودهاي ازته بعنوان ســــــرك در خاكهاي سنگين طي دو نوبت ( زمان پنجه دهي و پر شدن دانه) و در خاكهاي سبك در سه نوبت ( پنجه دهي ، بستن غلاف و تشـــكيل سنبله – پر شدن دانه ) مصرف مي گردند.
نيترات آمونيوم نيزاز كودهاي ازته است كه ٣٤ درصد ازت خالص دارد اين كود بسيار متحرك بوده و رعايت تقسيط آن بايستي حتي بيشتر از اوره مورد توجه قرار گيرد بطور كلي كودهاي ازته بعنوان ســــــرك در خاكهاي سنگين طي دو نوبت ( زمان پنجه دهي و پر شدن دانه) و در خاكهاي سبك در سه نوبت ( پنجه دهي ، بستن غلاف و تشـــكيل سنبله – پر شدن دانه ) مصرف مي گردند.
علائم کمبود ازت در گندم
کمبود ازت عمومی ترین و وسیع ترین کمبود عناصر غذایی در غلات دانه ریز است . گیـــاهان مبـــتلا به کمبود ازت به دلیل تجزیه کلروفیل خود در مقایسه با گیاهان ســـالم زرد رنــگ هستند.عـــلائم اختــــــصاصی کمبود ازت ( همانند فسفر و پتاسیم ) ابتدا در مسن ترین برگ های گیاه همراه با برگ های جــــوانی که نسبتاً سبز باقیمانده اند دیده می شود. مسن ترین برگ های گیاه در گندم نسبت به برگ های جـــوانتر کم رنگ تر شده و کلروزی که در انتهای برگ ایجاد شده است تدریجا در قاعده برگ به سبز کم رنگ تبدیل خواهد شد .همچنانکه کلروزها به دیگر برگها منتقل می شود مسن ترین برگ های گندم به طور کـــــامل کلروزه شده و رنگ آن تقریباً از زرد به سفید تبدیل می گردد گیاهانی که فاقد ازت کافی هســـتند قبل از رشد رویشی کامل به مرحله باز شدن کامل گل و رسیدگی دانه می رسند . در مزرعه علائم کمــبود ازت همیشه به صورت قطعاتی با رنگ زرد یا سبز روشن دیـــــده می شــود که این عـلائم ممکنـست ســریعا پراکنده شده و کل مزرعه را به صورت رنگ مایل به زرد در آورد .
کمبود ازت عمومی ترین و وسیع ترین کمبود عناصر غذایی در غلات دانه ریز است . گیـــاهان مبـــتلا به کمبود ازت به دلیل تجزیه کلروفیل خود در مقایسه با گیاهان ســـالم زرد رنــگ هستند.عـــلائم اختــــــصاصی کمبود ازت ( همانند فسفر و پتاسیم ) ابتدا در مسن ترین برگ های گیاه همراه با برگ های جــــوانی که نسبتاً سبز باقیمانده اند دیده می شود. مسن ترین برگ های گیاه در گندم نسبت به برگ های جـــوانتر کم رنگ تر شده و کلروزی که در انتهای برگ ایجاد شده است تدریجا در قاعده برگ به سبز کم رنگ تبدیل خواهد شد .همچنانکه کلروزها به دیگر برگها منتقل می شود مسن ترین برگ های گندم به طور کـــــامل کلروزه شده و رنگ آن تقریباً از زرد به سفید تبدیل می گردد گیاهانی که فاقد ازت کافی هســـتند قبل از رشد رویشی کامل به مرحله باز شدن کامل گل و رسیدگی دانه می رسند . در مزرعه علائم کمــبود ازت همیشه به صورت قطعاتی با رنگ زرد یا سبز روشن دیـــــده می شــود که این عـلائم ممکنـست ســریعا پراکنده شده و کل مزرعه را به صورت رنگ مایل به زرد در آورد .
زمان مصرف و تقسيط كود ازته
پويايي و تحرك بالاي ازت در خاك باعث شده است تا زمان مصرف آن براي موفقيت در توليد دانه و پروتئين آن از اهميت ويژه اي برخوردار باشد. لذا با در نظر گرفتن عوامل اقتصادي و محيطي مي توان با تحمل كمتر هدررفت ، بازدهي را به حداكثر مقدار ممكن رساند . نيل به اين هدف از طريق روش هاي مناسب مصرف ، زمان مصرف و تقسيط كود ازت در طي رشد – كه هدررفت ازت را به كمترين اندازه مي رساند – مسير مي شود. در تقسيط كود ازت ، بايد به زمان مصرف و مقدار مصرف كود توجه شود و از مصرف غير ضروري كود در مرحله اي از رشد رويشي كه منجر به خوابيدگي گياه و در نتيجه كاهش عملكرد مي شود اجتناب ورزيد. با مصرف ازت در مرحله اي از رشد كه گياه داراي يك مجموعه ريشه فعال براي جذب كود ازت مي باشد. مي توان از هدرروي ازت از طريق آب شويي و تخريب نيترات و تصعيد آن جلوگيري نمود. توجه به اين مسئله نه تنها از هدر رفتن سرمايه زارع جلوگيري مي كند بلكه مانع از آلودگي آب هاي زير زميني و يا آب چاه ها و ساير ذخاير آبي مي گردد. ( ملكوتي١٣٧٦) . بنابراين براي پيشگيري از تلفات آبشوئي ازت بهتر است ازت را به دفعات مصرف نمود ( تقسيط ) . بهترين زمان مصرف ازت ، نزديك به زمان حداكثر نياز مطابق با فنولوژي رشد گندم مي باشد.
کودهاي ميکرو(عناصر کم مصرف)
عناصر کم مصرف با وجود نياز خيلي کمي که گياه به آنها دارد اهميت زيادي براي گياه دارند . مهمترين اين عناصر عبارتند از روي- آهن- مس و منگنز مي باشد . اين عناصر به صورت کودي غالبا به صورت سولفات روي- سولفات آهن – سولفات مس و سولفات منگنز در دسترس مي باشند که بايستي با توجه به نتايج آزمايش خاک قبل از کاشت به صورت پايه به مزرعه داده شود در غير اين صرت مي توان با محلول پاشي کود ميکرو در مراحل پنجه دهي يا اوائل ساقه رفتن تا گلدهي اقدام به پاشش در مزرعه نمود.
در مورد محلول پاشي با کود ميکروي کامل لازم است به نکات مهمي توجه داشت
● محلول پاشي بايد صبح زود يا عصر انجام گيرد
● هنگام محلول پاشي وزش باد نباشد.
● در اراضي با خاک شور از کود ميکروي کامل بدون بر استفاده شود.
در مورد محلول پاشي با کود ميکروي کامل لازم است به نکات مهمي توجه داشت
● محلول پاشي بايد صبح زود يا عصر انجام گيرد
● هنگام محلول پاشي وزش باد نباشد.
● در اراضي با خاک شور از کود ميکروي کامل بدون بر استفاده شود.
علف های هرز
علف های هرز در مصرف آب ومواد غذایی با گندم رغابت نموده ودر نتیحه باعث کاهش محصول
می شوند. همچنین علف های هرز چند ساله که در زمان برداشت سبز می شوند عملیات برداشت با کمباین را با مشکل مواجه می سازند.بررسی های انجام شده نشان داده است مزارعی که آلودگی شدید به علف های هرز دارند ،گاهی تا ٤٠% کاهش عملکرد داشته اند.
فاکتورهایشناخت علفهایهرز
● تیپ رویشی
منظور ازتیپ رویشیمشخص کردن این است که گیاه هرز زمستانه است مانند برو موس ویابهاره است مانند سلمک . بیشتر علفهایهرز پهن برگ گندم بغیر از برخیاز چندساله ها رویش بهاره دارند .اطلاع از مراحل فنولوژیرشد علفهایهرز به ما کمک میکند تا بهترینزمان مبارزه با علف هرز را انتخاب کنیم .
● ساختمان ظاهری
منظواز ساختمان ظاهریپهن برگیا باریک برگ بودن است
● تیپ رویشی
منظور ازتیپ رویشیمشخص کردن این است که گیاه هرز زمستانه است مانند برو موس ویابهاره است مانند سلمک . بیشتر علفهایهرز پهن برگ گندم بغیر از برخیاز چندساله ها رویش بهاره دارند .اطلاع از مراحل فنولوژیرشد علفهایهرز به ما کمک میکند تا بهترینزمان مبارزه با علف هرز را انتخاب کنیم .
● ساختمان ظاهری
منظواز ساختمان ظاهریپهن برگیا باریک برگ بودن است
نحوه تکثیر ●
اطلاع از نحوه تکثیر علف هرز يكي از از مهمترین فاکتورهای انتخاب راه صحیح مبارزه میباشد برایمثال در مورد علفهایهرزیکه از طریق بذر تکثیر پیدا میکنند مانند تاج خروسدر صورتیکه بعد از به بذر رفتن گیاه اقدام به شخم زمین گردد این عمل ماننداین است که ما گیاه تاج خروس را کشت کرده ایم در مورد گیاهان چند ساله که ازطریق ریشه ها تکثیر پیدا میکنند مانند پیچک احتیاج بهیک مبارزه تلفیقیمیباشد به نحویکه با انجام چند بار شخمیا دیسک و دادن فرصت به گیاه برایجوانه زدن ذخیره غذاییموجود در ریشه ها را تحلیل ببریم و بعد بایک سم عمومیقویمانند گراماکسون علف هرز را تا حد امکان کنترل کنیم (سال ایش)
روشهای مبارزه با علفهای هرز گندم
برای کنترل علفهای هرزبهتراست حتی الامکان ازروشهایروشهای غیر شیمیایی که مهمترین آنهاپیشگیری – زراعی و مکانیکی است استفاده شود که در ادامه در مورد هر یک به اختصارتوضیح داده می شود
● پیشگیری
در مدیریت مزرعه بایدبرنامه ریزی طوری باشد که حتی المقدور مانع از ورود و گسترش هر نوع علف هرز جدید بهمزرعه بشویم . برای این منظور رعایت نکات زیر ضروری است :
○ کنترل علفهای هرز در مسیرجویهای آبیاری قبل از اینکه به بذر بروند .
○ جلوگیری از رشد و توسعه علفهای هرز در حواشیمزارع و روی مرزها و به طور کلی در نقاط کشت نشده .
○ از ورود خاک مشکوک به داشتنبذر علف هرز به مزرعه جلوگیری شود .
○ از بذر عاری از علف هرز استفاده شود .
○ ازکود نپوسیده دامی استفاده نشود .
○ از تردد حیوانات ( گله ها ) در مزرعهجلوگیری شود .
○ سابقه منطقه بررسی شود تا در صورت وجود علفهای هرز خاص تناوب مناسب درنظر گرفته شود و یا پیش بینی های لازم جهت مبارزه با علفهای هرز احتمالی صورت گیرد .
●مبارزه زراعی
امکان حذف علفهای هرز درمزرعه به طور کامل تقریبأ غیر ممکن می باشد و بیشتر بحث کنترل مطرح است .به کلیه روشهایی که به کمک آنهامی توانیم با تغییراتی در کشت خود به لحاظ نوع کشت ، تاریخ کاشت ، تراکم ، تناوب و ... محدودیتهایی را برای رشد علفهای هرز ایجاد می کنیم روشهای زراعی اطلاق می شود .
تراکم و یکنواختی مناسب بوته : تراکم بوته در واحد سطحبستگی به رقم گندم – حاصلخیزی خاک و نحوه کشت دارد – تراکم و یکنواختی باعث جلوگیریاز وجود فضاهای خالی که نور و رطوبت و کود کافی و ...رادراختیارعلف هرزقرارمیدهد میشود .
برای کنترل علفهای هرزبهتراست حتی الامکان ازروشهایروشهای غیر شیمیایی که مهمترین آنهاپیشگیری – زراعی و مکانیکی است استفاده شود که در ادامه در مورد هر یک به اختصارتوضیح داده می شود
● پیشگیری
در مدیریت مزرعه بایدبرنامه ریزی طوری باشد که حتی المقدور مانع از ورود و گسترش هر نوع علف هرز جدید بهمزرعه بشویم . برای این منظور رعایت نکات زیر ضروری است :
○ کنترل علفهای هرز در مسیرجویهای آبیاری قبل از اینکه به بذر بروند .
○ جلوگیری از رشد و توسعه علفهای هرز در حواشیمزارع و روی مرزها و به طور کلی در نقاط کشت نشده .
○ از ورود خاک مشکوک به داشتنبذر علف هرز به مزرعه جلوگیری شود .
○ از بذر عاری از علف هرز استفاده شود .
○ ازکود نپوسیده دامی استفاده نشود .
○ از تردد حیوانات ( گله ها ) در مزرعهجلوگیری شود .
○ سابقه منطقه بررسی شود تا در صورت وجود علفهای هرز خاص تناوب مناسب درنظر گرفته شود و یا پیش بینی های لازم جهت مبارزه با علفهای هرز احتمالی صورت گیرد .
●مبارزه زراعی
امکان حذف علفهای هرز درمزرعه به طور کامل تقریبأ غیر ممکن می باشد و بیشتر بحث کنترل مطرح است .به کلیه روشهایی که به کمک آنهامی توانیم با تغییراتی در کشت خود به لحاظ نوع کشت ، تاریخ کاشت ، تراکم ، تناوب و ... محدودیتهایی را برای رشد علفهای هرز ایجاد می کنیم روشهای زراعی اطلاق می شود .
تراکم و یکنواختی مناسب بوته : تراکم بوته در واحد سطحبستگی به رقم گندم – حاصلخیزی خاک و نحوه کشت دارد – تراکم و یکنواختی باعث جلوگیریاز وجود فضاهای خالی که نور و رطوبت و کود کافی و ...رادراختیارعلف هرزقرارمیدهد میشود .
● مبارزهشیمیایی
باوجودهمهاقداماتپيشگيرانهوزراعي،چنانچهبادانشامروزبخواهيمحداكثرعملكردراداشتهباشيم،دراغلبموارداستفادهازعلف‌كش‌هااجتنابناپذيراست. البتهاستفادهازعلف‌كش‌هابهمعنيآننيستكهسايراقداماتضرورتينداشتهباشد
باوجودهمهاقداماتپيشگيرانهوزراعي،چنانچهبادانشامروزبخواهيمحداكثرعملكردراداشتهباشيم،دراغلبموارداستفادهازعلف‌كش‌هااجتنابناپذيراست. البتهاستفادهازعلف‌كش‌هابهمعنيآننيستكهسايراقداماتضرورتينداشتهباشد
نکات مهم و کاربردیدرمبارزه شیمیایی
● درصورت نیازبه استفاده ازکشیده برگ کشهاوپهن برگکشهاباید اول ازکشیده برگکشها استفاده شود حداقل یک هفته صبرکنیم وسپس ازپهن برگکشها استفاده شود
● شرایط مناسب برای کاربرد علفکشها(هوای آرام-درجه حرارت متعادل بین ۱٠-٢٠درجه درزمان رشدوفعالیت علف هرزباشد
● بعدازپایان شبنم صبحگاهی باشد-درزمان تابششدیدافتاب نباشد
● درسمپاشی هوایی دراطرافمزارع ازعلفکشهای غیرهورمونی استفاده شودیاحتی الامکان دراطراف مزارع ازسمپاشیزمینی استفاده شود
● زمان مصرفتوفوردی ازچهاربرگی تا بنداول ساقه
● زمان مصرف گرانستارازدوبرگی تا بنددوم ساقه
● شرایط مناسب برای کاربرد علفکشها(هوای آرام-درجه حرارت متعادل بین ۱٠-٢٠درجه درزمان رشدوفعالیت علف هرزباشد
● بعدازپایان شبنم صبحگاهی باشد-درزمان تابششدیدافتاب نباشد
● درسمپاشی هوایی دراطرافمزارع ازعلفکشهای غیرهورمونی استفاده شودیاحتی الامکان دراطراف مزارع ازسمپاشیزمینی استفاده شود
● زمان مصرفتوفوردی ازچهاربرگی تا بنداول ساقه
● زمان مصرف گرانستارازدوبرگی تا بنددوم ساقه
آفات
مديريت تلفيقي آفات گندم مديريت تلفيقي آفات(Integrated Pest Management) يك سيستم تصميم گيري براي كنترل آفات است كه با در نظر داشتن اصول اكولوژيك، اصول اقتصادي و علايق توليد كنند گان، تلفيقي از روش هاي مختلف كنترل (بيولوژيكي، زراعي، مكانيكي، فيزيكي، رفتاري، شيميايي و …) را به گونه اي به كار مي برد كه سوددهي اقتصادي حداكثر و زيان وارده به محيط زيست به حداقل ممكن برسد. مديريت تلفيقي آفات متكي به عوامل طبيعي كنترل كننده است و سموم شيميايي را به عنوان آخرين راه حل توصيه مي كند. برنامة اجرايي مديريت تلفيقي آفات گندم و جو داراي مراحل زير است:
الف) بررسي هاي اكولوژيكي
ــ شناسايي آفات و دشمنان طبيعي آنها، تعيين مناطق انتشار و تهية بانك اطلاعاتي براي آنها
ــ مشخص نمودن آفات كليدي و آفات درجة دوم و سوم
ــ تعيين روش ها و تكنيك هاي مناسب براي نمونه برداري از جمعيت آفات
ــ مطالعة بيواكولوژي آفات كليدي و آفات درجة دوم و تهية جدول زندگي آنها
ــ توسعة سيستم هاي پيش آگاهي و مراقبت براي آفات كليدي
ب) بررسي هاي اقتصادي
ــ ارزيابي ميزان خسارت آفات كليدي و آفات درجة دوم
ــ تعيين سطح زيان اقتصادي(EIL) آفات كليدي و آفات درجة دوم
ــ بررسي هاي اقتصادي و اجتماعي مديريت كنترل آفات
ج) مديريت تلفيقي (تلفيق روش ها)
ــ توسعة روش هاي به زراعي و به كارگيري عوامل مختلف براي توليد محصول بهتر
ــ اتخاذ شيوه هاي مناسب براي افزايش تآثير عوامل زنده و غيرزندة كنترل كنندة جمعيت آفات
ــ تلفيق روش هاي كنترل (بيولوژيكي، زراعي، شيميايي و …) براي كاهش جمعيت آفات كليدي و آفات درجة دوم بر اساس زيست شناسي و مراحل حساس زندگي آنها
د) اجرا، ارزيابي، ترويج و توسعه
ــ اجراي برنامة مديريت تلفيقي آفات در مزارع نمونه و ارزيابي آن
ــ آموزش و جلب مشاركت كشاورزان و اجراي برنامة مديريت تلفيقي آفات به كمك آنان
ــ ترويج و توسعة روش ها و ارزيابي نتايج آنها
ــ شناسايي آفات و دشمنان طبيعي آنها، تعيين مناطق انتشار و تهية بانك اطلاعاتي براي آنها
ــ مشخص نمودن آفات كليدي و آفات درجة دوم و سوم
ــ تعيين روش ها و تكنيك هاي مناسب براي نمونه برداري از جمعيت آفات
ــ مطالعة بيواكولوژي آفات كليدي و آفات درجة دوم و تهية جدول زندگي آنها
ــ توسعة سيستم هاي پيش آگاهي و مراقبت براي آفات كليدي
ب) بررسي هاي اقتصادي
ــ ارزيابي ميزان خسارت آفات كليدي و آفات درجة دوم
ــ تعيين سطح زيان اقتصادي(EIL) آفات كليدي و آفات درجة دوم
ــ بررسي هاي اقتصادي و اجتماعي مديريت كنترل آفات
ج) مديريت تلفيقي (تلفيق روش ها)
ــ توسعة روش هاي به زراعي و به كارگيري عوامل مختلف براي توليد محصول بهتر
ــ اتخاذ شيوه هاي مناسب براي افزايش تآثير عوامل زنده و غيرزندة كنترل كنندة جمعيت آفات
ــ تلفيق روش هاي كنترل (بيولوژيكي، زراعي، شيميايي و …) براي كاهش جمعيت آفات كليدي و آفات درجة دوم بر اساس زيست شناسي و مراحل حساس زندگي آنها
د) اجرا، ارزيابي، ترويج و توسعه
ــ اجراي برنامة مديريت تلفيقي آفات در مزارع نمونه و ارزيابي آن
ــ آموزش و جلب مشاركت كشاورزان و اجراي برنامة مديريت تلفيقي آفات به كمك آنان
ــ ترويج و توسعة روش ها و ارزيابي نتايج آنها
فصل چهارم :عملیات برداشت
فصل چهارم :عملیات برداشت
برداشت
● تاحد امكان برداشت گندم در روز انجام شود تا با كيفيت مناسب صورت گيرد
● براي برداشت محصول ورس شده بايد هم جهت با خوابيدگي محصول عمليات برداشت را انجام داد .
● چرخ وفلك انگشتي هد كمباين در همه حالات محصول خصوصاً در حالت ورس توصيه مي گردد .
● دستگاه كوبنده قلب هر كمباين است بنابراين نوع تسمه ( نبشي ) سوهاني كه براي گندم توصيه مي گردد بايد تراز ، بدون خميدگي و بت آجهاي برنده (كهنه نشده ) باشد.
● سرعت بالا اغلب باعث افت زياد مي شود بنابراين سرعت مناسب با حد اقل افت توصيه مي گردد .
● سرعت چرخ فلك و نوع آن ، سرعت كوبنده ، فاصله كوبنده ، سرعت و جهت باد ، روزنه هاي الك و ساير تنظيمات بايد بر اساس دفترچه راهنما و نيز آزمون و خطا طوري تنظيم گردد كه حد اقل افت حادث گردد .
● در طول انجام برداشت بايد مرتب افت محصول روي زمين ونيز وضعيت دانه ها در مخزن چك گردد در صورت مشاهده مشكل نسبت به حل آن اقدام گردد .
علل تلفات دانه در كمباين
تلفات قبل از برداشت (تلفات ريزش)
اين تلفات زماني بوجود مي آيد كه سر خوشه چين به طور صحيح كار نكند و يا وقتي كه محصول
به سهولت ريزش كند.
علل متداولي كه باعث اتلاف در سكوي برشي مي شوند عبارتند از:
● خوشه هايي كه از دسترسي شانه برشي خارج مي شوند.
● دانه هايي كه بر اثر عمل چاقو روي زمين مي ريزند..
● دانه هايي كه بر اثر سرعت نامناسب چرخ فلك از دست مي روند.
● دانه هايي كه بر اثر ارتفاع خيلي كم چرخ فلك به جلو چرخ فلك پرتاب مي شوند.
● دانه هايي كه بر اثر سرعت پيشروي خيلي زياد ريزش مي كنند.
● دانه هايي كه به دليل وجود چاقو يا انگشتي صدمه ديده درو نمي شوند.
تلفات كوبيدن
تلفات كوبيدن ناشي از علل زير است:
● دانه هاي كوبيده نشده اي كه بر روي كاه برها حركت مي كنند.
● دانه هاي ترك دار ناشي از كوبيدگي بيش از حد.
● دانه هاي ترك دارناشي از پس مانده هاي اضافي.
تلفات كاه برها (تلفات دستگاه جدا كننده)
فصل چهارم :عملیات برداشت
برداشت
برداشت به موقع و صحيح گندم مانع از ريزش و خرد شدن دانه و سبب كاهش افت عملكرد مي گردد .
هنگامی که دانه ها سخت شدند که ديگر با ناخن تقسيم نمی شدند و رطوبت دانه ۱۴٪ می باشد هنگام درو می باشد . برای برداشت بايد از کمباين های که معاينه فنی شده اند استفاده شود که بهتر است نو باشند و ريزش بيشتر از ۵٪ نداشته باشند .
نكات قابل توصيه در زمان برداشت هنگامی که دانه ها سخت شدند که ديگر با ناخن تقسيم نمی شدند و رطوبت دانه ۱۴٪ می باشد هنگام درو می باشد . برای برداشت بايد از کمباين های که معاينه فنی شده اند استفاده شود که بهتر است نو باشند و ريزش بيشتر از ۵٪ نداشته باشند .
● تاحد امكان برداشت گندم در روز انجام شود تا با كيفيت مناسب صورت گيرد
● براي برداشت محصول ورس شده بايد هم جهت با خوابيدگي محصول عمليات برداشت را انجام داد .
● چرخ وفلك انگشتي هد كمباين در همه حالات محصول خصوصاً در حالت ورس توصيه مي گردد .
● دستگاه كوبنده قلب هر كمباين است بنابراين نوع تسمه ( نبشي ) سوهاني كه براي گندم توصيه مي گردد بايد تراز ، بدون خميدگي و بت آجهاي برنده (كهنه نشده ) باشد.
● سرعت بالا اغلب باعث افت زياد مي شود بنابراين سرعت مناسب با حد اقل افت توصيه مي گردد .
● سرعت چرخ فلك و نوع آن ، سرعت كوبنده ، فاصله كوبنده ، سرعت و جهت باد ، روزنه هاي الك و ساير تنظيمات بايد بر اساس دفترچه راهنما و نيز آزمون و خطا طوري تنظيم گردد كه حد اقل افت حادث گردد .
● در طول انجام برداشت بايد مرتب افت محصول روي زمين ونيز وضعيت دانه ها در مخزن چك گردد در صورت مشاهده مشكل نسبت به حل آن اقدام گردد .
علل تلفات دانه در كمباين
تلفات قبل از برداشت (تلفات ريزش)
اين تلفات زماني بوجود مي آيد كه سر خوشه چين به طور صحيح كار نكند و يا وقتي كه محصول
به سهولت ريزش كند.
علل متداولي كه باعث اتلاف در سكوي برشي مي شوند عبارتند از:
● خوشه هايي كه از دسترسي شانه برشي خارج مي شوند.
● دانه هايي كه بر اثر عمل چاقو روي زمين مي ريزند..
● دانه هايي كه بر اثر سرعت نامناسب چرخ فلك از دست مي روند.
● دانه هايي كه بر اثر ارتفاع خيلي كم چرخ فلك به جلو چرخ فلك پرتاب مي شوند.
● دانه هايي كه بر اثر سرعت پيشروي خيلي زياد ريزش مي كنند.
● دانه هايي كه به دليل وجود چاقو يا انگشتي صدمه ديده درو نمي شوند.
تلفات كوبيدن ناشي از علل زير است:
● دانه هاي كوبيده نشده اي كه بر روي كاه برها حركت مي كنند.
● دانه هاي ترك دار ناشي از كوبيدگي بيش از حد.
● دانه هاي ترك دارناشي از پس مانده هاي اضافي.
تلفات كاه برها (تلفات دستگاه جدا كننده)
اين تلفات موقعي به وجود مي آيد كه سرعت كوبنده كم و فاصله بين كوبنده زياد است. همزمان، كمباين با سرعت پيشروي زيادتر از حد كار مي كند. مواد زياد، مانع عبور دانه ها از سوراخهاي كاربرها و فرو افتادن آنها بر روي واحد تميز كننده مي شوند
رقم چمران
رقم چمران
مناطق قابل توصيه گندم (رقم چمران)
اين رقم گندم براي كشت در مناطق گرم جنوب، جنوب غرب و شرق كشور شامل: شمال خوزستان، بوشهر، هرمزگان، سيستان و بلوچستان و بخش هاي گرمسيري از استان هاي كرمانشاه، ايلام، لرستان و كرمان توصيه مي شود.
مشخصات زراعي
رقم چمران داراي تيپ رشد بهاره بوده و ارتفاع آن 95 سانتي متر مي باشد. كودپذيري و مقاومت به خوابيدگي ، وزن هزاردانه 39 گرم، دانه هاي زرد رنگ، زودرسي و تحمل به خشكي و گرماي آخر فصل از خصوصيات مهم اين رقم مي باشد.
مقاومت به بيماري ها
وجود مطالعات انجام شده به منظور ارزيابي واكنش رقم چمران به نژادهاي شايع با قدرت بيماريزايي بالا نشان داد كه رقم مذكور از مقاومت بالايي به نژادهاي موجود زنگ زرد گندم برخوردار مي باشد. از نظر مقاومت به زنگ قهوه اي گندم نيز مي توان گفت كه رقم فوق الذكر واجد مقاومت مطلوب ميباشد. مقاومت مطلوبي نيز براي رقم چمران نسبت به بيماري سياهك ناقص در گزارش هاي داخلي و خارجي دارد.
كيفيت نانوايي
درصد پروتيين و گلوتن مرطوب و خشك رقم چمران به ترتيب 4/10، 25 و 8/6 درصد گزارش شده است. از جنبه زير واحدهاي گلوتنين با وزن مولكولي بالا (HMW – glu) تركيب آللي 2، 7 و 10+5 به ترتيب براي سه مكان ژني GLU – D1 , B1 , GLU – A1 اين رقم گزارش شده است. آلل هاي2 و10+ 5 از نظر تاثير در كيفيت نانوايي مطلوب مي باشند.
توصيه هاي زراعي
الف ـ كاشت:
تاريخ كاشت مناسب اين رقم از 20 آبان تا 20 آذر و حداكثر آخر آذر در مناطق گرم جنوب كشور قابل توصيه است.
ب ـ ميزان بذر:
بسته به نوع خاك، نحوه تهيه بستر بذر، تاريخ كاشت و ساير عوامل متغير بوده با اين وجود براي كشت با رديفكار، ميزان 150 تا 170 كيلوگرم بذر توصيه مي شود.
ج ـ ميزان مصرف كودهاي شيميايي
ميزان مصرف كودشيميايي بسته به نوع خاك، زراعت قبلي و ساير عوامل متفاوت مي باشد. از آن جا كه رقم چمران واجد ژن هاي پا كوتاهي بوده و مقاوم به خوابيدگي است بنابراين، اين رقم از رقم هاي كودپذير و پر پتانسيل به حساب مي آيد. مصرف كود به منظور حصول حداكثر پتانسيل بايد براساس نظريه آزمايشگاه هاي خاكشناسي انجام پذيرد. اما به عنوان يك توصيه عمومي،100 کیلو گرم سولفات پتاسیم و مصرف 150 كيلوگرم فسفات آمونيوم به صورت پايه و 250 كيلوگرم اوره به دو صورت پايه و سرك پيشنهاد مي شود.
رقم چمران
مناطق قابل توصيه گندم (رقم چمران)
اين رقم گندم براي كشت در مناطق گرم جنوب، جنوب غرب و شرق كشور شامل: شمال خوزستان، بوشهر، هرمزگان، سيستان و بلوچستان و بخش هاي گرمسيري از استان هاي كرمانشاه، ايلام، لرستان و كرمان توصيه مي شود.
مشخصات زراعي
رقم چمران داراي تيپ رشد بهاره بوده و ارتفاع آن 95 سانتي متر مي باشد. كودپذيري و مقاومت به خوابيدگي ، وزن هزاردانه 39 گرم، دانه هاي زرد رنگ، زودرسي و تحمل به خشكي و گرماي آخر فصل از خصوصيات مهم اين رقم مي باشد.
مقاومت به بيماري ها
وجود مطالعات انجام شده به منظور ارزيابي واكنش رقم چمران به نژادهاي شايع با قدرت بيماريزايي بالا نشان داد كه رقم مذكور از مقاومت بالايي به نژادهاي موجود زنگ زرد گندم برخوردار مي باشد. از نظر مقاومت به زنگ قهوه اي گندم نيز مي توان گفت كه رقم فوق الذكر واجد مقاومت مطلوب ميباشد. مقاومت مطلوبي نيز براي رقم چمران نسبت به بيماري سياهك ناقص در گزارش هاي داخلي و خارجي دارد.
كيفيت نانوايي
درصد پروتيين و گلوتن مرطوب و خشك رقم چمران به ترتيب 4/10، 25 و 8/6 درصد گزارش شده است. از جنبه زير واحدهاي گلوتنين با وزن مولكولي بالا (HMW – glu) تركيب آللي 2، 7 و 10+5 به ترتيب براي سه مكان ژني GLU – D1 , B1 , GLU – A1 اين رقم گزارش شده است. آلل هاي2 و10+ 5 از نظر تاثير در كيفيت نانوايي مطلوب مي باشند.
توصيه هاي زراعي
الف ـ كاشت:
تاريخ كاشت مناسب اين رقم از 20 آبان تا 20 آذر و حداكثر آخر آذر در مناطق گرم جنوب كشور قابل توصيه است.
ب ـ ميزان بذر:
بسته به نوع خاك، نحوه تهيه بستر بذر، تاريخ كاشت و ساير عوامل متغير بوده با اين وجود براي كشت با رديفكار، ميزان 150 تا 170 كيلوگرم بذر توصيه مي شود.
ج ـ ميزان مصرف كودهاي شيميايي
ميزان مصرف كودشيميايي بسته به نوع خاك، زراعت قبلي و ساير عوامل متفاوت مي باشد. از آن جا كه رقم چمران واجد ژن هاي پا كوتاهي بوده و مقاوم به خوابيدگي است بنابراين، اين رقم از رقم هاي كودپذير و پر پتانسيل به حساب مي آيد. مصرف كود به منظور حصول حداكثر پتانسيل بايد براساس نظريه آزمايشگاه هاي خاكشناسي انجام پذيرد. اما به عنوان يك توصيه عمومي،100 کیلو گرم سولفات پتاسیم و مصرف 150 كيلوگرم فسفات آمونيوم به صورت پايه و 250 كيلوگرم اوره به دو صورت پايه و سرك پيشنهاد مي شود.
تنظیم کمباین و رفع ایرادهای آن در برداشت گندم
تنظیم کمباین و رفع ایرادهای آن در برداشت گندم
جدول رفع ایرادهای کمباین
تنظیم کمباین و رفع ایرادهای آن در برداشت گندم
جدول رفع ایرادهای کمباین
ایراد
رفع نقص
افت دانه در اثر ضربه وارده به خوشه قبل از عمل برش
سرعت چرخ و فلک جلو را تقلیل دهید تا با سرعت حرکت کمباین تطبیق نماید
گندم در جلو تیغه برش جمع شده و در نتیجه منجر به ریزش خوشه در دستگاه برش می گردد
چرخ و فلک را ضمن اینکه کاملاً به پایین می آورید به طرف جلو ببرید به طوری که محصول بریده شده بیرون نریخته و به طرف حلزون بالابر هدایت شود
ارتفاع دستگاه درو را تقلیل دهید به طوری که طول محصول بریده شده برای هدایت به هلیس مناسب باشد
طول محصول بریده شده یکنواخت نبوده و ساقه ها پاره شده اند
تمام قسمتای آسیب دیده انگشتی و تیغه ها را تعویض نمایید تا محصول یکنواخت بریده شود تیغه های خم شده را صاف کرده ، انگشتی و تیغه را دوباره آزمایش و در صورت لزوم تنظیم نمایید
گره ها را طوری تنظیم کنید که ضمن این که تیغه به آسانی حرکت می کند جای بازی زیادی نداشته باشد
پلیت های مربوطه را طوری قرار دهید که بین انگشتی و تیغه فاصله نباشد
علوفه هرز و سنبل ها دور چرخ و فلک می پیچند
چرخ و فلک را کاملاً به طرف جلو برده به پایین بیاورید سرعت چرخ و فلک جلو را تقلیل دهید تا محصولی که دارای علوفه هرز است به سفره پلانفرم بریزد
حمل ساقه توسط چرخ و فلک
ضمن تقلیل سرعت چرخ فلک تطبیق سرعت آن سرعت حرکت کمباین را بررسی کنید ، چنگک ها را در انواع انگشتی دار به طور عمودی تنظیم کنید .
محصول غیرمنظم وارد سیلندر کوبنده می شود
ارتفاع چرخ و فلک جلو و کشیدگی زنجیر دستگاه هدایت کلش را تصحیح نمایید
سیلندر کوبنده غیرمنظم کار کرده و بار زیاد وارد می شود
تسمه انتقال دهنده نیرو را تنظیم کرده تا از یکسوات آن جلوگیری شود ، سرعت حرکت را تقلیل دهید .
فاصله را طوری تنظیم کنید که دانه ها به طور کامل از خوشه جدا شوند .
دور موتور کمباین توسط متخصص مربوطه تنظیم گردد . به کمک واحد مربوطه دور سیلندر کوبنده را اصلاح کنید .
کزل دانه های جدا نشده در خوشه
مقدار رطوبت محصول را آزمایش کنید . محصول باید کاملاً رسیده باشد .
دور سیلندر کوبنده را افزایش دهید البته افزایش دور طوری باشد که ضمن این که دانه کاملاً جدا می شود موجب خرد شدن آن نشود
سرعت حرکت کمباین را افزایش دهید
فاصله را کاهش دهید تا قدرت کوبیدن افزایش پیدا کند
دستگاه درو را آزمایش کنید که عیب و نقص فنی نداشته باشد
در مخزن ، مقدار دانه های خرد و شکسته بیشتر از حد معمولی به چشم می خورد
سرعت دور سیلندر کوبنده را کاهش دهید و یا فاصله کوبنده و ضد کوبنده را اصلاح کنید.
وجود مواد خارجی و خار در مخزن دانه
دور بادبزن را زیاد کنید
با دریچه های مربوطه جهت وزش باد را درست تنظیم کنید
منافذ الک ها را کمی ببندید
فاصله سیلندر کوبنده و زیر سیلندر کوبنده را بیشتر نمایید و دور سیلندر کوبنده را کاهش دهید
نوسان الک ها را چک کنید
افت دانه در الک
مقدار باد را بیشتر کرده و روزنه الک ها را بیشتر باز کنید
دور بادبزن را کاهش داده و دریچه های باد را تنظیم کنید
روزنه الک بالایی را بازتر کرده و فاصله کوبنده و ضد کوبنده را کمتر کنید
مقدار کاه موجود در مخزن زیاد است
دنباله الک بالایی را طوری قرار دهید که از شیب آن کاسته شود و روزنه های الک را کمی ببندید
دور بادبزن را افزایش دهید
فاصله کوبنده و ضد کوبنده را کاهش داده و یا دور سیلندر کوبنده را کم کنید
در مخزن مقدار دانه های خرد و شکسته بیشتر از حد معمولی به چشم می خورد
روزنه های الک بالایی و پایینی را بیشتر باز نمایید
سرعت حرکت کمباین را زیاد نمایید
فاصله سیلندر و ضدکوبنده را تنظیم کنید
کلش به طور منظم از کمباین خارج نشده و جلو کاه برها تجمع می کنند
کشش تسمه ای منتقل کننده نیرو به شافت مربوط به کاه برها را کنترل نماید
سرعت حرکت شافت اصلی را افزایش دهید
افت دانه در کاه برها
سرعت حرکت را کم کرده و طول کاه برها را افزایش دهید
سفره جلوی کاه برهای مایل را ببندید
سطح رویی کاه برها را کاملاً تمیز کنید
عمل برش ضعیف است
1ـ نگاهدارنده تیغه ها را دوباره تنظیم کنید .
2ـ تیغه را تمیز کنید .
3ـ میله های انگشتی را در حالت مستقیم تر قرار دهید .
4ـ تیغه های خراب را تعویض نمایید .
5ـ مواد زاید و خارجی و آشغالهایی که جمع شده ، جمع آوری و پاک نمایید .
تپه به طور ناگهانی متوقف می گردد
1ـ مواد زاید و آشغال هایی را که جمع شده جمع آوری و پاک نمایید .
2ـ میله های انگشتی که خراب شده اند را تعویض نمایید .
3ـ کشش تسمه انتقال حرکت تیغه را تنظیم کنید .
محصولات خوابیده یا کج ، خوب و مناسب برداشت نمی شود .
1ـ فاصله بین میله های بلند کننده های دانه را تنظیم نمایید .
2ـ انگشتی های پروانه را در حالت مورب قرار دهید .
3ـ محصول را از جهت دیگر برداشت نمایید .
4ـ فنرهای شناور را تنظیم کنید .
5ـ پرانه را مقداری به سمت جلو تنظیم کنید .
آشغال و مواد زاید در نوک مقسم ها جمع می شوند
1ـ به وسیله ی تنظیم کشویی مقسم ها را در حالت بالاتری تنظیم کنید .
2ـ از مقسم های مخصوص استفاده کنید .
3ـ چنانچه لازم شد محافظ یا حائل و یا سینی زیر دستگاه برش را تعویض نمایید .
کلش به طور منظم از کمباین خارج نشده و جلو کاه برها تجمع می کنند
کشش تسمه ای منتقل کننده نیرو به شافت مربوط به کاه برها را کنترل نماید
سرعت حرکت شافت اصلی را افزایش دهید
افت دانه در کاه برها
سرعت حرکت را کم کرده و طول کاه برها را افزایش دهید
سفره جلوی کاه برهای مایل را ببندید
سطح رویی کاه برها را کاملاً تمیز کنید
عمل برش ضعیف است
1ـ نگاهدارنده تیغه ها را دوباره تنظیم کنید .
2ـ تیغه را تمیز کنید .
3ـ میله های انگشتی را در حالت مستقیم تر قرار دهید .
4ـ تیغه های خراب را تعویض نمایید .
5ـ مواد زاید و خارجی و آشغالهایی که جمع شده ، جمع آوری و پاک نمایید .
تپه به طور ناگهانی متوقف می گردد
1ـ مواد زاید و آشغال هایی را که جمع شده جمع آوری و پاک نمایید .
2ـ میله های انگشتی که خراب شده اند را تعویض نمایید .
3ـ کشش تسمه انتقال حرکت تیغه را تنظیم کنید .
محصولات خوابیده یا کج ، خوب و مناسب برداشت نمی شود .
1ـ فاصله بین میله های بلند کننده های دانه را تنظیم نمایید .
2ـ انگشتی های پروانه را در حالت مورب قرار دهید .
3ـ محصول را از جهت دیگر برداشت نمایید .
4ـ فنرهای شناور را تنظیم کنید .
5ـ پرانه را مقداری به سمت جلو تنظیم کنید .
آشغال و مواد زاید در نوک مقسم ها جمع می شوند
1ـ به وسیله ی تنظیم کشویی مقسم ها را در حالت بالاتری تنظیم کنید .
2ـ از مقسم های مخصوص استفاده کنید .
3ـ چنانچه لازم شد محافظ یا حائل و یا سینی زیر دستگاه برش را تعویض نمایید .
دستگاه برش خیلی آهسته بالا می رود
1ـ تسمه پمپ هیدرولیک تنظیم شود .
2ـ روغن هیدرولیک اندازه گیری و در صورت نیاز مخزن را باید بمقدار مورد لزوم پر کرد .
3ـ باید فشار روغن هیدرولیک کنترل گردد .
چرخ و فلک می خواهد از حرکت باز ایستد
1ـ مقدار کمی کشش کلاچ لغزنده را تنظیم کنید .
2ـ سطوح کشویی پولی های تغییر دهنده دور را روغنکاری کنید دقت شود بیش از اندازه روغنکاری نشود . (تسمه (V) شکل نباید روغنکاری و گریسکاری گردد)
3ـ کابل کنترل دور چرخ و فلک را عوض کنید .
دستگاه برش در زمین مسطح تر از عرض نیست
1ـ مهره های نگاهدارنده را که در روی محفظه خوراک دهنده قرار گرفته اند شل کره و سپس به وسیله ی آنان دستگاه برش را تنظیم کنید تا در یک سطح موازی با زمین قرار گیرد .
2ـ باد لاستیکها را کنترل نمایید .
کلاچ دستگاه برش درگیر نمی شود .
1ـ تنظیم تسمه کلاچ دستگاه برش کنترل گردد
2ـ پولیهای کلاچ دستگاه برش کنترل گردد .
عدم تغذیه یکنواخت دستگاه
1ـ با توجه به وضعیت محصول و متناسب با آن نسبت به تنظیم ارتفاع مارپیچ اصلی نیز اقدام شود .
2ـ وضعیت و حالت انگشتی های پروانه و دور آن را تنظیم نمایید.
3ـ نسبت به وضعیت محصولات پروانه را عمودی تر تنظیم نمایید.
4ـ زنجیر استوانه خوراک دهند یا زنجیر کلش کش را تنظیم کنید .
5ـ نگاهدارنده یا ضامن محفظه خوراک دهنده را نسبت به وضعیت صحیح خود تنظیم نمایید .
مارپیچ اصلی می خواهد از حرکت باز ایستد تا گیر کند
1ـ مارپیچ را به وسیله پره ها به عقب برگردانید و مواد را بیرون آورید .
2ـ کلاچ لغزنده مربوطه را در وضعیت صحیح خود تنظیم نمایید .
محصولات بدور سرشافت پروانه جمع می شوند
1ـ برگردان های داخلی را به مرکز دستگاه برش نزدیکتر نمایید و در صورت امکان کمی
محصولات بدور لوله انگشتی های چرخ و فلک جمع می شوند
2ـ چرخ و فلک را بالا ببرید .
2ـ انگشتی های چرخ و فلک را کمی بیشتر بجلو خم کنید .
4ـ دور پروانه را با سرعت حرکت کمباین هماهنگ نمایید .
در پایین ترین وضعیت انگشتی های چرخ و فلک به تیغه گیر می کند
1ـ چرخ و فلک را بلند کنید ، در صورت امکان بوسیله پیچ رگلاژ جک چرخ و فلک را بلند کنید .
سنگ زیاد برداشته می شود
1ـ تعداد بلند کننده های محصول را کاهش دهید .
2ـ از برداشت محصولات غیر ضروری و خیلی کوتاه خودداری گردد . (محصولات خمیده و خوابیده باید به وسیله ی بلند
کننده ها ، بلند شوند)
سنگها و سایر مواد خارجی موجب خرابی قطعات کوبنده می شوند
1ـ سنگ گیر را زود به زود تمیز کنید .
2ـ در زمینهای سنگلاخ محصولات کم ارتفاع و غیرضروی را برداشت نکنید .
دور کوبنده کم و زیاد می شود یا نامنظم است :
1ـ پولی و فنر سیلندر را که کشش تسمه انتقال نیرو را کنترل
می کند دوباره تنظیم کنید .
2ـ موتور را چک کنید .
تاب خودرن یا ساییدن بیش از اندازه تسمه
1ـ آشغال و مواد زاید را از پولی پاک نمایید مخصوصاً از پولی تغییر دور .
2ـ سطوح لغزنده پولی های تغییر دور را تمیز و گریسکاری نمایید .
3ـ در صورتیکه تسمه ها روغنی شدند با محلول صابون بشویید.
4ـ دستگاههای مختلف کمباین را در دور کم موتور به حرکت درآورید و سپس موتور را به حداکثر دور برسانید .
5ـ کشش تسمه را کنترل کنید و در صورت لزوم محکم کنید .
خرمنکوب یا کوبنده ضعیف عمل می کند یا خوب کار نمی کند
1ـ فاصله چند کوبنده و کوبنده را کمتر کنید .
2ـ دور یا سرعت سیلندر را زیادتر کنید .
3ـ تنظیمات اولیه یا ضد کوبنده را انجام دهید (اگر لازم باشد)
4ـ قطعات تاب خورده کوبنده را تعمیر یا تعویض کنید .
5ـ فاصله بین کوبنده و ضد کوبنده را در قسمت ورودی و خروجی تنظیم کنید .
6ـ از قطعات و یا تجهیزات مخصوص خرمنکوب استفاده کنید . (اگر لازم باشد)
7ـ اگر لازم شد صفحات مقعر شکل کوبنده را درگیر کنید
رفع نقص
افت دانه در اثر ضربه وارده به خوشه قبل از عمل برش
سرعت چرخ و فلک جلو را تقلیل دهید تا با سرعت حرکت کمباین تطبیق نماید
گندم در جلو تیغه برش جمع شده و در نتیجه منجر به ریزش خوشه در دستگاه برش می گردد
چرخ و فلک را ضمن اینکه کاملاً به پایین می آورید به طرف جلو ببرید به طوری که محصول بریده شده بیرون نریخته و به طرف حلزون بالابر هدایت شود
ارتفاع دستگاه درو را تقلیل دهید به طوری که طول محصول بریده شده برای هدایت به هلیس مناسب باشد
طول محصول بریده شده یکنواخت نبوده و ساقه ها پاره شده اند
تمام قسمتای آسیب دیده انگشتی و تیغه ها را تعویض نمایید تا محصول یکنواخت بریده شود تیغه های خم شده را صاف کرده ، انگشتی و تیغه را دوباره آزمایش و در صورت لزوم تنظیم نمایید
گره ها را طوری تنظیم کنید که ضمن این که تیغه به آسانی حرکت می کند جای بازی زیادی نداشته باشد
پلیت های مربوطه را طوری قرار دهید که بین انگشتی و تیغه فاصله نباشد
علوفه هرز و سنبل ها دور چرخ و فلک می پیچند
چرخ و فلک را کاملاً به طرف جلو برده به پایین بیاورید سرعت چرخ و فلک جلو را تقلیل دهید تا محصولی که دارای علوفه هرز است به سفره پلانفرم بریزد
حمل ساقه توسط چرخ و فلک
ضمن تقلیل سرعت چرخ فلک تطبیق سرعت آن سرعت حرکت کمباین را بررسی کنید ، چنگک ها را در انواع انگشتی دار به طور عمودی تنظیم کنید .
محصول غیرمنظم وارد سیلندر کوبنده می شود
ارتفاع چرخ و فلک جلو و کشیدگی زنجیر دستگاه هدایت کلش را تصحیح نمایید
سیلندر کوبنده غیرمنظم کار کرده و بار زیاد وارد می شود
تسمه انتقال دهنده نیرو را تنظیم کرده تا از یکسوات آن جلوگیری شود ، سرعت حرکت را تقلیل دهید .
فاصله را طوری تنظیم کنید که دانه ها به طور کامل از خوشه جدا شوند .
دور موتور کمباین توسط متخصص مربوطه تنظیم گردد . به کمک واحد مربوطه دور سیلندر کوبنده را اصلاح کنید .
کزل دانه های جدا نشده در خوشه
مقدار رطوبت محصول را آزمایش کنید . محصول باید کاملاً رسیده باشد .
دور سیلندر کوبنده را افزایش دهید البته افزایش دور طوری باشد که ضمن این که دانه کاملاً جدا می شود موجب خرد شدن آن نشود
سرعت حرکت کمباین را افزایش دهید
فاصله را کاهش دهید تا قدرت کوبیدن افزایش پیدا کند
دستگاه درو را آزمایش کنید که عیب و نقص فنی نداشته باشد
در مخزن ، مقدار دانه های خرد و شکسته بیشتر از حد معمولی به چشم می خورد
سرعت دور سیلندر کوبنده را کاهش دهید و یا فاصله کوبنده و ضد کوبنده را اصلاح کنید.
وجود مواد خارجی و خار در مخزن دانه
دور بادبزن را زیاد کنید
با دریچه های مربوطه جهت وزش باد را درست تنظیم کنید
منافذ الک ها را کمی ببندید
فاصله سیلندر کوبنده و زیر سیلندر کوبنده را بیشتر نمایید و دور سیلندر کوبنده را کاهش دهید
نوسان الک ها را چک کنید
افت دانه در الک
مقدار باد را بیشتر کرده و روزنه الک ها را بیشتر باز کنید
دور بادبزن را کاهش داده و دریچه های باد را تنظیم کنید
روزنه الک بالایی را بازتر کرده و فاصله کوبنده و ضد کوبنده را کمتر کنید
مقدار کاه موجود در مخزن زیاد است
دنباله الک بالایی را طوری قرار دهید که از شیب آن کاسته شود و روزنه های الک را کمی ببندید
دور بادبزن را افزایش دهید
فاصله کوبنده و ضد کوبنده را کاهش داده و یا دور سیلندر کوبنده را کم کنید
در مخزن مقدار دانه های خرد و شکسته بیشتر از حد معمولی به چشم می خورد
روزنه های الک بالایی و پایینی را بیشتر باز نمایید
سرعت حرکت کمباین را زیاد نمایید
فاصله سیلندر و ضدکوبنده را تنظیم کنید
کلش به طور منظم از کمباین خارج نشده و جلو کاه برها تجمع می کنند
کشش تسمه ای منتقل کننده نیرو به شافت مربوط به کاه برها را کنترل نماید
سرعت حرکت شافت اصلی را افزایش دهید
افت دانه در کاه برها
سرعت حرکت را کم کرده و طول کاه برها را افزایش دهید
سفره جلوی کاه برهای مایل را ببندید
سطح رویی کاه برها را کاملاً تمیز کنید
عمل برش ضعیف است
1ـ نگاهدارنده تیغه ها را دوباره تنظیم کنید .
2ـ تیغه را تمیز کنید .
3ـ میله های انگشتی را در حالت مستقیم تر قرار دهید .
4ـ تیغه های خراب را تعویض نمایید .
5ـ مواد زاید و خارجی و آشغالهایی که جمع شده ، جمع آوری و پاک نمایید .
تپه به طور ناگهانی متوقف می گردد
1ـ مواد زاید و آشغال هایی را که جمع شده جمع آوری و پاک نمایید .
2ـ میله های انگشتی که خراب شده اند را تعویض نمایید .
3ـ کشش تسمه انتقال حرکت تیغه را تنظیم کنید .
محصولات خوابیده یا کج ، خوب و مناسب برداشت نمی شود .
1ـ فاصله بین میله های بلند کننده های دانه را تنظیم نمایید .
2ـ انگشتی های پروانه را در حالت مورب قرار دهید .
3ـ محصول را از جهت دیگر برداشت نمایید .
4ـ فنرهای شناور را تنظیم کنید .
5ـ پرانه را مقداری به سمت جلو تنظیم کنید .
آشغال و مواد زاید در نوک مقسم ها جمع می شوند
1ـ به وسیله ی تنظیم کشویی مقسم ها را در حالت بالاتری تنظیم کنید .
2ـ از مقسم های مخصوص استفاده کنید .
3ـ چنانچه لازم شد محافظ یا حائل و یا سینی زیر دستگاه برش را تعویض نمایید .
کلش به طور منظم از کمباین خارج نشده و جلو کاه برها تجمع می کنند
کشش تسمه ای منتقل کننده نیرو به شافت مربوط به کاه برها را کنترل نماید
سرعت حرکت شافت اصلی را افزایش دهید
افت دانه در کاه برها
سرعت حرکت را کم کرده و طول کاه برها را افزایش دهید
سفره جلوی کاه برهای مایل را ببندید
سطح رویی کاه برها را کاملاً تمیز کنید
عمل برش ضعیف است
1ـ نگاهدارنده تیغه ها را دوباره تنظیم کنید .
2ـ تیغه را تمیز کنید .
3ـ میله های انگشتی را در حالت مستقیم تر قرار دهید .
4ـ تیغه های خراب را تعویض نمایید .
5ـ مواد زاید و خارجی و آشغالهایی که جمع شده ، جمع آوری و پاک نمایید .
تپه به طور ناگهانی متوقف می گردد
1ـ مواد زاید و آشغال هایی را که جمع شده جمع آوری و پاک نمایید .
2ـ میله های انگشتی که خراب شده اند را تعویض نمایید .
3ـ کشش تسمه انتقال حرکت تیغه را تنظیم کنید .
محصولات خوابیده یا کج ، خوب و مناسب برداشت نمی شود .
1ـ فاصله بین میله های بلند کننده های دانه را تنظیم نمایید .
2ـ انگشتی های پروانه را در حالت مورب قرار دهید .
3ـ محصول را از جهت دیگر برداشت نمایید .
4ـ فنرهای شناور را تنظیم کنید .
5ـ پرانه را مقداری به سمت جلو تنظیم کنید .
آشغال و مواد زاید در نوک مقسم ها جمع می شوند
1ـ به وسیله ی تنظیم کشویی مقسم ها را در حالت بالاتری تنظیم کنید .
2ـ از مقسم های مخصوص استفاده کنید .
3ـ چنانچه لازم شد محافظ یا حائل و یا سینی زیر دستگاه برش را تعویض نمایید .
دستگاه برش خیلی آهسته بالا می رود
1ـ تسمه پمپ هیدرولیک تنظیم شود .
2ـ روغن هیدرولیک اندازه گیری و در صورت نیاز مخزن را باید بمقدار مورد لزوم پر کرد .
3ـ باید فشار روغن هیدرولیک کنترل گردد .
چرخ و فلک می خواهد از حرکت باز ایستد
1ـ مقدار کمی کشش کلاچ لغزنده را تنظیم کنید .
2ـ سطوح کشویی پولی های تغییر دهنده دور را روغنکاری کنید دقت شود بیش از اندازه روغنکاری نشود . (تسمه (V) شکل نباید روغنکاری و گریسکاری گردد)
3ـ کابل کنترل دور چرخ و فلک را عوض کنید .
دستگاه برش در زمین مسطح تر از عرض نیست
1ـ مهره های نگاهدارنده را که در روی محفظه خوراک دهنده قرار گرفته اند شل کره و سپس به وسیله ی آنان دستگاه برش را تنظیم کنید تا در یک سطح موازی با زمین قرار گیرد .
2ـ باد لاستیکها را کنترل نمایید .
کلاچ دستگاه برش درگیر نمی شود .
1ـ تنظیم تسمه کلاچ دستگاه برش کنترل گردد
2ـ پولیهای کلاچ دستگاه برش کنترل گردد .
عدم تغذیه یکنواخت دستگاه
1ـ با توجه به وضعیت محصول و متناسب با آن نسبت به تنظیم ارتفاع مارپیچ اصلی نیز اقدام شود .
2ـ وضعیت و حالت انگشتی های پروانه و دور آن را تنظیم نمایید.
3ـ نسبت به وضعیت محصولات پروانه را عمودی تر تنظیم نمایید.
4ـ زنجیر استوانه خوراک دهند یا زنجیر کلش کش را تنظیم کنید .
5ـ نگاهدارنده یا ضامن محفظه خوراک دهنده را نسبت به وضعیت صحیح خود تنظیم نمایید .
مارپیچ اصلی می خواهد از حرکت باز ایستد تا گیر کند
1ـ مارپیچ را به وسیله پره ها به عقب برگردانید و مواد را بیرون آورید .
2ـ کلاچ لغزنده مربوطه را در وضعیت صحیح خود تنظیم نمایید .
محصولات بدور سرشافت پروانه جمع می شوند
1ـ برگردان های داخلی را به مرکز دستگاه برش نزدیکتر نمایید و در صورت امکان کمی
محصولات بدور لوله انگشتی های چرخ و فلک جمع می شوند
2ـ چرخ و فلک را بالا ببرید .
2ـ انگشتی های چرخ و فلک را کمی بیشتر بجلو خم کنید .
4ـ دور پروانه را با سرعت حرکت کمباین هماهنگ نمایید .
در پایین ترین وضعیت انگشتی های چرخ و فلک به تیغه گیر می کند
1ـ چرخ و فلک را بلند کنید ، در صورت امکان بوسیله پیچ رگلاژ جک چرخ و فلک را بلند کنید .
سنگ زیاد برداشته می شود
1ـ تعداد بلند کننده های محصول را کاهش دهید .
2ـ از برداشت محصولات غیر ضروری و خیلی کوتاه خودداری گردد . (محصولات خمیده و خوابیده باید به وسیله ی بلند
کننده ها ، بلند شوند)
سنگها و سایر مواد خارجی موجب خرابی قطعات کوبنده می شوند
1ـ سنگ گیر را زود به زود تمیز کنید .
2ـ در زمینهای سنگلاخ محصولات کم ارتفاع و غیرضروی را برداشت نکنید .
دور کوبنده کم و زیاد می شود یا نامنظم است :
1ـ پولی و فنر سیلندر را که کشش تسمه انتقال نیرو را کنترل
می کند دوباره تنظیم کنید .
2ـ موتور را چک کنید .
تاب خودرن یا ساییدن بیش از اندازه تسمه
1ـ آشغال و مواد زاید را از پولی پاک نمایید مخصوصاً از پولی تغییر دور .
2ـ سطوح لغزنده پولی های تغییر دور را تمیز و گریسکاری نمایید .
3ـ در صورتیکه تسمه ها روغنی شدند با محلول صابون بشویید.
4ـ دستگاههای مختلف کمباین را در دور کم موتور به حرکت درآورید و سپس موتور را به حداکثر دور برسانید .
5ـ کشش تسمه را کنترل کنید و در صورت لزوم محکم کنید .
خرمنکوب یا کوبنده ضعیف عمل می کند یا خوب کار نمی کند
1ـ فاصله چند کوبنده و کوبنده را کمتر کنید .
2ـ دور یا سرعت سیلندر را زیادتر کنید .
3ـ تنظیمات اولیه یا ضد کوبنده را انجام دهید (اگر لازم باشد)
4ـ قطعات تاب خورده کوبنده را تعمیر یا تعویض کنید .
5ـ فاصله بین کوبنده و ضد کوبنده را در قسمت ورودی و خروجی تنظیم کنید .
6ـ از قطعات و یا تجهیزات مخصوص خرمنکوب استفاده کنید . (اگر لازم باشد)
7ـ اگر لازم شد صفحات مقعر شکل کوبنده را درگیر کنید
مديريت بهينه ازت در مزرعه گندم 1
مديريت بهينه ازت در مزرعه گندم 1
ازت مهمترين عنصر غذايي مورد نياز گندم است و مديريت مصرف بهينه آن براي موفقيت در افزايش توليد دانه و پروتئين گندم از اهميت ويژه اي برخوردار است . كارآيي مصرف ازت به مقدار زيادي تحت تأثيرميزان ، دفعات مصرف ( تقسيط ) ، منبع، زمان و روش مصرف كودهاي ازته قرار دارد . مصرف يكباره ازت موجب هدررفت اين عنصر غذايي پراهميت شده و كارآيي آن را كاهش داده و سبب آلوده شدن آب هاي زير زميني مي شود. تقسيط كود ازته ( حداقل دوبار و حداكثر چهار بار كه خود بستگي به بافت خاك دارد) علاوه بر افزايش عملكرد ، باعث بهبود كيفيت دانه مي گردد . مصرف دير هنگام ازت ( فراهم بودن ذخيره اي از ازت براي دانه گندم بعد از ظهور خوشه )، پروتئين دانه را افزايش مي دهد، بدون اينكه نيازي به مصرف زيادي كودهاي ازته باشد.
باشد، كربوهيدرات ها به مصرف ساختن پروتئين رسيده و به همين لحاظ آب بيشتري جذب پروتوپلاسم گياه گشته و در نتيجه گياه ترد، شكننده و مستعد ظهور بيماري ها و آفت ها و خوابيدگي مي گردد.
غلظت ازت در اندام هاي گياهي گندم متفاوت بوده ولي ميانگين آن در ماده خشك گندم ، حدود٥/٢ تا ٣درصد است. مقدار ازت برداشت شده به وسيله گياه گندم تابعي از عملكرد گياه است . مقدار ازت برداشت شده توسط گندم با عملكرد ٣٠٠٠كيلوگرم در هگتار، حدود ٦٢ كيلوگرم تعيين شده است ( ملكوتي١٣٧٥). مطالعات نشان داده است كه غلظت ازت در گياه بستگي به مقدار ازت نيتراتي در خاك ، نوع گياه ، اندام گياه و مرحله رشد گياه دارد.
مقادير كافي ازت همراه با فراهم آوردن آب ، از ارقام پرمحصول ، كنترل بيماري ها و آفت ها و علف هاي هرز از عوامل مهم در دستيابي به عملكرد بالا به شمار مي آيد. به علت هزينه هاي روبه افزايش كودهاي شيميايي لازم است كه جذب و مصرف ازت از كارآيي بالايي برخوردار باشد و تا بدين وسيله از هزينه نهاده ها كاسته شده و سود بالاتري عايد كشاورزان گردد.
براي رسيدن به هدف فوق ، لازم است كارآيي مصرف عناصر غذائي و عوامل مؤثر برآن را شناخته و راه هاي افزايش آن را در روش هاي نوين توليد گياهان زراعي ، بدون اينكه عملكرد كاهش يابد تشخيص داد( كارآيي عبارتست از مقدار محصول توليد شده به ازاي هر واحد نهاده مصرف شده ). كارآيي ازت را در توليد گياهان زراعي مي توان از طريق انتخاب ارقام پر محصول و كارآمد ، ميزان مصرف كود ، مقدار ازت مورد نياز كه به صورت تقسيط مصرف شود، اختلاط كامل كود با خاك ( زير خاك كردن كود) ، مبازره به موقع با علف هاي هرز، كنترل بيماري ها و آفت ها ، رعايت تناوب زراعي مخصوصاً كشت بقولات ، برگرداندن بقاياي گياهي پس از برداشت و مصرف بهينه آب و كود افزايش داد.
مديريت بهينه ازت در مزرعه گندم 1
ازت مهمترين عنصر غذايي مورد نياز گندم است و مديريت مصرف بهينه آن براي موفقيت در افزايش توليد دانه و پروتئين گندم از اهميت ويژه اي برخوردار است . كارآيي مصرف ازت به مقدار زيادي تحت تأثيرميزان ، دفعات مصرف ( تقسيط ) ، منبع، زمان و روش مصرف كودهاي ازته قرار دارد . مصرف يكباره ازت موجب هدررفت اين عنصر غذايي پراهميت شده و كارآيي آن را كاهش داده و سبب آلوده شدن آب هاي زير زميني مي شود. تقسيط كود ازته ( حداقل دوبار و حداكثر چهار بار كه خود بستگي به بافت خاك دارد) علاوه بر افزايش عملكرد ، باعث بهبود كيفيت دانه مي گردد . مصرف دير هنگام ازت ( فراهم بودن ذخيره اي از ازت براي دانه گندم بعد از ظهور خوشه )، پروتئين دانه را افزايش مي دهد، بدون اينكه نيازي به مصرف زيادي كودهاي ازته باشد.
ازت مهمترين عنصر غذائي در توليد گياهان زراعي به شمار مي رود و كمبود آن در اكثر خاك هاي آهكي ديده مي شود. اين عنصر عمدتاً به شكل نيترات و مقداري نيز به شكل آمونيوم جذب گياه مي گردد. ازت علاوه بر شركت در ساختمان پروتئين ها ، قسمتي ازساختمان كلروفيل را نيز تشكيل مي دهد. پویائي بسيار زياد ازت در گياه سبب مي شود كه در زمان كمبود، برگ هاي جوان سبز ولي برگ هاي پير زرد شوند. هنگامي كه ريشه ها از عهده جذب ازت به ميزاني كه رشد گياه را تأمين كند برنيايند، تركيبات ازته ( پروتئيني )در اندام هاي پير تجزيه شده و به نواحي زاينده ( برگ هاي جوان ) منتقل مي شوند. و در پروتوپلاسم جديد مورد استفاده قرار مي گيرند . براي پيشگيري از بروز علايم زردي بايستي مقدار ازت خاك از طريق افزايش مواد آلي و يا كودهاي ازته در حد مطلوبي تنظيم گردد.
به دليل پويايي و تحرك ازت در خاك ، مديريت مصرف آن از قبيل ميزان ، نوع ، زمان مصرف و دفعات مصرف از اهميت ويژه اي برخوردار است تا
حداكثر عملكرد عايد گشته و كيفيت محصول نيز بهتر شود و همينطور ، مصرف ازت اثرات تخريبي زيست محيطي ايجاد نكرده ، سبب آلودگي آب هاي زير زميني نگردد و بدين وسيله گامي در جهت كشاورزي پايدار برداشته شود.
بذر گندم مرغوب ( با عملكرد بالا) و سازگار با شرايط منطقه ، پس از آنكه در خاك مناسب كاشته شد، براي آنكه زندگي خود را با رشد و نمو كامل ادامه داده و محصول خوب و مطلوب بدهد ، لازم است كه شرايط تغذيه اي آن كاملاً مناسب ، مساعد و كافي باشد.
بر اثر كمبود ازت در خاك ابتدا رنگ برگ هاي گندم ، سبز مايل به زرد و حتي زرد شده ، اندام هاي نبات باريك مي گردد . رنگ ساقه ها سبز روشن و برگ ها به تدريج از نوك به طرف قاعده خشك شده و سرانجام دانه هاي كوچك و چروكيده حاصل مي شود . رشد طولي ساقه ها كم شده و هر گاه در مرحله توليد پنجه ، ازت كافي در اختيار بوته گندم نباشد، پنجه به خوبي تشكيل نخواهد شد. ازت موجب شادابي و ايجاد رنگ سبز طبيعي و نمو سريع نبات و ازدياد ساقه و برگ ها و افزايش مقدار محصول و درصد پروتئين دانه مي گردد. همانطور كه كمبود ماده اي در خاك سبب عدم رشد نبات مي شودو علايمي در گياه به وجود مي آرود، فزوني همان ماده نيز موجب بروز علايمي در گندم خواهد شد . زيادي نيترات ها در خاكي كه در آن گندم كشت شده ، موجب زردي و سوختگي نوك برگ ها و سرانجام ريزش آنها شده ، دانه ها چروكيده گرديده و معمولاً خوابيدگي نيز ايجاد مي شود . از ديگر پيامدهاي زيادي مصرف ازت، رشد رويشي بيش از حد گياه و به رنگ سبز تيره درآمدن برگ هاي آن است. زيادي ازت خاك در صورتي كه مقدار ساير عناصر غذائي كم باشد ، دوره رشد گياه را طولاني تر كرده و رسيدن گندم را به تإخير مي اندازد. چنانچه ازت اضافي به گياه رسيده و شرايط رشد نيز مناسب حداكثر عملكرد عايد گشته و كيفيت محصول نيز بهتر شود و همينطور ، مصرف ازت اثرات تخريبي زيست محيطي ايجاد نكرده ، سبب آلودگي آب هاي زير زميني نگردد و بدين وسيله گامي در جهت كشاورزي پايدار برداشته شود.
بذر گندم مرغوب ( با عملكرد بالا) و سازگار با شرايط منطقه ، پس از آنكه در خاك مناسب كاشته شد، براي آنكه زندگي خود را با رشد و نمو كامل ادامه داده و محصول خوب و مطلوب بدهد ، لازم است كه شرايط تغذيه اي آن كاملاً مناسب ، مساعد و كافي باشد.
باشد، كربوهيدرات ها به مصرف ساختن پروتئين رسيده و به همين لحاظ آب بيشتري جذب پروتوپلاسم گياه گشته و در نتيجه گياه ترد، شكننده و مستعد ظهور بيماري ها و آفت ها و خوابيدگي مي گردد.
غلظت ازت در اندام هاي گياهي گندم متفاوت بوده ولي ميانگين آن در ماده خشك گندم ، حدود٥/٢ تا ٣درصد است. مقدار ازت برداشت شده به وسيله گياه گندم تابعي از عملكرد گياه است . مقدار ازت برداشت شده توسط گندم با عملكرد ٣٠٠٠كيلوگرم در هگتار، حدود ٦٢ كيلوگرم تعيين شده است ( ملكوتي١٣٧٥). مطالعات نشان داده است كه غلظت ازت در گياه بستگي به مقدار ازت نيتراتي در خاك ، نوع گياه ، اندام گياه و مرحله رشد گياه دارد.
مقادير كافي ازت همراه با فراهم آوردن آب ، از ارقام پرمحصول ، كنترل بيماري ها و آفت ها و علف هاي هرز از عوامل مهم در دستيابي به عملكرد بالا به شمار مي آيد. به علت هزينه هاي روبه افزايش كودهاي شيميايي لازم است كه جذب و مصرف ازت از كارآيي بالايي برخوردار باشد و تا بدين وسيله از هزينه نهاده ها كاسته شده و سود بالاتري عايد كشاورزان گردد.
براي رسيدن به هدف فوق ، لازم است كارآيي مصرف عناصر غذائي و عوامل مؤثر برآن را شناخته و راه هاي افزايش آن را در روش هاي نوين توليد گياهان زراعي ، بدون اينكه عملكرد كاهش يابد تشخيص داد( كارآيي عبارتست از مقدار محصول توليد شده به ازاي هر واحد نهاده مصرف شده ). كارآيي ازت را در توليد گياهان زراعي مي توان از طريق انتخاب ارقام پر محصول و كارآمد ، ميزان مصرف كود ، مقدار ازت مورد نياز كه به صورت تقسيط مصرف شود، اختلاط كامل كود با خاك ( زير خاك كردن كود) ، مبازره به موقع با علف هاي هرز، كنترل بيماري ها و آفت ها ، رعايت تناوب زراعي مخصوصاً كشت بقولات ، برگرداندن بقاياي گياهي پس از برداشت و مصرف بهينه آب و كود افزايش داد.
آخرین ویرایش:
مديريت بهينه ازت در مزرعه گندم 2
مديريت بهينه ازت در مزرعه گندم 2
عوامل مؤثر بر روي كارآيي ازت
ميزان ، زمان ، منبع و رويش مصرف كودهاي ازته : كارآيي مصرف ازت به مقدار زيادي تحت تأثير ميزان ،منبع ، زمان و روش مصرف كود قرار دارد . مصرف كود ازته به مقدار زياد در گندم باعث مي شود نسبت كاه به دانه و خطر خوابيدگي افزايش يابد . همچنين مقادير زياد ازت در منطقه ريشه در
طول مراحل اوليه رشد ، طويل شدن و رشد تاج را افزايش مي دهد و از طويل شدن و رشد ريشه جلوگيري مي كند. اين تغييرات مورفولوژيكي براي جذب آب و مواد غذايي در مراحل بعدي رشد نامطلوب است. در مورد عنصر غذائي متحركي مانند ازت ، مصرف يكباره مقادير بالا ممكن است از طريق شستشو در شرايط مرطوب ، موجب هدر رفت عنصر غذاي شده و كارآيي ازت بسيار كم شود. منبع و روش مصرف كود هاي حاوي اوره ،كارآيي مصرف ازت را تحت تأثير قرار مي دهند . كاهش كارآيي ازت حاصل از مصرف دستپاش اوره در سطح خاك ، در درجه نخست به خاطر از دست رفتن ازت از طريق تصعيد است. البته اين بستگي به درجه حرارت محيط و رطوبت خاك دارد و با افزايش درجه حرارت مقدار درصد تصعيد افزايش مي يابد. سولفات آمونيوم و نيترات آمونيوم منبع ازته كارآتري نسبت به اوره مي باشند.
لطف اللهي و ملكوتي (١٣٧٦) در آزمايش هاي مزرعه اي در استان هاي فارس و تهران به اين نتيجه رسيدند كه مصرف دير هنگام ازت، پروتئين دانه را افزايش مي دهد و اگر مصرف كودهاي ازته به شكل سولفات آمونيوم ( چهار تا هشت كيلوگرم در هكتار )و هم زمان با سم پاشي بر عليه سن گندم مخلوط با سم فنيتريتون باشد، افزايش درصد پروتئين قابل توجه خواهد بود ، بنابراين روش محلول پاشي مي تواند يكي از روش هاي مناسب براي بهبود كيفيت گندم باشد.
خادمي (١٣٧٧) در آزمايش هاي خود در ايستگاه تحقيقات"شاوور"خوزستان نشان داد كه با تقسيط بيشتر كود هاي ازته ،
عملكرد گندم افزايش يافته و درصد پروتئين دانه گندم حاصل نيز با چهار بار تقسيط در خاك هاي نسبتاً سنگين حداكثر بوده است.
رطوبت:رطوبت كافي در ناحيه ريشه، عامل مهمي براي استفاده كارآمد از عناصر غذائي موجود به شمار مي آيد . در كشاورزي "فارياب " ، مديريت ازت به گونه اي اجتناب ناپذير به مديريت آبياري وابسته است . مديريت آب و كودها بايد هر دو به دقت هماهنگ گردند تا بدينوسيله اطمينان حاصل شود كه عناصر غذائي از محوطه ريشه هدر نرفته و وضعيت عناصر غذائي در خاك ، جذب سريع توسط ريشه هاي گياهي را
تسهيل نمايد. توزيع بارندگي در طول فصل ، از نظر بازده بيشتر مصرف عناصر غذائي ، مهمتر از مجموع بارندگي است.
شوري : اعتقاد كلي برآن است كه تجمع بيش از حد نمك هاي محول در ناحيه ريشه ( ريزوسفر ) ، دليل اصلي براي كاهش پتانسيل اسمزي محلول خاك يا محلول غذائي ، تغذيه نامتعادل و مسموميت يوني ( كلر ، سديم ، و احتمالا بٍُر ) در خاك هاي شور به شمار مي آيد.
محققان متعددي اثرهاي منفي شوري در كاهش عملكرد را گزارش نموده و اعلام داشته اند كه وجود نمك هاي محول فراوان در خاك يا محلول غذائي موجب كاهش در جذب ازت كل توسط گندم گرديده و در مجموع در خاك هاي شور ، كارآيي عناصر غذائي در افزايش عملكرد كاهش مي يابد ( سيادت و سعادت بروجني ١٣٧٧، مهاجر ميلاني و همكاران١٣٧٨، درودي و همكاران١٣٧٨). مهاجر ميلاني و همكاران (١٣٧٨) ، در تحقيقات سه ساله خود در اراضي شور " قمرود" به اين نتيجه رسيدند كه با افزايش شوري ، بايستي كود هاي ازته بيشتري مصرف گردد ، به ويژه اگر اين كودها به صورت سولفات آمونيوم باشد و اين افزايش شوري آب در خاك هاي سنگين بيشتر از خاك هاي سبك است . آنها توصيه كردند كه با افزايش شوري آب آبياري به ازاء افزايش هر دسي زيمنس بر متر شوري آب آبياري ، بايستي ٢٠كيلوگرم در هكتار ازت خالص به كود توصيه شده اضافه نمود.
مديريت بهينه ازت در مزرعه گندم 2
عوامل مؤثر بر روي كارآيي ازت
ميزان ، زمان ، منبع و رويش مصرف كودهاي ازته : كارآيي مصرف ازت به مقدار زيادي تحت تأثير ميزان ،منبع ، زمان و روش مصرف كود قرار دارد . مصرف كود ازته به مقدار زياد در گندم باعث مي شود نسبت كاه به دانه و خطر خوابيدگي افزايش يابد . همچنين مقادير زياد ازت در منطقه ريشه در
طول مراحل اوليه رشد ، طويل شدن و رشد تاج را افزايش مي دهد و از طويل شدن و رشد ريشه جلوگيري مي كند. اين تغييرات مورفولوژيكي براي جذب آب و مواد غذايي در مراحل بعدي رشد نامطلوب است. در مورد عنصر غذائي متحركي مانند ازت ، مصرف يكباره مقادير بالا ممكن است از طريق شستشو در شرايط مرطوب ، موجب هدر رفت عنصر غذاي شده و كارآيي ازت بسيار كم شود. منبع و روش مصرف كود هاي حاوي اوره ،كارآيي مصرف ازت را تحت تأثير قرار مي دهند . كاهش كارآيي ازت حاصل از مصرف دستپاش اوره در سطح خاك ، در درجه نخست به خاطر از دست رفتن ازت از طريق تصعيد است. البته اين بستگي به درجه حرارت محيط و رطوبت خاك دارد و با افزايش درجه حرارت مقدار درصد تصعيد افزايش مي يابد. سولفات آمونيوم و نيترات آمونيوم منبع ازته كارآتري نسبت به اوره مي باشند.
لطف اللهي و ملكوتي (١٣٧٦) در آزمايش هاي مزرعه اي در استان هاي فارس و تهران به اين نتيجه رسيدند كه مصرف دير هنگام ازت، پروتئين دانه را افزايش مي دهد و اگر مصرف كودهاي ازته به شكل سولفات آمونيوم ( چهار تا هشت كيلوگرم در هكتار )و هم زمان با سم پاشي بر عليه سن گندم مخلوط با سم فنيتريتون باشد، افزايش درصد پروتئين قابل توجه خواهد بود ، بنابراين روش محلول پاشي مي تواند يكي از روش هاي مناسب براي بهبود كيفيت گندم باشد.
خادمي (١٣٧٧) در آزمايش هاي خود در ايستگاه تحقيقات"شاوور"خوزستان نشان داد كه با تقسيط بيشتر كود هاي ازته ،
عملكرد گندم افزايش يافته و درصد پروتئين دانه گندم حاصل نيز با چهار بار تقسيط در خاك هاي نسبتاً سنگين حداكثر بوده است.
رطوبت:رطوبت كافي در ناحيه ريشه، عامل مهمي براي استفاده كارآمد از عناصر غذائي موجود به شمار مي آيد . در كشاورزي "فارياب " ، مديريت ازت به گونه اي اجتناب ناپذير به مديريت آبياري وابسته است . مديريت آب و كودها بايد هر دو به دقت هماهنگ گردند تا بدينوسيله اطمينان حاصل شود كه عناصر غذائي از محوطه ريشه هدر نرفته و وضعيت عناصر غذائي در خاك ، جذب سريع توسط ريشه هاي گياهي را
تسهيل نمايد. توزيع بارندگي در طول فصل ، از نظر بازده بيشتر مصرف عناصر غذائي ، مهمتر از مجموع بارندگي است.
شوري : اعتقاد كلي برآن است كه تجمع بيش از حد نمك هاي محول در ناحيه ريشه ( ريزوسفر ) ، دليل اصلي براي كاهش پتانسيل اسمزي محلول خاك يا محلول غذائي ، تغذيه نامتعادل و مسموميت يوني ( كلر ، سديم ، و احتمالا بٍُر ) در خاك هاي شور به شمار مي آيد.
محققان متعددي اثرهاي منفي شوري در كاهش عملكرد را گزارش نموده و اعلام داشته اند كه وجود نمك هاي محول فراوان در خاك يا محلول غذائي موجب كاهش در جذب ازت كل توسط گندم گرديده و در مجموع در خاك هاي شور ، كارآيي عناصر غذائي در افزايش عملكرد كاهش مي يابد ( سيادت و سعادت بروجني ١٣٧٧، مهاجر ميلاني و همكاران١٣٧٨، درودي و همكاران١٣٧٨). مهاجر ميلاني و همكاران (١٣٧٨) ، در تحقيقات سه ساله خود در اراضي شور " قمرود" به اين نتيجه رسيدند كه با افزايش شوري ، بايستي كود هاي ازته بيشتري مصرف گردد ، به ويژه اگر اين كودها به صورت سولفات آمونيوم باشد و اين افزايش شوري آب در خاك هاي سنگين بيشتر از خاك هاي سبك است . آنها توصيه كردند كه با افزايش شوري آب آبياري به ازاء افزايش هر دسي زيمنس بر متر شوري آب آبياري ، بايستي ٢٠كيلوگرم در هكتار ازت خالص به كود توصيه شده اضافه نمود.
آخرین ویرایش:
مديريت بهينه ازت در مزرعه گندم 3
مديريت بهينه ازت در مزرعه گندم 3
درودي و همكاران (١٩٩٩) در تحقيقات خود در كشت گندم در خاك هاي شور " قمرود " به اين نتيجه رسيدند كه با افزايش غلظت نمك، از رشد گندم كاسته مي شود. در صورت وجود مشكل شوري در مراحل توليد ، علايم زردي و سوختگي در برگ هاي گندم ظاهر گرديده و با افزايش شوري اين صدمات افزايش مي يابد و اينكه هرگاه درجه شوري آب آبياري از حد آستانه شوري (١٠دسي زيمنس بر متر ) تجاوز نمايد، رشد و عملكرد گندم بيشتر تابع شوري خواهد بود تا كمبود كود هاي ازته و پتاسيم . ولي بهر حال با مصرف كودهاي ازته و پتاسيمي از سميت كلر و سديم در گياه گندم تا حدودي كاسته مي شودو همين نتايج توسط ميلاني و همكاران (١٣٧٨) نيز كم و بيش به دست آمد . سيادت و سعادت
بروجني (١٣٧٧) در بررسي رشد و توليد گندم در شرايط شور ، به اين نتيجه رسيدند كه آستانه شوري ( به معني حدي از شوري خاك در لايه ٠−٥٠سانتيمتري كه بعد از آن توليد محصول كاهش مي يابد) در مورد توليد كل محصول ( كاه + دانه ) بيشتر از آستانه شوري براي توليد دانه است . كه مقادير آنها به ترتيب ٤/٨ و ٨/٦ دسي زيمنس بر متر بود . بعلاوه مديريت زراعي صحيح ، از جمله انتخاب رقم مناسب و تعداد دفعات آبياري ، مي تواند مقدار توليد محصول را در شرايط شوري به طور قابل ملاحظه اي افزايش دهد.
بيشترين توليد ، در شوري كمتر از هشت دسي زيمنس بر متر مربوط به رقم روشن ودر شوري هاي بيشتر مربوط به رقم هاي كلك ، افغان و روشن بود. شواهد قابل قبولي نيز در مورد تأثير مثبت افزايش تعداد آبياري در ميزان توليد محصول در اين شرايط به دست آمد. به اين ترتيب، با اعمال مديريت زراعي خوب و افزايش تعداد دفعات آبياري ، تا حد معيني افزايش توليد در شرايط شور حاصل شد. از نتايج ديگر اين بررسي آن بود كه همگام با افزايش شوري خاك ، تعداد خوشه در هر بوته و نيز شاخص برداشت محصول روندي نزولي نشان دادند.
فشردگي خاك :فشردگي خاك خصوصيات فيزيكي خاك را تغيير داده ، رشد گياه و جذب آب و عناصر غذائي را تحت تأثير قرار مي دهد. تغييرات
فيزيكي شامل كاهش تهويه ، افزايش وزن مخصوص ظاهري ، تغيير و توزيع اندازه خلل و فُرج مي باشد كه همگي باعث كاهش رشد ريشه و اندام هاي هوايي شده ودر نتيجه از كارآيي مصرف كود هاي ازته كاسته شده و عملكرد نيز كاهش مي يابد .
علف هاي هرز : علف هاي هرز با گياهان زراعي براي آب ، عناصر غذائي و نور رقابت مي كنند. به علت اين رقابت ميان علف هاي هرز و گياهان زراعي ، عملكرد كاهش يافته و در نتيجه بازده عناصر غذائي و از جمله ازت كاهش مي يابد . اثرات آللوپاتيك متقابل علف هرز و گياهان زراعي بسيار معمول است .
بيماري ها و آفت ها : گياهان زراعي كه آلوده به بيماري ها و آفت ها هستند . عملكرد و در نتيجه بازده مصرف عناصر غذائي كمتري دارند.
بيماري ها و حشرات عمدتاً سطح برگ گياهان را كه محل فرآيندهاي فتوسنتزي است آلوده مي سازند. به دليل كم شدن فعاليت فتوسنتز ، مصرف عناصر غذايي جذب شده به طور قابل ملاحظه اي كاهش مي يابد . بر اثر آلودگي ، مقدار مواد فتوسنتزي كه از منبع به سوي مقصد حركت مي كند محدود شده و نازائي خوشه به طور قابل ملاحظه اي افزايش يافته و در نتيجه عملكرد دانه و بازده مصرف عناصر غذائي كاهش مي يابد
ماده آلي : كميت و كيفيت ماده آلي خاك ، كنترل كننده حاصلخيزي اوليه مي باشند . ماده آلي خاك ، ظرفيت تبادلي يوني و ظرفيت نگهداري آب را افزايش و فشردگي خاك را كاهش مي دهد و باعث بهبود پايداري خاكدانه ها و حفظ عناصر كم مصرف مي شود. ماده آلي بسياري از مشخصات يك كود آرماني ازت را دارامي باشد . تبديل ازت آلي به معدني به همان عواملي كه رشد گياه را تحت تأثير قرار مي دهند ( نظير دما و فراهم بودن آب )، بستگي دارد . بنابراين مديريت مناسب مصرف ازت و افزايش كارآيي آن با توجه به موارد فوق الذكر براي دستيابي به عملكرد بالا ضروري به نظر مي رسد . يكي از عوامل عمده در افزايش توليد گندم ( توليد بيش از هشت تن در هكتار ) توليد كنندگان نمونه گندم كشور ، علاوه بر استفاده از ارقام پر محصول و مديريت بهينه در مراحل كاشت ، داشت و برداشت ،
استفاده مداوم از كودهاي آلي به خصوص كود مرغي در رعايت تناوب كشت است.
براي سهولت اجرا در مناطق مختلف كشور،چون مقدار كود ازته مصرفي برچسب ميزان موادآلي ، بافت خاك ، تناوب ، عملكرد قبلي ، مقدار كود مصرفي در سال قبل و نتايج آزمون خاك ، متفاوت مي باشد ، در جدول ١، مقدار كود ازته لازم براي توليد حداكثر عملكرد در گندم آبي داده شده است .
زمان مصرف و تقسيط كود ازته : پويايي و تحرك بالاي ازت در خاك باعث شده است تا زمان مصرف آن براي موفقيت در توليد دانه و پروتئين آن از اهميت ويژه اي برخوردار باشد. لذا با در نظر گرفتن عوامل اقتصادي و محيطي مي توان با تحمل كمتر هدررفت ، بازدهي را به حداكثر مقدار
ممكن رساند . نيل به اين هدف از طريق روش هاي مناسب مصرف ، زمان مصرف و تقسيط كود ازت در طي رشد – كه هدررفت ازت را به كمترين اندازه مي رساند – مسير مي شود. در تقسيط كود ازت ، بايد به زمان مصرف و مقدار مصرف كود توجه شود و از مصرف غير ضروري كود در مرحله اي از رشد رويشي كه منجر به خوابيدگي گياه و در نتيجه كاهش عملكرد مي شود اجتناب ورزيد. با مصرف ازت در مرحله اي از رشد كه گياه داراي يك مجموعه ريشه فعال براي جذب كود ازت مي باشد. مي توان از هدرروي ازت از طريق آب شويي و تخريب نيترات و تصعيد آن جلوگيري نمود. توجه به اين مسئله نه تنها از هدر رفتن سرمايه زارع جلوگيري مي كند بلكه مانع از آلودگي آب هاي زير زميني و يا آب چاه ها و ساير ذخاير آبي مي گردد. ( ملكوتي١٣٧٦) . بنابراين براي پيشگيري از تلفات آبشوئي ازت بهتر است ازت را به دفعات مصرف نمود ( تقسيط ) . بهترين زمان مصرف ازت ، نزديك به زمان حداكثر نياز مطابق با فنولوژي رشد گندم مي باشد.
مديريت بهينه ازت در مزرعه گندم 3
درودي و همكاران (١٩٩٩) در تحقيقات خود در كشت گندم در خاك هاي شور " قمرود " به اين نتيجه رسيدند كه با افزايش غلظت نمك، از رشد گندم كاسته مي شود. در صورت وجود مشكل شوري در مراحل توليد ، علايم زردي و سوختگي در برگ هاي گندم ظاهر گرديده و با افزايش شوري اين صدمات افزايش مي يابد و اينكه هرگاه درجه شوري آب آبياري از حد آستانه شوري (١٠دسي زيمنس بر متر ) تجاوز نمايد، رشد و عملكرد گندم بيشتر تابع شوري خواهد بود تا كمبود كود هاي ازته و پتاسيم . ولي بهر حال با مصرف كودهاي ازته و پتاسيمي از سميت كلر و سديم در گياه گندم تا حدودي كاسته مي شودو همين نتايج توسط ميلاني و همكاران (١٣٧٨) نيز كم و بيش به دست آمد . سيادت و سعادت
بروجني (١٣٧٧) در بررسي رشد و توليد گندم در شرايط شور ، به اين نتيجه رسيدند كه آستانه شوري ( به معني حدي از شوري خاك در لايه ٠−٥٠سانتيمتري كه بعد از آن توليد محصول كاهش مي يابد) در مورد توليد كل محصول ( كاه + دانه ) بيشتر از آستانه شوري براي توليد دانه است . كه مقادير آنها به ترتيب ٤/٨ و ٨/٦ دسي زيمنس بر متر بود . بعلاوه مديريت زراعي صحيح ، از جمله انتخاب رقم مناسب و تعداد دفعات آبياري ، مي تواند مقدار توليد محصول را در شرايط شوري به طور قابل ملاحظه اي افزايش دهد.
بيشترين توليد ، در شوري كمتر از هشت دسي زيمنس بر متر مربوط به رقم روشن ودر شوري هاي بيشتر مربوط به رقم هاي كلك ، افغان و روشن بود. شواهد قابل قبولي نيز در مورد تأثير مثبت افزايش تعداد آبياري در ميزان توليد محصول در اين شرايط به دست آمد. به اين ترتيب، با اعمال مديريت زراعي خوب و افزايش تعداد دفعات آبياري ، تا حد معيني افزايش توليد در شرايط شور حاصل شد. از نتايج ديگر اين بررسي آن بود كه همگام با افزايش شوري خاك ، تعداد خوشه در هر بوته و نيز شاخص برداشت محصول روندي نزولي نشان دادند.
فشردگي خاك :فشردگي خاك خصوصيات فيزيكي خاك را تغيير داده ، رشد گياه و جذب آب و عناصر غذائي را تحت تأثير قرار مي دهد. تغييرات
فيزيكي شامل كاهش تهويه ، افزايش وزن مخصوص ظاهري ، تغيير و توزيع اندازه خلل و فُرج مي باشد كه همگي باعث كاهش رشد ريشه و اندام هاي هوايي شده ودر نتيجه از كارآيي مصرف كود هاي ازته كاسته شده و عملكرد نيز كاهش مي يابد .
علف هاي هرز : علف هاي هرز با گياهان زراعي براي آب ، عناصر غذائي و نور رقابت مي كنند. به علت اين رقابت ميان علف هاي هرز و گياهان زراعي ، عملكرد كاهش يافته و در نتيجه بازده عناصر غذائي و از جمله ازت كاهش مي يابد . اثرات آللوپاتيك متقابل علف هرز و گياهان زراعي بسيار معمول است .
بيماري ها و آفت ها : گياهان زراعي كه آلوده به بيماري ها و آفت ها هستند . عملكرد و در نتيجه بازده مصرف عناصر غذائي كمتري دارند.
بيماري ها و حشرات عمدتاً سطح برگ گياهان را كه محل فرآيندهاي فتوسنتزي است آلوده مي سازند. به دليل كم شدن فعاليت فتوسنتز ، مصرف عناصر غذايي جذب شده به طور قابل ملاحظه اي كاهش مي يابد . بر اثر آلودگي ، مقدار مواد فتوسنتزي كه از منبع به سوي مقصد حركت مي كند محدود شده و نازائي خوشه به طور قابل ملاحظه اي افزايش يافته و در نتيجه عملكرد دانه و بازده مصرف عناصر غذائي كاهش مي يابد
ماده آلي : كميت و كيفيت ماده آلي خاك ، كنترل كننده حاصلخيزي اوليه مي باشند . ماده آلي خاك ، ظرفيت تبادلي يوني و ظرفيت نگهداري آب را افزايش و فشردگي خاك را كاهش مي دهد و باعث بهبود پايداري خاكدانه ها و حفظ عناصر كم مصرف مي شود. ماده آلي بسياري از مشخصات يك كود آرماني ازت را دارامي باشد . تبديل ازت آلي به معدني به همان عواملي كه رشد گياه را تحت تأثير قرار مي دهند ( نظير دما و فراهم بودن آب )، بستگي دارد . بنابراين مديريت مناسب مصرف ازت و افزايش كارآيي آن با توجه به موارد فوق الذكر براي دستيابي به عملكرد بالا ضروري به نظر مي رسد . يكي از عوامل عمده در افزايش توليد گندم ( توليد بيش از هشت تن در هكتار ) توليد كنندگان نمونه گندم كشور ، علاوه بر استفاده از ارقام پر محصول و مديريت بهينه در مراحل كاشت ، داشت و برداشت ،
استفاده مداوم از كودهاي آلي به خصوص كود مرغي در رعايت تناوب كشت است.
براي سهولت اجرا در مناطق مختلف كشور،چون مقدار كود ازته مصرفي برچسب ميزان موادآلي ، بافت خاك ، تناوب ، عملكرد قبلي ، مقدار كود مصرفي در سال قبل و نتايج آزمون خاك ، متفاوت مي باشد ، در جدول ١، مقدار كود ازته لازم براي توليد حداكثر عملكرد در گندم آبي داده شده است .
زمان مصرف و تقسيط كود ازته : پويايي و تحرك بالاي ازت در خاك باعث شده است تا زمان مصرف آن براي موفقيت در توليد دانه و پروتئين آن از اهميت ويژه اي برخوردار باشد. لذا با در نظر گرفتن عوامل اقتصادي و محيطي مي توان با تحمل كمتر هدررفت ، بازدهي را به حداكثر مقدار
ممكن رساند . نيل به اين هدف از طريق روش هاي مناسب مصرف ، زمان مصرف و تقسيط كود ازت در طي رشد – كه هدررفت ازت را به كمترين اندازه مي رساند – مسير مي شود. در تقسيط كود ازت ، بايد به زمان مصرف و مقدار مصرف كود توجه شود و از مصرف غير ضروري كود در مرحله اي از رشد رويشي كه منجر به خوابيدگي گياه و در نتيجه كاهش عملكرد مي شود اجتناب ورزيد. با مصرف ازت در مرحله اي از رشد كه گياه داراي يك مجموعه ريشه فعال براي جذب كود ازت مي باشد. مي توان از هدرروي ازت از طريق آب شويي و تخريب نيترات و تصعيد آن جلوگيري نمود. توجه به اين مسئله نه تنها از هدر رفتن سرمايه زارع جلوگيري مي كند بلكه مانع از آلودگي آب هاي زير زميني و يا آب چاه ها و ساير ذخاير آبي مي گردد. ( ملكوتي١٣٧٦) . بنابراين براي پيشگيري از تلفات آبشوئي ازت بهتر است ازت را به دفعات مصرف نمود ( تقسيط ) . بهترين زمان مصرف ازت ، نزديك به زمان حداكثر نياز مطابق با فنولوژي رشد گندم مي باشد.
مديريت بهينه ازت در مزرعه گندم 4
مديريت بهينه ازت در مزرعه گندم 4
عملكرد دانه
( كيلوگرم در هكتار )
كوداوره
( كيلوگرم در هكتار )
ملاحضات
سبك
6000
500-300
400-300
تعداد دفعات تقسيط كودهاي ازته در خاك هاي شني بايستي به مراتب بيشتر از خاك هاي سنگين باشد.
متوسط
8000
300-200
200-150
سنگين
8000
400-300
250-150
*توصيه كودي براي حالتي است كه كشت سال قبل غلات ، ذرت ، چغندرقندو ساير سبزيجاتي باشند كه اوره كمتر از 200كيلوگرم در هكتار مصرف كرده و باقي مانده آنها از زمين خارج شده باشد.
** توصيه كودي براي حالتي است كه كشت سال قبل سويا، يونجه، شبدر، و يا هر نوعي محصولي باشد كه مقدار آلي زياد دريافت كرده و يا بيش از 450كيلوگرم در هكتار كود مصرف كرده باشد.
٤- به دليل فقر مواد آلي در خاك هاي زراعي بهتر است حدالامكان از كودهاي آلي نظير كود مرغي ، كود سبز استفاده شود.
2- سيادت ، حميد و سعيد سعادت بروجني . 1377. بررسي رشد و توليد گندم در شرايط شور در مزارع كشاورزان مجله علمي پژوهشي خاك و آب ، جلد 12شماره 4. ص 25-15. مؤسسه تحقيقات خاك و آب ، سازمان تات ، وزارت كشاورزي ، تهران ، ايران .
3- لطف اللهي ، محمد و محمدجعفر ملكوتي . 1376. كاهش مصرف كود ازته و افزايش پروتئين دانه گندم از طريق محلول پاشي ، اولين گردهمايي ملي كاهش مصرف سموم و استفاده بهينه از كود هاي شيميايي در كشاورزي ( خلاصه مقالات )، وزارت كشاورزي ، كرج ، ايران
4- ملكوتي ، محمد جعفر . 1375. كشاورزي پايدار و افزايش عملكرد با بهينه سازي مصرف كود در كشور . شورايعالي سياستگذاري كاهش مصرف سموم و استفاده بهينه از كودهاي شميايي ، وزارت كشاورزي ، تهران ، ايران .
5- سدري ، محمد حسين و محمد جعفر ملكوتي . 1377. بررسي تاثير مصرف آهن ، روي و مس در بهبود خصوصيات كمي و كيفي گندم آبي . نشريه علمي پژوهشي موسسه تحقيقات خاك و آب ، جلد 12 شماره 5، وزارت كشاورزي ، تهران ، ايران .
6- ضيائيان ، عبدالحسين . 1378. تعيين حد بحراني عناصر كم مصرف و نقش آنها در افزايش عملكرد و غني سازي گندم در خاك هاي شديداً آهكي استان فارس . پايان نامه دكتري ، گروه خاكشناسي دانشگاه آزاد اسلامي ، تهران ، ايران .
مديريت بهينه ازت در مزرعه گندم 4
تعيين بهترين زمان مصرف و دفعات تقسيط كود ازته در گندم آبي توسط محققان مؤسسه تحقيقات خاك و آب طي سال هاي متمادي در نقاط مختلف كشور را انجام گرفته است كه نتايج آنها به شرح زير توصيه مي گردد:
١- مقدار كود ازته توصيه شده جدول ١ در خاك هاي سبك ( شني ) حداقل سه بار و يا چهار بار و در خاك هاي سنگين ( رسي ) دو تا سه بار انجام گيرد. و بهترين زمان كود پاشي قبل از كاشت ، بعد از پنجه كامل و مراحل اوليه ساقه رفتن و ظهور خوشه مي باشد.
٢- فراهم بودن ذخيره اي از ازت براي گندم بعد از ظهور خوشه ، راهي براي افزايش پروتئين دانه مي گردد، بدون اينكه نياز به مصرف دير هنگام ازت (مرحله ٧تا ١٠با مقياس فيكس معادل ظهور تاج برگ تا غلاف بستن ) به همان اندازه كه براي پروتئين دانه گندم مفيد است براي عملكرد نيز سودمند مي باشد. كوك (١٩٩١) نشان داده است در كشت فارياب كه تمامي ازت يكجا قبل از كاشت مصرف مي گردد اگر لازم باشد ميزان پروتئين دانه گندم سخت زمستانه را به ٢/١١ درصد برسانند، به
١٩٠كيلوگرم ازت در هكتار نياز خواهد بود. براي اينكه درصد پروتئين دانه گندم را به ٥/١٢ درصد رساند ( حداقل پروتئين گندم نان ) به ٣٣٥ كيلوگرم ازت در هكتار نياز است . در حالي كه با رعايت زمان مصرف ، چنانچه ١٨٠كيلوگرم ازت در هكتار قبل از كاشت و ٤٥ كيلوگرم ازت در هكتار بعد از خوشه مصرف گردد، بيشترين عملكرد پروتئين (٥/١٢درصد ) به دست مي آيد . در آزمايش هاي انجام گرفته در نقاط مختلف كشور از جمله در خوزستان ، تقسيط چهار باركود ازت مورد نياز گندم در طول دوره رشد كه مصرف آن در زمان ظهور خوشه و در مرحله گرده افشاني صورت گرفته است ، منجر به عملكرد بيشتر و ميزان پروتئين دانه گندم گرديده است ( خادمي١٣٧٧) . در آزمايش هاي لطف اللهي و همكاران (١٣٧٦) در
استراليا، مصرف ازت در شروع مراحل زايشي ، پروتئين دانه گندم را افزايش داده است .
١- مقدار كود ازته توصيه شده جدول ١ در خاك هاي سبك ( شني ) حداقل سه بار و يا چهار بار و در خاك هاي سنگين ( رسي ) دو تا سه بار انجام گيرد. و بهترين زمان كود پاشي قبل از كاشت ، بعد از پنجه كامل و مراحل اوليه ساقه رفتن و ظهور خوشه مي باشد.
٢- فراهم بودن ذخيره اي از ازت براي گندم بعد از ظهور خوشه ، راهي براي افزايش پروتئين دانه مي گردد، بدون اينكه نياز به مصرف دير هنگام ازت (مرحله ٧تا ١٠با مقياس فيكس معادل ظهور تاج برگ تا غلاف بستن ) به همان اندازه كه براي پروتئين دانه گندم مفيد است براي عملكرد نيز سودمند مي باشد. كوك (١٩٩١) نشان داده است در كشت فارياب كه تمامي ازت يكجا قبل از كاشت مصرف مي گردد اگر لازم باشد ميزان پروتئين دانه گندم سخت زمستانه را به ٢/١١ درصد برسانند، به
١٩٠كيلوگرم ازت در هكتار نياز خواهد بود. براي اينكه درصد پروتئين دانه گندم را به ٥/١٢ درصد رساند ( حداقل پروتئين گندم نان ) به ٣٣٥ كيلوگرم ازت در هكتار نياز است . در حالي كه با رعايت زمان مصرف ، چنانچه ١٨٠كيلوگرم ازت در هكتار قبل از كاشت و ٤٥ كيلوگرم ازت در هكتار بعد از خوشه مصرف گردد، بيشترين عملكرد پروتئين (٥/١٢درصد ) به دست مي آيد . در آزمايش هاي انجام گرفته در نقاط مختلف كشور از جمله در خوزستان ، تقسيط چهار باركود ازت مورد نياز گندم در طول دوره رشد كه مصرف آن در زمان ظهور خوشه و در مرحله گرده افشاني صورت گرفته است ، منجر به عملكرد بيشتر و ميزان پروتئين دانه گندم گرديده است ( خادمي١٣٧٧) . در آزمايش هاي لطف اللهي و همكاران (١٣٧٦) در
استراليا، مصرف ازت در شروع مراحل زايشي ، پروتئين دانه گندم را افزايش داده است .
جدول ١- مقدار كود ازته مصرفي براي توليد حداكثرآيي در كشور
نوع خاكعملكرد دانه
( كيلوگرم در هكتار )
كوداوره
( كيلوگرم در هكتار )
ملاحضات
سبك
6000
500-300
400-300
تعداد دفعات تقسيط كودهاي ازته در خاك هاي شني بايستي به مراتب بيشتر از خاك هاي سنگين باشد.
متوسط
8000
300-200
200-150
سنگين
8000
400-300
250-150
*توصيه كودي براي حالتي است كه كشت سال قبل غلات ، ذرت ، چغندرقندو ساير سبزيجاتي باشند كه اوره كمتر از 200كيلوگرم در هكتار مصرف كرده و باقي مانده آنها از زمين خارج شده باشد.
** توصيه كودي براي حالتي است كه كشت سال قبل سويا، يونجه، شبدر، و يا هر نوعي محصولي باشد كه مقدار آلي زياد دريافت كرده و يا بيش از 450كيلوگرم در هكتار كود مصرف كرده باشد.
٣- در شرايطي كه لازم است كود ازت در چندين نوبت مصرف شود و همچنين در زماني كه به علت بلندي بوته هاي گندم مصرف كود به صورت جامد و با استفاده از ماشين آلات در مزرعه مقدور نباشد ، مصرف آن از
طريق آب آبياري و نيز محلول پاشي بسيار سودآور خواهد بود. ضمن اينكه اين روش هدر روي ازت را از طريق تصعيد ، آبشويي و تثبيت در شكل هاي كمتر قابل دسترس كاهش مي دهد . تحقيقات متعدد نشان داده است كه مصرف اوره از طريق آب آبياري منجر به صرفه جويي و سودآوري بيشتري گرديده است و نيز در مصرف كود با آب آبياري ، هزينه كارگري بسيار كمتر از مصرف كود به طريق جامد بوده است . در آزمايش هاي
لطف اللهي و همكاران (١٣٧٧) محلول پاشي گندم با كود ازته ، درصد پروتئين را در مقايسه با شاهد به طور چشمگيري افزايش داد و در سال
زراعي ٧٦- ١٣٧٥ نيز محلول پاشي كود ازته همراه با سم فنيتريتون درصد پروتئين دانه را به خصوص در استان فارس به طور چشمگيري افزايش داده است.
در آزمايش هاي انجام گرفته در بخش خاك و آب خوزستان ، بين دو روش مصرف كود ازته به روش جامد و محلول در آب آبياري ، علي رغم تأثير معني دار بر بعضي از اجزا عملكرد ، تفاوت معني داري بر عملكرد دانه مشاهده نگرديد. بنابراين مصرف كود ازته در مراحل بعد از ظهور خوشه در شرايطي كه بوته هاي گندم بلند مي باشند به عنوان جايگزين با روش جامد توصيه شده است .٤- به دليل فقر مواد آلي در خاك هاي زراعي بهتر است حدالامكان از كودهاي آلي نظير كود مرغي ، كود سبز استفاده شود.
منابع مورد استفاده :
1- خادمي ، زهرا . 1377 . بررسي تأثير زمان مصرف تقسيط كود ازت بر عملكرد و درصد پروتئين گندم . نشريه علمي پژوهشي خاك و آب ، مؤسسه تحقيقات خاك و آب ، جلد 12، شماره 5، سازمان تات، وزارت كشاورزي ، تهران ، ايران .2- سيادت ، حميد و سعيد سعادت بروجني . 1377. بررسي رشد و توليد گندم در شرايط شور در مزارع كشاورزان مجله علمي پژوهشي خاك و آب ، جلد 12شماره 4. ص 25-15. مؤسسه تحقيقات خاك و آب ، سازمان تات ، وزارت كشاورزي ، تهران ، ايران .
3- لطف اللهي ، محمد و محمدجعفر ملكوتي . 1376. كاهش مصرف كود ازته و افزايش پروتئين دانه گندم از طريق محلول پاشي ، اولين گردهمايي ملي كاهش مصرف سموم و استفاده بهينه از كود هاي شيميايي در كشاورزي ( خلاصه مقالات )، وزارت كشاورزي ، كرج ، ايران
4- ملكوتي ، محمد جعفر . 1375. كشاورزي پايدار و افزايش عملكرد با بهينه سازي مصرف كود در كشور . شورايعالي سياستگذاري كاهش مصرف سموم و استفاده بهينه از كودهاي شميايي ، وزارت كشاورزي ، تهران ، ايران .
5- Dorudi, M. S., H. Siadat , and M. J. Abedi. 1999. Interaction
Effects of k, N, and salinity on yield and nutrient contents of wheat.
Proceeding F.S. International Symposium on Balanced Fertilization and Crop Response to potassium . SWRI. IPI. Tehran, Iran.
5- سدري ، محمد حسين و محمد جعفر ملكوتي . 1377. بررسي تاثير مصرف آهن ، روي و مس در بهبود خصوصيات كمي و كيفي گندم آبي . نشريه علمي پژوهشي موسسه تحقيقات خاك و آب ، جلد 12 شماره 5، وزارت كشاورزي ، تهران ، ايران .
6- ضيائيان ، عبدالحسين . 1378. تعيين حد بحراني عناصر كم مصرف و نقش آنها در افزايش عملكرد و غني سازي گندم در خاك هاي شديداً آهكي استان فارس . پايان نامه دكتري ، گروه خاكشناسي دانشگاه آزاد اسلامي ، تهران ، ايران .
بر گرفته شده از سایت:
http://www.ea-nazer.blogfa.com
عوامل موثر بر سبز شدن بذور گندم
عوامل موثر بر سبز شدن بذور گندم
يكي از مشكلات كشاورزان در فرايند كشت گندم، عدم يكنواختي در سبز شدن بذور و استقرار بوته هاي گندم به تعداد مناسب در واحد سطح مي باشد.با استقرار گياهچه هاي گندم در تراكم مناسب در واحد سطح ضمن افزايش عملکرد،مصرف نهاده ها از قبيل كود و سم، گندم به حداكثر ظرفيت توليدي خودنيز مي رسد.عدم آگاهي كشاورزان از تاثير عوامل مختلف در رسيدن به سبز يكنواخت موجب تكرار اين مشكل در هر سال مي شود.
عوامل ذيل در استقرار و تراكم مناسب گياهچه هاي گندم دخالت دارند.
١- ميزان مصرف بذر
عوامل محيطي و ويژگيهاي رقم بر ميزان مصرف بذر تاثير مي گذارند. ويژگي هاي رقم گندم مانند وزن هزار دانه ، ارتفاع بوته ، خوابيدگي ( ورس ) ،قدرت پنجه زني ، درصد جوانه زني و سرعت رويش بذور از عوامل تعيين كننده ميزان مصرف بذر در هر هكتار هستند.
دانه هاي سبك در هر واحد وزن، تعداد دانه بيشتري نسبت به دانه هاي سنگين دارند و هر چه وزن هزار دانه گندم كمتر باشد از نظر وزني ميزان مصرف بذر كاهش مي يابد.
افزايش ارتفاع بوته و حساسيت به خوابيدگي موجب كاهش مصرف بذر در هر هكتار مي شود. هر چه درصد جوانه زني بذر و قدرت پنجه زني آن بيشتر باشد مي توان ميزان بذر كمتري مصرف نمود.
عوامل محيطي مانند رطوبت، حاصلخيزي خاك و علف هاي هرز در تعيين ميزان مصرف بذر موثر هستند. در خاك هاي مناطق ديم و كم باران وبا حاصلخيزي ضعيف، براي كاهش رقابت بين بوته هاي گندم در جذب آب و غذا، بذر را به مقدار كمتر مصرف مي كنند.
ميزان مصرف بذر ممكن است در شرايط دير كاشت و تراكم زياد علف هرز افزايش يابد.
٢-عمق كاشت
( دماي مطلوب و رطوبت كافي ) لازمه جوانه زني بذور و سبز شدن گياهچه هاي گندم مي باشند . در كشت هاي سطحي و كم عمق جوانه زني بذور گندم دچار نوسان هاي شديد رطوبت و دما مي شوند.
ويژگي هاي بذر و عوامل محيطي نيز در تعيين عمق كاشت بذر گندم تاثير مي گذارند. ويژگي هاي بذر گندم مانند اندازه بذر ،مقدار پروتئين بذر ، طول كلئوپتيل و سرعت سبز شدن بذر در تعيين عمق كشت مطلوب موثرند. در ارقام پاكوتاه و نيمه پا كوتاه طول كلئوپتيل نسبت به ارقام پابلند كمتر مي باشد. هر چه طول كلئوپتيل رقم گندم كوتاهتر باشد، عمق كاشت بذر گندم كمتر مي گردد. در كشت عميق تر، بذر هاي درشت و بزرگ سريع تر از بذر هاي كوچك سبز مي شوند. افزايش مقدار پروتئين بذر موجب رشد سريع تراندام گياهچه بذر پس از جوانه زني مي گردد. بذررا در خاك هاي سبك نسبت به خاك هاي سنگين عميق تر مي كارند. در مناطق ديم كاري و كم باران بذر را نسبت به مناطق پر باران وآبي در عمق بيشتر قرار مي دهند.
٣- تاريخ كاشت
مهمترين معيار براي تعيين زمان كاشت مطلوب گندم، عملكرد دانه مي باشد. در تاريخ كاشت مطلوب، دما و رطوبت براي جوانه زني بذر مناسب است و در نتيجه باعث افزايش جوانه زني، قدرت گياهچه و گسترش ريشه دهي در تمام ارقام گندم مي شود. در كشت به موقع پنجه زني و اجزاء عملكرد دانه گندم افزايش مي يابد. در كشت زود هنگام، خاك خشك و رطوبت كمتري دارد و دماي خاك نيز بالا مي باشد اما در شرايط دير كاشت، خاك سرد و شرايط براي جوانه زني و سبز شدن آن نامساعد است . در هر دو حالت تلفات بذر و مرگ گياهچه افزايش مي يابد .
دما و رطوبت از عوامل محيطي بسيار موثر در تعيين زمان كاشت گندم مي باشند. براي جبران تلفات بذر و مرگ گياهچه در كشت دير هنگام ميزان مصرف بذر را افزايش مي دهند.
٤-تماس بذر با خاك
بذر گندم در صورت تماس كامل با خاك، سرعت جوانه زني و استقرار گياهچه آن افزايش مي يابد. عمليات خاك ورزي ثانويه ، تاثير زيادي بر تماس بذر با خاك دارد. هر چه اندازه كلوخه هاي خاك بزرگتر و فاصله آنها از هم بيشتر باشد امكان تماس بذر با خاك كاهش مي يابد و در نتيجه سرعت جوانه زني بذر كمتر شده و احتمال تلف شدن بذر وجود دارد.
٥- تماس بذر با كودهاي شيميايي
تعدادي از كودهاي شيميايي قدرت زيادي در جذب رطوبت خاك دارند و اگر اين نوع كودها در كشت خطي در كنار بذر ها قرار گيرند، مي توانند سرعت جوانه زني بذر را كاهش دهند. در شرايط خاك خشك و قليائي، خسارت كودها در تماس با بذر ضمن از بين بردن قدرت جوانه زني بذر ها، موجب خشك شدن گياهچه هاي گندم نيز مي شوند.
٦-پوشش دادن بذور گندم با كودها و سموم شيميايي
براي كنترل حشرات خاك زي و بيماريهاي گندم و تغذيه اوليه گياهچه ،بذور گندم را با سموم حشره كش و قارچكش و كودهاي شيميايي پودري پوشش مي دهند . اين مواد پوششي بر قدرت و سرعت جوانه زني بذر تاثير مي گذارند. در شرايط خاك گرم وخشك اين مواد سرعت جوانه زني و قدرت رويش بذر را كاهش مي دهند . غلظت زياد اين مواد و غير يكنواختي در پوشش دادن بذر مي تواند موجب تلف شدن بذر هاي گندم گردد.
٧- سله بندي سطح خاك
پس از كاشت گندم، وقوع بارندگي ها موجب تشكيل سله در سطح خاك مي شوند. ضخامت اين سله بر سرعت رويش و استقرار گياهچه هاي گندم تاثير مي گذارد. هر چه ضخامت اين سله افزايش يابد، سبز شدن بوته هاي گندم را با دشواري مواجه مي سازد. مقدار زياد رس و لاي و كاهش ماده آلي موجب تشكيل سله هاي ضخيم در خاك مي شوند.
٨- آفات حشرات خاك زي
تعدادي از آفات گندم از قبيل كرم مفتولي ، كرم سوسك سياه ، كرم سوسك قهوه اي و غيره با تغذيه از بذرو ريشه گياهچه گندم موجب كاهش تراكم بوته هاي گندم در سطح مزرعه مي شوند.
٩- بيماريهاي گندم
برخي از عوامل بيماريزاي گندم موجب پوسيدگي بذر و ريشه مي شوند. در صورت عدم ضد عفوني بذور گندم با قارچكش هاي مناسب تلفات بذر و كاهش تراكم بوته در سطح مزرعه افزايش مي يابد.
١٠- نفوذ پذيري خاك
هرچه بافت خاك سنگين تر باشد، نفوذ پذيري آب و هوا به داخل خاك كاهش مي يابد. وقوع بارندگي ها پس از كاشت و در مراحل اوليه استقرار گياهچه ها، حالت ماندآبي بوجود مي آورد و در نتيجه بذور گندم و گياهچه ها دچار خفگي شده و از بين مي روند.
١١- رقابت علف هاي هرز
در برخي سال ها در مراحل سبز شدن بذور گندم به علت وقوع بارندگي ها، علف هاي هرز با تراكم زيادي در سطح مزرعه گندم سبز مي شوند و در نتيجه در اثر رقابت بين علف هاي هرز با گياهچه گندم در جذب آب و غذا، قدرت و توان گياهچه هاي گندم در برابر شرايط نامساعد محيطي كاهش يافته و در نهايت موجب از بين رفتن آنها مي شوند.
با اجراي صحيح عمليات كشت و در نظر گرفتن تمام جوانب امر مي توان در سطح مزرعه تراكم يكنواخت از بوته هاي گندم بدست آورد . عدم توجه به هر يك از موارد ذكر شده در فوق، مزرعه گندم را در يك شرايط رويش غير يكنواخت و نامتقارن قرار مي دهد.
عوامل موثر بر سبز شدن بذور گندم
يكي از مشكلات كشاورزان در فرايند كشت گندم، عدم يكنواختي در سبز شدن بذور و استقرار بوته هاي گندم به تعداد مناسب در واحد سطح مي باشد.با استقرار گياهچه هاي گندم در تراكم مناسب در واحد سطح ضمن افزايش عملکرد،مصرف نهاده ها از قبيل كود و سم، گندم به حداكثر ظرفيت توليدي خودنيز مي رسد.عدم آگاهي كشاورزان از تاثير عوامل مختلف در رسيدن به سبز يكنواخت موجب تكرار اين مشكل در هر سال مي شود.
عوامل ذيل در استقرار و تراكم مناسب گياهچه هاي گندم دخالت دارند.
١- ميزان مصرف بذر
عوامل محيطي و ويژگيهاي رقم بر ميزان مصرف بذر تاثير مي گذارند. ويژگي هاي رقم گندم مانند وزن هزار دانه ، ارتفاع بوته ، خوابيدگي ( ورس ) ،قدرت پنجه زني ، درصد جوانه زني و سرعت رويش بذور از عوامل تعيين كننده ميزان مصرف بذر در هر هكتار هستند.
دانه هاي سبك در هر واحد وزن، تعداد دانه بيشتري نسبت به دانه هاي سنگين دارند و هر چه وزن هزار دانه گندم كمتر باشد از نظر وزني ميزان مصرف بذر كاهش مي يابد.
افزايش ارتفاع بوته و حساسيت به خوابيدگي موجب كاهش مصرف بذر در هر هكتار مي شود. هر چه درصد جوانه زني بذر و قدرت پنجه زني آن بيشتر باشد مي توان ميزان بذر كمتري مصرف نمود.
عوامل محيطي مانند رطوبت، حاصلخيزي خاك و علف هاي هرز در تعيين ميزان مصرف بذر موثر هستند. در خاك هاي مناطق ديم و كم باران وبا حاصلخيزي ضعيف، براي كاهش رقابت بين بوته هاي گندم در جذب آب و غذا، بذر را به مقدار كمتر مصرف مي كنند.
ميزان مصرف بذر ممكن است در شرايط دير كاشت و تراكم زياد علف هرز افزايش يابد.
٢-عمق كاشت
( دماي مطلوب و رطوبت كافي ) لازمه جوانه زني بذور و سبز شدن گياهچه هاي گندم مي باشند . در كشت هاي سطحي و كم عمق جوانه زني بذور گندم دچار نوسان هاي شديد رطوبت و دما مي شوند.
ويژگي هاي بذر و عوامل محيطي نيز در تعيين عمق كاشت بذر گندم تاثير مي گذارند. ويژگي هاي بذر گندم مانند اندازه بذر ،مقدار پروتئين بذر ، طول كلئوپتيل و سرعت سبز شدن بذر در تعيين عمق كشت مطلوب موثرند. در ارقام پاكوتاه و نيمه پا كوتاه طول كلئوپتيل نسبت به ارقام پابلند كمتر مي باشد. هر چه طول كلئوپتيل رقم گندم كوتاهتر باشد، عمق كاشت بذر گندم كمتر مي گردد. در كشت عميق تر، بذر هاي درشت و بزرگ سريع تر از بذر هاي كوچك سبز مي شوند. افزايش مقدار پروتئين بذر موجب رشد سريع تراندام گياهچه بذر پس از جوانه زني مي گردد. بذررا در خاك هاي سبك نسبت به خاك هاي سنگين عميق تر مي كارند. در مناطق ديم كاري و كم باران بذر را نسبت به مناطق پر باران وآبي در عمق بيشتر قرار مي دهند.
٣- تاريخ كاشت
مهمترين معيار براي تعيين زمان كاشت مطلوب گندم، عملكرد دانه مي باشد. در تاريخ كاشت مطلوب، دما و رطوبت براي جوانه زني بذر مناسب است و در نتيجه باعث افزايش جوانه زني، قدرت گياهچه و گسترش ريشه دهي در تمام ارقام گندم مي شود. در كشت به موقع پنجه زني و اجزاء عملكرد دانه گندم افزايش مي يابد. در كشت زود هنگام، خاك خشك و رطوبت كمتري دارد و دماي خاك نيز بالا مي باشد اما در شرايط دير كاشت، خاك سرد و شرايط براي جوانه زني و سبز شدن آن نامساعد است . در هر دو حالت تلفات بذر و مرگ گياهچه افزايش مي يابد .
دما و رطوبت از عوامل محيطي بسيار موثر در تعيين زمان كاشت گندم مي باشند. براي جبران تلفات بذر و مرگ گياهچه در كشت دير هنگام ميزان مصرف بذر را افزايش مي دهند.
٤-تماس بذر با خاك
بذر گندم در صورت تماس كامل با خاك، سرعت جوانه زني و استقرار گياهچه آن افزايش مي يابد. عمليات خاك ورزي ثانويه ، تاثير زيادي بر تماس بذر با خاك دارد. هر چه اندازه كلوخه هاي خاك بزرگتر و فاصله آنها از هم بيشتر باشد امكان تماس بذر با خاك كاهش مي يابد و در نتيجه سرعت جوانه زني بذر كمتر شده و احتمال تلف شدن بذر وجود دارد.
٥- تماس بذر با كودهاي شيميايي
تعدادي از كودهاي شيميايي قدرت زيادي در جذب رطوبت خاك دارند و اگر اين نوع كودها در كشت خطي در كنار بذر ها قرار گيرند، مي توانند سرعت جوانه زني بذر را كاهش دهند. در شرايط خاك خشك و قليائي، خسارت كودها در تماس با بذر ضمن از بين بردن قدرت جوانه زني بذر ها، موجب خشك شدن گياهچه هاي گندم نيز مي شوند.
٦-پوشش دادن بذور گندم با كودها و سموم شيميايي
براي كنترل حشرات خاك زي و بيماريهاي گندم و تغذيه اوليه گياهچه ،بذور گندم را با سموم حشره كش و قارچكش و كودهاي شيميايي پودري پوشش مي دهند . اين مواد پوششي بر قدرت و سرعت جوانه زني بذر تاثير مي گذارند. در شرايط خاك گرم وخشك اين مواد سرعت جوانه زني و قدرت رويش بذر را كاهش مي دهند . غلظت زياد اين مواد و غير يكنواختي در پوشش دادن بذر مي تواند موجب تلف شدن بذر هاي گندم گردد.
٧- سله بندي سطح خاك
پس از كاشت گندم، وقوع بارندگي ها موجب تشكيل سله در سطح خاك مي شوند. ضخامت اين سله بر سرعت رويش و استقرار گياهچه هاي گندم تاثير مي گذارد. هر چه ضخامت اين سله افزايش يابد، سبز شدن بوته هاي گندم را با دشواري مواجه مي سازد. مقدار زياد رس و لاي و كاهش ماده آلي موجب تشكيل سله هاي ضخيم در خاك مي شوند.
٨- آفات حشرات خاك زي
تعدادي از آفات گندم از قبيل كرم مفتولي ، كرم سوسك سياه ، كرم سوسك قهوه اي و غيره با تغذيه از بذرو ريشه گياهچه گندم موجب كاهش تراكم بوته هاي گندم در سطح مزرعه مي شوند.
٩- بيماريهاي گندم
برخي از عوامل بيماريزاي گندم موجب پوسيدگي بذر و ريشه مي شوند. در صورت عدم ضد عفوني بذور گندم با قارچكش هاي مناسب تلفات بذر و كاهش تراكم بوته در سطح مزرعه افزايش مي يابد.
١٠- نفوذ پذيري خاك
هرچه بافت خاك سنگين تر باشد، نفوذ پذيري آب و هوا به داخل خاك كاهش مي يابد. وقوع بارندگي ها پس از كاشت و در مراحل اوليه استقرار گياهچه ها، حالت ماندآبي بوجود مي آورد و در نتيجه بذور گندم و گياهچه ها دچار خفگي شده و از بين مي روند.
١١- رقابت علف هاي هرز
در برخي سال ها در مراحل سبز شدن بذور گندم به علت وقوع بارندگي ها، علف هاي هرز با تراكم زيادي در سطح مزرعه گندم سبز مي شوند و در نتيجه در اثر رقابت بين علف هاي هرز با گياهچه گندم در جذب آب و غذا، قدرت و توان گياهچه هاي گندم در برابر شرايط نامساعد محيطي كاهش يافته و در نهايت موجب از بين رفتن آنها مي شوند.
با اجراي صحيح عمليات كشت و در نظر گرفتن تمام جوانب امر مي توان در سطح مزرعه تراكم يكنواخت از بوته هاي گندم بدست آورد . عدم توجه به هر يك از موارد ذكر شده در فوق، مزرعه گندم را در يك شرايط رويش غير يكنواخت و نامتقارن قرار مي دهد.
بر گرفته شده از سایت:
http://www.gonbad-agri.ir/
اثر کود پتاسیم بر عملکرد گندم
اثر کود پتاسیم بر عملکرد گندم
_ بی نام، 1369
_ مؤسسه تحقيقات خاك و آب، 1382).
_ روش جامع تشخيص و مصرف بهينه كودهاي شيميايي
(دكتر محمد جعفر ملكوتي_ دكتر نجفعلي كريميان_ دكتر پيمان كشاورز)
بر گرفته شده از سایت:
اثر کود پتاسیم بر عملکرد گندم
امروزه از كودها به عنوان ابزاري براي نيل به حداكثر توليد، در واحد سطح استفاده ميشود ولي مصرف كود بايد بتواند علاوه بر افزايش توليد، كيفيت محصولات كشاورزي را ارتقاء داده و ضمن آلوده نكردن محيط زيست، به خصوص آبهاي زيرزميني، تجمع مواد آلاينده نظير نيترات در اندامهاي مصرفي محصولات زراعي را به حداقل مقدار ممكن تنزل دهد، تا سلامتي انسان و دام نيز تأمين شود.
متأسفانه مصرف كودهاي شيميايي در كشور نا متعادل بوده و تطابقي با نياز واقعي گياه ندارد ، در حاليكه در دهه 1360 كودهاي نيتروژنه و فسفاته در هر سال، از روند رشد بيش از ده درصد برخوردار بود و از مصرف كودهاي پتاسه به دلايل نه چندان معقول خبري نبود، در حالي كه در كشورهاي پيشرفته نسبت مصرف نيتروژن (N) ، فسفر (P2O5) و پتاسيم (K2O) به ترتيب در حدود 100، 50 و 40 است. اين نسبت مصرف در ايران تقريباً 100، 80 و 5 ميباشد و خبري نيز از مصرف عناصر كم مصرف علي‌رغم آهكي بودن خاك ها نيست. مي‌دانيم كه در گذشته مصرف كودهاي شيميايي در مزارع ايران نا متعادل بود و مصرف اوره و فسفات آمونيوم بيشتر بوده در حالي كه از مصرف عناصر كم مصرف كودهاي پتاسه و محتوي عناصر كم‌مصرف اجتناب مي‌گرديد (نفيسي، 1376، امير مكري،1371 و ملكوتي، 1372)
خوشبختانه سياست مسئولان وزرات جهاد كشاورزي مبتني بر عملي كردن مصرف كود در كشور در رده‌هاي مختلف پذيرفته شده است. خريد و توزيع كود سولفات در پتاسيم در مقياس وسيع، طرح مسأله نيازمندي گياهان به پتاسيم در سطح كشور و اين كه خاكهاي ايران نمي‌توانند نياز پتاسه و ريز‌مغذيهاي اكثر محصولات كشاورزي را تأمين نمايند.
_ مصرف زياد كودهاي شيميايي موجب تخريب در خصوصيات فيزيكي خاكهاي زراعي ميشود و مي‌بايست به جاي مصرف فراوان كودهاي شيميايي، از كودهاي آلي و سبز بيشتر استفاده گردد، تا ضمن بهبود
خصوصيات فيزيكي خاكهاي زراعي اين ثروت ملي (خاك) با وضعيت مساعد‌تري به نسل آينده تحويل شود.
براي افزايش كمي و كيفي محصولات زراعي به خصوص انواع پتاسيم ، افزايش تحمل گياهان زراعي برنج و گندم نسبت به بيماريها و كم‌آبي، مصرف پتاسيم در خاكهايي كه پتاسيم آنها كمتر از 250 ميلي گرم در كيلوگرم ميباشد، توصيه ميشود. بديهي است به دليل گراني سولفات پتاسيم نسبت به كلريد پتاسيم (بيش از دو برابر) ميتوان از كلريد پتاسيم نیزدر خاكهايي كه ميزان كلر آنها كمتر از 4 ميلي گرم در ليتر ميباشد، در سطح وسيعي استفاده كرد. به علاوه امكان تهيه كلريد پتاسيم و سولفات پتاسيم با استفاده از آبهاي درياچه اروميه، مرداب گاوخوني و كوير بزرگ در ايران وجود داشته و تبديل كلريد پتاسيم به سولفات پتاسيم نیز با عنايت به توليد 1500 تن اسيد سولفوريك مازاد در روز، كاري است كه در حال حاضر وزارت جهاد كشاورزي عملي شدن آن را پيگيري ميكند.
_ مسائل قابل تأمل در مصرف كودهاي شيميايي
در رابطه با لزوم افزايش مصرف كودهاي پتاسه و كاهش مصرف كودهاي فسفاته در كشور، ممكن است اين سؤال مطرح شود كه مصرف پتاسيم در خاكهاي اسيدي مطرح است نه در خاكهاي آهكي؟ در پاسخ بايد گفت همان طوري كه در خاكهاي آهكي، زيادي پتاسيم مطرح است زيادي كلسيم و منيزيم نيز وجود دارد، تحت چنین شرايطي جذب پتاسيم با دشواري مواجه خواهد بود. امروزه يكي از راههاي ارزيابي وضعيت پتاسيم قابل استفاده در خاك، استفاده از نسبت پتاسيم به مجموع كلسيم و منيزيم است در خاكهايي كه اين نسبت از حدي پايين‌تر باشد، احتمالاً كمبود پتاسيم و يا حداقل گرسنگي پنهان و در نهايت افت عملكرد كمي و كيفي محصول وجود خواهد داشت به عبارت ساده‌تر هر چه مقدار كلسيم و منيزيم قابل استفاده خاكهاي زراعي افزايش يابد، حد بحراني پتاسيم در چنین خاكهايي بالاتر خواهد بود.
(روش هاي جامع تشخيص و مصرف بهينه كودهاي شيميايي)
كود پتاسيم:
پتاسيم مانند ازت و فسفر جزء عناصر پر احتياج مورد نياز گياه ميباشد. مقدار پتاسيم موجود در پوسته زمين حدود 9/1 تا 3/2 درصد است (مقدار پتاسيم كل در خاكهاي زراعي بين 5/0 تا 5/2 درصد ميباشد). اين مقدار در مقايسه با ديگر عناصر پر نياز قابل توجه ميباشد. مقدار پتاسيم در خاكهاي مختلف متفاوت است، ليكن آن قسمت از كل پتاسيم موجود در خاك كه به صورت قابل تبادل يا قابل استفاده گياه باشند ناچيز است. مقدار پتاسي كه جذب گياه ميشود با مقدار ازت مورد استفاده گياه در اكثر مواقع برابري مينمايد.
گياهان همانند ازت نيازي فراوان به پتاسيم دارند. معمولاً مقدار برداشت پتاسيم بين 50 تا 300 كيلوگرم در هكتار ميباشد. ليكن، توزيع پتاسيم در گياهان مشابه ازت نمي‌باشد.در بیشتر محصولات زراعي مقدار پتاسيم برداشتي توسط دانه ميوه به مراتب كمتر از مقدار برداشتي توسط ديگر اندامهاي گياهي است كه در سطح زمين باقي مي‌مانند. در غلات بيش از 70 درصد پتاسيم برداشتي در كاه و كلش باقي مي‌ماند. بنابراين، نحوه مديريت بقاياي گياهي در مقدار توصيه كود پتاسيمي بسيار مؤثر است ( Laegvied و همكاران، 1999).
پتاسيم فراوان ترين عنصر غذايي در 15 سانتيمتري بخش رويين خاك است. ليكن اين شرايط لزوماً بدان معنا نيست كه پتاسيم قابل دسترس‌ترين عنصر براي گياه است. زيرا مقدار پتاسيم قابل دسترس براي گياه به ميزان پتاسيم موجود در بخش قابل دسترس (محلول و تبادلي) بستگي دارد. هوازدگي كانيهاي حاوي پتاسيم و تداوم مصرف كودهاي پتاسيمي از عوامل مؤثر بر ورود پتاسيم به بخش قابل دسترس بوده و برداشت توسط گياهان، فرسايش و آبشويي از عوامل مؤثر بر هدر روي
پتاسيم مي‌بشند. به رغم آن كه پتاسيم جزو عناصر مؤثر در ساختمان گياهي نبوده و عمدتاً نقش كاتاليزوري دارد نياز پتاسيمي بعضي از گياهان حتي از ازت نيز بیشتر است. (مؤسسه تحقيقات خاك و آب، 1382)
به رغم نياز فراوان محصولات زراعي به پتاسيم كه گاهي بیشتر از مقدار ازت نيز ميباشد، ولي كودهاي پتاسيمي مصرف نمي‌شود. اين وضع در حاليست كه در كشورهاي پيشرفته، نسبت ازت به پتاسيم مصرفي تقريباً يك‌به‌يك است، ولي متأسفانه اين نسبت در كشور ما از 15نیزبیشتر است. براي رفع نياز پتاسيمي گياهان مختلف، از كودهاي پتاسيمي استفاده ميشود. به كارگيري اين كودها نسبت به تركيبات ازتي و فسفات مخصوصاً در ايران با تأخيري چند ده ساله صورت گرفته است. زيرا از يك طرف ذخاير پتاسيم قابل جذب موجود در اكثر خاكها براي كشت متمادي محصولات كافي مي نمود. و از سوي ديگر، به رغم بسنده نبودن مقدار پتاسيم براي دستيابي به بالاترين عملكرد، كمبودهاي ازت و فسفر به عنوان عوامل محدود كننده برتر بروز نمود. و مسأله كمبود پتاسيم در پشت آن پنهان مي‌گرديد. پس از آن استفاده از كودهاي ازتي و فسفاتي در سطح وسيعي رايج گرديد.
كمبود از پتاسيم بيش از پيش به عنوان يك عامل محدود كننده رخ نمود. استفاده از كودهاي پتاسيمي در ايران موضوعي مهم است تا پيش از اين گمان مي‌رفت كه چون بیشتر خاكهاي كشور جوان هستند و شستشوي آن نیز اندك است، مصرف پتاسيم ضرورت ندارد.
علائم كمبود پتاسيم:
پتاسيم عنصري پويا بوده كه در صورت كمبود به بافتهاي جوان زاينده گياه منتقل ميشود. علائم اختصاصي كمبود پتاسيم هميشه در مسن‌ترين برگهاي گندم و ابتدا در برگهاي پاييني ظاهر ميشود. در صورت كمبود بیشتر، در برگهاي جوان و بالايي پديدار ميگردد و رشد كل گياه قبل از مشاهده علائم كمبود با ظهور برگهاي ضعيف و دراز و باريك تحت تأثير قرار مي‌گيرد. تحت شرايط كمبود شديد نكروزه شدن برگهاي مسن
به صورت لكه‌هايي در امتداد طولي برگ شروع شده و سريعاً به انتهاي حاشيه برگها سرايت ميكند.
در نتيجه اين عمل و شيوع بافت نكروزه، بافت سبز رنگ به صورت نيزه‌اي شكل از قاعده برگ تا مركز بافت نكروزه تشكيل ميشود.
در گياهان مبتلا به كمبود پتاسيم برگها به رنگ زرد با حاشيه سوخته درآمده و ساقه‌ها عموماً ضعيف و در برابر عوامل طبيعي بيماريزا حساستر مي‌باشند.
گر چه پتاسيم در تشكيل هيچ يك از تركيبات مهم گياهي مانند پروتوپلاسم، چربيها و سلولز شركت ندارد، ولي از آن جا كه به عنوان يك كاتاليزور عمل ميكند، داراي نقش اساسي است. اين عنصر مجموعه آنزيمي را در فرآيندهاي بيوشيميايي فعال ساخته و نقشي مهم را در فعال كردن آنزيمهاي احياء كننده گاز كربنيك ايفا ميكند.
پتاسيم نقشي مهم در نگهداري آب كافي در اندامهاي گياهي دارد. رابطه پتاسيم و پروتئين از اهميتي ويژه در سوخت و ساز گياهي برخوردار است. گياهان داراي پتاسيم فراوان، در مقايسه با گياهان مبتلا به كمبود، داراي بافت نگهدارنده قوي تري خواهد بود.
بر اثر وجود اين بافتها، پايداري غلات در برابر خوابيدگي (ورس) افزايش يافته و آلودگي به بيماريهاي قارچي كاهش مي يابد. (Tuckevg Hagin ، ملكوتي، 1378 و Bazarghan و Malakouti ، 2002).
بحراني‌ترين زمان براي افزودن پتاسيم، مراحل اوليه رشد و زمان اول سرک ازت در گياهان ميباشد در اين زمان ساقه برگ در حال رشد و توسعه بوده و هنگامي كه اندامهاي رويشي كامل شدند، ممكن است انتقال پتاسيم جذب شده به اندامهاي در حال رشد تحت تأثير كود مصرفي باشد.
افزون بر آن ممكن است مقداري از پتاسيم در آخرين مراحل رشد از گياه خارج شود. عدم مصرف كودهاي پتاسيمي مخصوصاً به صورت سرك در گندم سبب لاغري دانه هاي گندم مي گردد.
اثر كودهاي پتاسيمي بر عملكرد گياهان:
واكنش پتاسيم افزوده شده به خاك همانند ديگر مواد غذايي به قابليت استفاده آنها در خاك بستگي دارد. هرگاه مقدار پتاسيم محلول، پتاسيم باقيمانده در خاك، فراوان باشد گياه نسبت به پتاسيم اضافه شده عكس العمل نشان نخواهد داد. برعكس هنگامي كه نياز پتاسيمي گياه بيش از اندازه اي باشد كه در خاك موجود است، واكنش آن نسبت به
كودهاي پتاسيمي مثبت خواهد بود. معمولاً گندم ديم در مناطق نيمه خشك نسبت به افزايش كود پتاسيمي عكس العملي نشان نمي دهد شايد علت آن كمي آب قابل استفاده باشد كه خود در اكثر مواقع عامل محدود كننده رشد به شمار مي رود.
_ آغشتن بذرها به محلول 5/2 درصد كلرور پتاسيم پيش از كاشت، پايداري گندم را در برابر خشكي افزايش مي دهد. (Hagin و Tucker، 1982).
اثر ديگر پتاسيم در گياهان استحكام بافت هاي آنهاست، بدين ترتيب، پخش مقدار كافي پتاسيم قابل استفاده در مزرعه عملكرد گندم را از طريق جلوگيري از بروز ورس مي افزايد.
به منظور برداشت حداكثر محصول، محل جايگذاري كودهاي پتاسيمي بايستي دقيقاً مشخص گردد. زيرا، پتاسيم در اكثر خاكهاي رسي چندان حركتي ندارد. در محصولات رديفي جايگذاري عميق پتاسيم مؤثرتر از روش پخش سطحي كود است. با اين وجود بايد بخاطر داشت كه اثر جايگذاري صحيح كود، با افزايش پتاسيم قابل استفاده خاك، كاهش مي يابد. از طرف ديگر، براي محصولاتي كه داراي شبكه ريشه فعال و كم عمق هستند، پخش مستقيم كود پتاسيمي و زير خاك كردن آن در لايه هاي سطحي مؤثر ترين روش پخش بوده است. (بي نام، 1369).
منابع مورد استفاده :
_ Laegvied و همكاران،1999
متأسفانه مصرف كودهاي شيميايي در كشور نا متعادل بوده و تطابقي با نياز واقعي گياه ندارد ، در حاليكه در دهه 1360 كودهاي نيتروژنه و فسفاته در هر سال، از روند رشد بيش از ده درصد برخوردار بود و از مصرف كودهاي پتاسه به دلايل نه چندان معقول خبري نبود، در حالي كه در كشورهاي پيشرفته نسبت مصرف نيتروژن (N) ، فسفر (P2O5) و پتاسيم (K2O) به ترتيب در حدود 100، 50 و 40 است. اين نسبت مصرف در ايران تقريباً 100، 80 و 5 ميباشد و خبري نيز از مصرف عناصر كم مصرف علي‌رغم آهكي بودن خاك ها نيست. مي‌دانيم كه در گذشته مصرف كودهاي شيميايي در مزارع ايران نا متعادل بود و مصرف اوره و فسفات آمونيوم بيشتر بوده در حالي كه از مصرف عناصر كم مصرف كودهاي پتاسه و محتوي عناصر كم‌مصرف اجتناب مي‌گرديد (نفيسي، 1376، امير مكري،1371 و ملكوتي، 1372)
خوشبختانه سياست مسئولان وزرات جهاد كشاورزي مبتني بر عملي كردن مصرف كود در كشور در رده‌هاي مختلف پذيرفته شده است. خريد و توزيع كود سولفات در پتاسيم در مقياس وسيع، طرح مسأله نيازمندي گياهان به پتاسيم در سطح كشور و اين كه خاكهاي ايران نمي‌توانند نياز پتاسه و ريز‌مغذيهاي اكثر محصولات كشاورزي را تأمين نمايند.
_ مصرف زياد كودهاي شيميايي موجب تخريب در خصوصيات فيزيكي خاكهاي زراعي ميشود و مي‌بايست به جاي مصرف فراوان كودهاي شيميايي، از كودهاي آلي و سبز بيشتر استفاده گردد، تا ضمن بهبود
خصوصيات فيزيكي خاكهاي زراعي اين ثروت ملي (خاك) با وضعيت مساعد‌تري به نسل آينده تحويل شود.
براي افزايش كمي و كيفي محصولات زراعي به خصوص انواع پتاسيم ، افزايش تحمل گياهان زراعي برنج و گندم نسبت به بيماريها و كم‌آبي، مصرف پتاسيم در خاكهايي كه پتاسيم آنها كمتر از 250 ميلي گرم در كيلوگرم ميباشد، توصيه ميشود. بديهي است به دليل گراني سولفات پتاسيم نسبت به كلريد پتاسيم (بيش از دو برابر) ميتوان از كلريد پتاسيم نیزدر خاكهايي كه ميزان كلر آنها كمتر از 4 ميلي گرم در ليتر ميباشد، در سطح وسيعي استفاده كرد. به علاوه امكان تهيه كلريد پتاسيم و سولفات پتاسيم با استفاده از آبهاي درياچه اروميه، مرداب گاوخوني و كوير بزرگ در ايران وجود داشته و تبديل كلريد پتاسيم به سولفات پتاسيم نیز با عنايت به توليد 1500 تن اسيد سولفوريك مازاد در روز، كاري است كه در حال حاضر وزارت جهاد كشاورزي عملي شدن آن را پيگيري ميكند.
_ مسائل قابل تأمل در مصرف كودهاي شيميايي
در رابطه با لزوم افزايش مصرف كودهاي پتاسه و كاهش مصرف كودهاي فسفاته در كشور، ممكن است اين سؤال مطرح شود كه مصرف پتاسيم در خاكهاي اسيدي مطرح است نه در خاكهاي آهكي؟ در پاسخ بايد گفت همان طوري كه در خاكهاي آهكي، زيادي پتاسيم مطرح است زيادي كلسيم و منيزيم نيز وجود دارد، تحت چنین شرايطي جذب پتاسيم با دشواري مواجه خواهد بود. امروزه يكي از راههاي ارزيابي وضعيت پتاسيم قابل استفاده در خاك، استفاده از نسبت پتاسيم به مجموع كلسيم و منيزيم است در خاكهايي كه اين نسبت از حدي پايين‌تر باشد، احتمالاً كمبود پتاسيم و يا حداقل گرسنگي پنهان و در نهايت افت عملكرد كمي و كيفي محصول وجود خواهد داشت به عبارت ساده‌تر هر چه مقدار كلسيم و منيزيم قابل استفاده خاكهاي زراعي افزايش يابد، حد بحراني پتاسيم در چنین خاكهايي بالاتر خواهد بود.
(روش هاي جامع تشخيص و مصرف بهينه كودهاي شيميايي)
كود پتاسيم:
پتاسيم مانند ازت و فسفر جزء عناصر پر احتياج مورد نياز گياه ميباشد. مقدار پتاسيم موجود در پوسته زمين حدود 9/1 تا 3/2 درصد است (مقدار پتاسيم كل در خاكهاي زراعي بين 5/0 تا 5/2 درصد ميباشد). اين مقدار در مقايسه با ديگر عناصر پر نياز قابل توجه ميباشد. مقدار پتاسيم در خاكهاي مختلف متفاوت است، ليكن آن قسمت از كل پتاسيم موجود در خاك كه به صورت قابل تبادل يا قابل استفاده گياه باشند ناچيز است. مقدار پتاسي كه جذب گياه ميشود با مقدار ازت مورد استفاده گياه در اكثر مواقع برابري مينمايد.
گياهان همانند ازت نيازي فراوان به پتاسيم دارند. معمولاً مقدار برداشت پتاسيم بين 50 تا 300 كيلوگرم در هكتار ميباشد. ليكن، توزيع پتاسيم در گياهان مشابه ازت نمي‌باشد.در بیشتر محصولات زراعي مقدار پتاسيم برداشتي توسط دانه ميوه به مراتب كمتر از مقدار برداشتي توسط ديگر اندامهاي گياهي است كه در سطح زمين باقي مي‌مانند. در غلات بيش از 70 درصد پتاسيم برداشتي در كاه و كلش باقي مي‌ماند. بنابراين، نحوه مديريت بقاياي گياهي در مقدار توصيه كود پتاسيمي بسيار مؤثر است ( Laegvied و همكاران، 1999).
پتاسيم فراوان ترين عنصر غذايي در 15 سانتيمتري بخش رويين خاك است. ليكن اين شرايط لزوماً بدان معنا نيست كه پتاسيم قابل دسترس‌ترين عنصر براي گياه است. زيرا مقدار پتاسيم قابل دسترس براي گياه به ميزان پتاسيم موجود در بخش قابل دسترس (محلول و تبادلي) بستگي دارد. هوازدگي كانيهاي حاوي پتاسيم و تداوم مصرف كودهاي پتاسيمي از عوامل مؤثر بر ورود پتاسيم به بخش قابل دسترس بوده و برداشت توسط گياهان، فرسايش و آبشويي از عوامل مؤثر بر هدر روي
پتاسيم مي‌بشند. به رغم آن كه پتاسيم جزو عناصر مؤثر در ساختمان گياهي نبوده و عمدتاً نقش كاتاليزوري دارد نياز پتاسيمي بعضي از گياهان حتي از ازت نيز بیشتر است. (مؤسسه تحقيقات خاك و آب، 1382)
به رغم نياز فراوان محصولات زراعي به پتاسيم كه گاهي بیشتر از مقدار ازت نيز ميباشد، ولي كودهاي پتاسيمي مصرف نمي‌شود. اين وضع در حاليست كه در كشورهاي پيشرفته، نسبت ازت به پتاسيم مصرفي تقريباً يك‌به‌يك است، ولي متأسفانه اين نسبت در كشور ما از 15نیزبیشتر است. براي رفع نياز پتاسيمي گياهان مختلف، از كودهاي پتاسيمي استفاده ميشود. به كارگيري اين كودها نسبت به تركيبات ازتي و فسفات مخصوصاً در ايران با تأخيري چند ده ساله صورت گرفته است. زيرا از يك طرف ذخاير پتاسيم قابل جذب موجود در اكثر خاكها براي كشت متمادي محصولات كافي مي نمود. و از سوي ديگر، به رغم بسنده نبودن مقدار پتاسيم براي دستيابي به بالاترين عملكرد، كمبودهاي ازت و فسفر به عنوان عوامل محدود كننده برتر بروز نمود. و مسأله كمبود پتاسيم در پشت آن پنهان مي‌گرديد. پس از آن استفاده از كودهاي ازتي و فسفاتي در سطح وسيعي رايج گرديد.
كمبود از پتاسيم بيش از پيش به عنوان يك عامل محدود كننده رخ نمود. استفاده از كودهاي پتاسيمي در ايران موضوعي مهم است تا پيش از اين گمان مي‌رفت كه چون بیشتر خاكهاي كشور جوان هستند و شستشوي آن نیز اندك است، مصرف پتاسيم ضرورت ندارد.
علائم كمبود پتاسيم:
پتاسيم عنصري پويا بوده كه در صورت كمبود به بافتهاي جوان زاينده گياه منتقل ميشود. علائم اختصاصي كمبود پتاسيم هميشه در مسن‌ترين برگهاي گندم و ابتدا در برگهاي پاييني ظاهر ميشود. در صورت كمبود بیشتر، در برگهاي جوان و بالايي پديدار ميگردد و رشد كل گياه قبل از مشاهده علائم كمبود با ظهور برگهاي ضعيف و دراز و باريك تحت تأثير قرار مي‌گيرد. تحت شرايط كمبود شديد نكروزه شدن برگهاي مسن
به صورت لكه‌هايي در امتداد طولي برگ شروع شده و سريعاً به انتهاي حاشيه برگها سرايت ميكند.
در نتيجه اين عمل و شيوع بافت نكروزه، بافت سبز رنگ به صورت نيزه‌اي شكل از قاعده برگ تا مركز بافت نكروزه تشكيل ميشود.
در گياهان مبتلا به كمبود پتاسيم برگها به رنگ زرد با حاشيه سوخته درآمده و ساقه‌ها عموماً ضعيف و در برابر عوامل طبيعي بيماريزا حساستر مي‌باشند.
گر چه پتاسيم در تشكيل هيچ يك از تركيبات مهم گياهي مانند پروتوپلاسم، چربيها و سلولز شركت ندارد، ولي از آن جا كه به عنوان يك كاتاليزور عمل ميكند، داراي نقش اساسي است. اين عنصر مجموعه آنزيمي را در فرآيندهاي بيوشيميايي فعال ساخته و نقشي مهم را در فعال كردن آنزيمهاي احياء كننده گاز كربنيك ايفا ميكند.
پتاسيم نقشي مهم در نگهداري آب كافي در اندامهاي گياهي دارد. رابطه پتاسيم و پروتئين از اهميتي ويژه در سوخت و ساز گياهي برخوردار است. گياهان داراي پتاسيم فراوان، در مقايسه با گياهان مبتلا به كمبود، داراي بافت نگهدارنده قوي تري خواهد بود.
بر اثر وجود اين بافتها، پايداري غلات در برابر خوابيدگي (ورس) افزايش يافته و آلودگي به بيماريهاي قارچي كاهش مي يابد. (Tuckevg Hagin ، ملكوتي، 1378 و Bazarghan و Malakouti ، 2002).
بحراني‌ترين زمان براي افزودن پتاسيم، مراحل اوليه رشد و زمان اول سرک ازت در گياهان ميباشد در اين زمان ساقه برگ در حال رشد و توسعه بوده و هنگامي كه اندامهاي رويشي كامل شدند، ممكن است انتقال پتاسيم جذب شده به اندامهاي در حال رشد تحت تأثير كود مصرفي باشد.
افزون بر آن ممكن است مقداري از پتاسيم در آخرين مراحل رشد از گياه خارج شود. عدم مصرف كودهاي پتاسيمي مخصوصاً به صورت سرك در گندم سبب لاغري دانه هاي گندم مي گردد.
اثر كودهاي پتاسيمي بر عملكرد گياهان:
واكنش پتاسيم افزوده شده به خاك همانند ديگر مواد غذايي به قابليت استفاده آنها در خاك بستگي دارد. هرگاه مقدار پتاسيم محلول، پتاسيم باقيمانده در خاك، فراوان باشد گياه نسبت به پتاسيم اضافه شده عكس العمل نشان نخواهد داد. برعكس هنگامي كه نياز پتاسيمي گياه بيش از اندازه اي باشد كه در خاك موجود است، واكنش آن نسبت به
كودهاي پتاسيمي مثبت خواهد بود. معمولاً گندم ديم در مناطق نيمه خشك نسبت به افزايش كود پتاسيمي عكس العملي نشان نمي دهد شايد علت آن كمي آب قابل استفاده باشد كه خود در اكثر مواقع عامل محدود كننده رشد به شمار مي رود.
_ آغشتن بذرها به محلول 5/2 درصد كلرور پتاسيم پيش از كاشت، پايداري گندم را در برابر خشكي افزايش مي دهد. (Hagin و Tucker، 1982).
اثر ديگر پتاسيم در گياهان استحكام بافت هاي آنهاست، بدين ترتيب، پخش مقدار كافي پتاسيم قابل استفاده در مزرعه عملكرد گندم را از طريق جلوگيري از بروز ورس مي افزايد.
به منظور برداشت حداكثر محصول، محل جايگذاري كودهاي پتاسيمي بايستي دقيقاً مشخص گردد. زيرا، پتاسيم در اكثر خاكهاي رسي چندان حركتي ندارد. در محصولات رديفي جايگذاري عميق پتاسيم مؤثرتر از روش پخش سطحي كود است. با اين وجود بايد بخاطر داشت كه اثر جايگذاري صحيح كود، با افزايش پتاسيم قابل استفاده خاك، كاهش مي يابد. از طرف ديگر، براي محصولاتي كه داراي شبكه ريشه فعال و كم عمق هستند، پخش مستقيم كود پتاسيمي و زير خاك كردن آن در لايه هاي سطحي مؤثر ترين روش پخش بوده است. (بي نام، 1369).
منابع مورد استفاده :
نفيسي، 1367، امير مكري، 1371 و ملكوتي، 1372)._ Laegvied و همكاران،1999
_ Tuckerg Hagin، 1982 ؛ ملكوتي 1378 و Bazarghan و Malakuti، 2002).
_ Hagin و Tucker، 1982).
_ بی نام، 1369
_ مؤسسه تحقيقات خاك و آب، 1382).
_ روش جامع تشخيص و مصرف بهينه كودهاي شيميايي
(دكتر محمد جعفر ملكوتي_ دكتر نجفعلي كريميان_ دكتر پيمان كشاورز)
بر گرفته شده از سایت:
http://www.ea-nazer.blogfa.com
کاهش ضايعات بذر مصرفی گندم
کاهش ضايعات بذر مصرفی گندم
منابع
5- HGCA. 2000. http:// www. hgca. Com/Research/.
6- Holliday, R. 1960. Plant population and crop yield. Field crop Abst. 13: 159-167.
7- Power, J. F., and J. Alessi. 1978. Tiller development on yield of standard and semidwarf spring wheat varieties as affected by nitrogen fertilizer. J. Agric. Sci. 90:97-108.
8- Puckeridge, D. W., and C. M. Donald. 1967. Competition among wheat plants sown at a wide range of densities. Aust. J. Agric. Res. 18: 193-211.
9- Salazar, G. M., R. O. Moreno, and G. R. Salazar. 1994. Response of wheat with a low plant population density to nitrogen fertilization. Terra (Mixico), 12 (2): 259-263.
http://www.ias.ac.ir
کاهش ضايعات بذر مصرفی گندم
گندم به عنوان مهمترين محصول زراعی و ماده غذايی کشور بطور متوسط٥⁄٦ميليون هکتار از اراضی کشور را بخود اختصاص داده و بالغ بر ٥/١٠ ميليون تن توليد دارد. عملکرد پائين گندم در ايران در مقايسه با جهان عمدتاً بواسطه سطوح پائين نهاده ها (بويژه آب) و ضعف مديريت زراعی است. تکيه بر افزايش عملکرد بعنوان کليدی ترين راه حل افزايش توليد گندم، توسعه تحقيقات در زمينه های کاهش ضايعات و ساماندهی بذر را بعنوان راهکاری مناسب طلب می نمايد. بررسی منابع مختلف نشان می دهد که ميزان بذر کافی و اقتصادی بطور معنی داری کمتـر از ميـزان بـذری اسـت که در حال حاضـر اکثر گندمکاران کشور مصرف مـی نمايند. علت عمده اين مصرف اضافی عدم اطمينانی است که زارعين از استقرار گياه (تراكم بوته) در مزرعه دارند.
عمده ترين بخش مصرف گندم در ايران مربوط به توليد نان است (٩٠% عرضه گندم را شامل مي شود)، و بخشي نيز به مصرف بذري و مصرف دامي مي رسد. مصرف بذر مورد نياز كشت سالانه در كشور بالغ بر٠٠٠/٠٠٠/١ تن برآورد گرديده كه در شرايط معمول كشت گندم از ٦٠ كيلوگرم در زراعت ديم لغايت٢٠٠ كيلوگرم در هكتار در زراعتهاي پاييزه آبي متغير است. در زراعتهاي پاييزه گندم آبي نسبت بذر مصرفي به توليد يك به بيست است. ميزان بذر كمتر و يا بيشتر از معمول در برخي مواقع و به دلايل متعددي به شرح زير توسط كشاورزان مورد استفاده قرار مي گيرد. از آن جمله: واريته هاي بذر درشت (اندازه بذر) واريته هائي با پتانسيل (توانائي) پنجه زني كم، كشت بهاره، كشت دير (در پائيز يا بهار)، روش دستپاش، اراضي سنگين، درصد جوانه زني پائين و غيره. خسارت هاي وارده بر بذر گندم به هنگام داشت، برداشت و پس از برداشت توسط برخي عوامل بيماري زا و آفات (در مزرعه و انبار) باعث افزايش ضايعات بذر
گندم مي شود. متوسط رطوبت موجود در خاك نيز از عوامل اصلي تعيين كننده ميزان بذر مصرفي است. به طوري كه در مناطق كم باران
ميزان متوسط بذر كمتر و در مناطق نيمه مرطوب و مرطوب بذر بيشتري مصرف مي شود.
بنابر اين، جلوگيري از ضايعات گندم با توجه به مشكلات و محدوديت هاي موجود از نقطه نظر افزايش عملكرد در واحد سطح، افزايش سطح زير كشت، تامين نهاده هاي مورد نياز، محدوديت واردات به لحاظ تنگناهاي حمل و نقل و بندري اهميت زيادي پيدا كرده است و تأثير آن بر درآمد زارعين و نهايتاًٌ ميزان عرضه محصول قابل توجه مي باشد (وزارت كشاورزي،١٣٦٢). لذا، طرح حاضر براي دستيابي به امكان كاهش ميزان بذر مصرفي در هكتار به عنوان راهکاری برای کاهش ضايعات بذر جهت كشت گندم پائيزه آبي مي باشد،
كاهش ميزان بذر مصرفي بطور قطع در هزينه هاي نهاده ها كاهش معني داري بر جاي مي گذارد، اما بايستي دقت شود كه استقرار بوته ها در شرايط هاي مختلف اقليمي در نظر گرفته شود. بعبارت ديگر، بهترين بررسي آن است كه آزمايش يا مطالعه منطقه اي (site by site بوده و براساس نوع خاك، ساختمان بستر بذر، رطوبت موجود در خاك، آب و هواي زمان كاشت، در نظر داشتن خسارت مربوط به آفات و غيره باشد. همچنين براي استقرار مناسب بوته ها در مزرعه بهتر است بجاي مقدار بذر، براساس تعداد بذر در واحد سطح عمل شود زيرا كه اندازه بذور براي واريته هاي مختلف تفاوت دارند. ميزان بذر در متر مربع به طور شاخص بايستي 25 تا 50 درصد بيشتر از تعداد بوته لازم در واحد سطح باشد تا هر نقصاني را جبران نمايد. بر اساس مطالعات سازمان تحقيقاتي HGCA (2000) ميزان بذر در كشت هاي مطلوب مي تواند تا حدود 70%، بدون هيچگونه كاهشي درعملكرد ارقام مختلف، كمتر شود. كاهش ميزان بذر ممكن است خطر فضاي خالي در مزرعه را افزايش دهد اما، در مقادير بالاي مصرف بذر خطر خوابيدگي ساقه، احتمال وقوع بيماريهاي گياهي و افزايش هزينه نهاده بذر وجود دارد. در تراكم بوته مناسب ميزان بذر
مصرفي آن قدر پائين خواهد بود كه احتمال وقوع ريسك هاي ياد شده بطور اساسي كاهش مي يابد.
ميزان بذر مصرفي و توزيع بوته ها در يك مزرعه تاثيرات مشخصي را بر اجزاء عملكرد گندم خواهد داشت. افزايش ميزان بذر مصرفي مي تواند
تعداد سنبله در واحد سطح را زيادتر كند اما، دو جزء ديگر عملكرد يعنی، تعداد بذر در سنبله و وزن دانه كاهش مي يابند. خاصيت جبران كنندگي نسبي در بين اجزاء عملكرد گندم مي تواند نقصان عملكرد را وقتي كه يك جزء كاهش مي يابد، به حداقل برساند اما چنين جبراني ممكن است كامل نباشد (4). پيتر و همكاران (1373) گزارش نمودند كه بين ژنوتيپ ها از نظر توانائي كلي جبران و توانائي هر يك از اجزاء عملكرد تفاوت وجود دارد. بعضي ژنوتيپها قادرند كه توليد ناكافي اجزاء عملكرد را جبران كنند ولي برخي اين توانائي را ندارند. همچنين با كوتاه شدن فصل رويش، توانائي جبران كم مي شود. بنابراين، در مطالعات مربوط به مقادير بذر و تعداد بوته، همه اجزاء عملكرد دانه بجاي فرد فرد اجزاء مي بايست مورد توجه قرار داشته باشند. تعداد سنبله در واحد سطح به تعداد پنجه هاي اصلي و تعداد پنجه هاي بارور در بوته بستگي دارد (7). وقتي تراكم بوته (مقادير بذر) افزايش مي يابد حداكثر تعداد پنجه در واحد سطح در يك شرايط ويژه به سرعت تشكيل مي شود. ولي ، درصد پنجه هائي كه باقي مانده و توليد سنبله مي كنند پائين خواهد بود البته، در تراكم پايين بوته نيز 100 درصد پنجه ها زنده باقي نمي مانند (8).
قبادي و همكاران (1379) در بررسي تاثير تراكم هاي مختلف بوته بر عملكرد و اجزاء عملكرد چهار رقم گندم نان به اين نتيجه رسيدند كه اثرات رقم و تراكم بوته بر تعداد سنبله در متر مربع، تعداد سنبلچه در سنبله، تعداد دانه در سنبله و وزن هزار دانه در سطح يك درصد معني دار بودند، ولي اثر متقابل فقط براي تعداد سنبله در متر مربع و وزن هزار دانه معني دار شد. در هر چهار رقم، با افزايش تراكم بوته، تعداد سنبله در متر مربع تنها مولفه اي از اجزاء عملكرد بود كه افزايش نشان داد و اجزاء ديگر از قبيل تعداد سنبلچه در سنبله، تعداد دانه در سنبله و وزن هزار دانه كاهش يافتند.
منابع
1- پيتر، ج.، و. سرني و ل. روسكا. 1373. فيزيولوژي عملكرد گياهان زراعي. ترجمه كوچكي، ع. و م. بنايان اول. انتشارات جهاد دانشگاهي دانشگاه مشهد. 380 ص.
2- قبادي، م.، ع. كاشاني و ر. مامقاني. 1379. بررسي تاثير تراكم هاي مختلف بوته بر عملكرد و اجزاء عملكرد چهار رقم گندم در منطقه اهواز. مجله علوم زراعي ايران. جلد دوم (1): 57-48.
3- وزارت كشاورزي، 1362. گزارش كميته برنامه ريزي غلات، 14ص.
4- Darwinkel, A., B. A. Ten- Hag, and Kuizenga. 1977. Effect of sowing date and seed rate on crop development and grain production of winter wheat. Neth. J. Agric. Sci. 25: 83-94.2- قبادي، م.، ع. كاشاني و ر. مامقاني. 1379. بررسي تاثير تراكم هاي مختلف بوته بر عملكرد و اجزاء عملكرد چهار رقم گندم در منطقه اهواز. مجله علوم زراعي ايران. جلد دوم (1): 57-48.
3- وزارت كشاورزي، 1362. گزارش كميته برنامه ريزي غلات، 14ص.
5- HGCA. 2000. http:// www. hgca. Com/Research/.
6- Holliday, R. 1960. Plant population and crop yield. Field crop Abst. 13: 159-167.
7- Power, J. F., and J. Alessi. 1978. Tiller development on yield of standard and semidwarf spring wheat varieties as affected by nitrogen fertilizer. J. Agric. Sci. 90:97-108.
8- Puckeridge, D. W., and C. M. Donald. 1967. Competition among wheat plants sown at a wide range of densities. Aust. J. Agric. Res. 18: 193-211.
9- Salazar, G. M., R. O. Moreno, and G. R. Salazar. 1994. Response of wheat with a low plant population density to nitrogen fertilization. Terra (Mixico), 12 (2): 259-263.
بر گرفته شده از سایت:
تاثير تناوب زراعي بر عملکرد گندم آبي1
تاثير تناوب زراعي بر عملکرد گندم آبي1
همچنين وجود گياهي مانند کلزا در برنامه تناوبي با گندم داراي محاسناتي به شرح ذيل مي باشد:
الف) افزايش حداقل ١٥% عملکردكشت گندم بعدازكشت کلزابراساس تحقيقات علمي انجام شده .
اگر در يک زمين هميشه يک محصول يا محصولات هم خانواده مثل گندم و جو کشت شود، شرايط محيطي براي رشد و نمو بعضي از علفهاي هرز مناسب مي شود .در نتيجه جمعيت آن نوع علف هرز به مرور زياد شده و خسارت زيادي به محصول وارد مي آورند.اما در صورتي که تناوب مناسب
اجرا شودشرايط محيطي براي رشد علف هرز نا مناسب مي شود. از طرفي در سالي که گياهان وجيني کشت مي شوند به طور مکانيکي با علفهاي هرز مبارزه جدي تري به عمل مي آيد. همچنين در يک تناوب
زراعي کشت گياهاني که رشد سريعي دارند به کنترل علفهاي هرز کمک مي کنند ،در نتيجه رشد سريع و زياد اين گياهان (گياهان خفه کننده) علفهاي هرز در زير ساقه و برگ آنها قرار گرفته و از بين مي روند.
مثال: کشت سويا موجب کنترل علف هرز بند واش مي گردد.(٦ ،ص٤٧)
٥−کنترل آفات و بيماريهاي گياهي
هر گياه زراعي آفات و بيماريهاي خاص خود را دارد. بنابراين کشت متوالي يک محصول زراعي در يک زمين باعث ازدياد جمعيت آفات و بيماريهاي مربوط به آن مي شود و خسارت بيشتري به محصول وارد مي آيد. به عنوان مثال سوسک قهوه اي گندم که از آفات مهم گندم مي باشد اگر در زميني طي چند سال پشت سر هم گندم و جو کشت شود، جمعيت اين آفت زياد شده و خسارت آن افزايش مي يابد. يا اگربراي ٤ تا ٥ سال در يک زمين چغندر قند کاشته نشود نماتد آن تقريبا کنترل مي شود.
٦−استفاده مناسب از منابع آب قابل استفاده براي آبياري
اگر مزارع بزرگ که با محدوديت منابع آب روبه رو هستند به چند قطعه تقسيم و يک تناوب زراعي صحيح در آنها اجرا شود، و اين محصولات از نظر زمان کاشت، طول دوره رشد، نياز آبي و زمان آبياري با هم متفاوب باشند، يقينا از منابع آب موجود استفاده بهتري به عمل مي آيد.در صورتي که آب موجود براي کاشت کليه اراضي يک مزرعه کفايت نداشته باشد و يا از طريق انتخاب محصولات نتوان با کمبود آب در ماههاي خاصي مقابله نمود، لازم است آيش يکساله را در تناوب قرار داد.
٧−توزيع نيروي انساني و ماشين آلات
اصول تناوب
در يک برنامه تناوب زراعي، نوع محصولات زراعي، و ترتيب کشت آنها با توجه به اصول کلي زير مشخص مي گردد:
الف) کشت محصولات انتخاب شده بايد از نظر اقتصادي مقرون به صرفه باشد.
ب) از کشت پشت سرهم گياهان هم خانواده و گياهان دانه اي (غلات يا حبوبات) تا حد امکان خودداري گردد.ج) بقولات دانه اي ( لوبيا )، بين دو محصول وجيني و يا قبل ازغلات دانه ريز (گندم وجو) قرار گيرند.د)گياهان خانواده بقولات حتي در مواردي که يک گياه براي توليد دانه و گياه ديگر براي توليد علوفه باشد، پشت سر هم کشت نشوند.و) محصولات وجيني بعد از گياهان علو فه اي يا کود سبز قرار گيرند.ه)از کشت متوالي گياهاني که داراي آفات و بيماريهاي مشترک هستند، خودداري گردد.کشت گندم به مدت چند سال در يک زمين محصول توليد خواهد نمود، ولي اين کار از نظر تکنيک زراعي مناسب و صحيح نيست.بهترين گياه قبل از گندم طبق تجارب زيادي که حاصل شده است گياهي است که خواص فيزيکي خاک را اصلاح نموده وسبب بالا رفتن حاصلخيزي خاک شود. اين نباتات عبارت اند از سيب زميني، چغندرقند، حبوبات، سبزيجات و نباتات روغني.
تاثير تناوب زراعي بر عملکرد گندم آبي1
با توجه به پیشرفت علوم در تمامی زمینه ها، بخش کشاورزی نیز در
سالها ی اخیر پیشرفت چشمگیری داشته است. بطوری که اطلاعات و دانش کشاورزان هر روزه بیشتر و بیشتر می شود. از جمله مسائلی که امروزه اکثر کشاورزان نسبت به انجام آن اشتیاق نشان می دهند بحث تناوب زراعی است. هر چند که از سالیان قبل آنان به طور تجربی اثرات تناوب زراعی را در افزایش عملکرد محصول خویش مشاهده نموده اند. اما امروزه تناوب یک بحث کاملا تخصصی است و در یک برنامه تناوبی صحیح باید نیازهای غذائی، شرایط اکولوژیکی، فیزیولوژیکی و سایر مسائل مربوط به گیاه به طور خاص مورد توجه قرار بگیرد. كشت متوالي و پشت سر هم يك محصول و يا محصولات هم خانواده نه تنها از لحاظ بازده اقتصادي مقرون به صرفه نمي باشد،بلكه به تدريج باعث فقير شدن خاك زراعي مي گردد.
تناوب زراعي: ROTATION
تعريف: توالي کاشت گياهان مختلف براي يک يا چند سال براساس نظم و ترتيب خاص در يک زمين ثابت را تناوب زراعي مي گويند. (٣،ص٣٤٩) اهداف تناوب زراعی
مهمترين هدف اجراي تناوب زراعي، افزايش توليد محصولات زراعي مي باشد که با دنبال کردن اهداف زير قابل دستيابي است:
١− حفظ و افزايش حاصلخيزي خاک
محصولاتي که در يک برنامه تناوبي قرار مي گيرند، بايد حتي المقدور از نظر نياز غذايي، آبي و شکل ريشه تفاوت داشته باشند. چون بعضي از گياهان برخي مواد غذايي را بيشتر از ساير مواد جذب و مصرف مي نمايند. (گندم با ٣تن عملکرد، تقريبا ٦٢ کيلوگرم ازت جذب ميکند.)
تناوب زراعي: ROTATION
تعريف: توالي کاشت گياهان مختلف براي يک يا چند سال براساس نظم و ترتيب خاص در يک زمين ثابت را تناوب زراعي مي گويند. (٣،ص٣٤٩) اهداف تناوب زراعی
مهمترين هدف اجراي تناوب زراعي، افزايش توليد محصولات زراعي مي باشد که با دنبال کردن اهداف زير قابل دستيابي است:
١− حفظ و افزايش حاصلخيزي خاک
محصولاتي که در يک برنامه تناوبي قرار مي گيرند، بايد حتي المقدور از نظر نياز غذايي، آبي و شکل ريشه تفاوت داشته باشند. چون بعضي از گياهان برخي مواد غذايي را بيشتر از ساير مواد جذب و مصرف مي نمايند. (گندم با ٣تن عملکرد، تقريبا ٦٢ کيلوگرم ازت جذب ميکند.)
همچنين بعضي از گياهان زراعي داراي ريشه هاي سطحي و بعضي ديگر داراي ريشه هاي عميق هستند، بنابراين بايد از کشت پشت سرهم گياهاني که داراي ريشه هاي هم شکل و هم عمق هستند خودداري نمود. در يك برنامه تناوبي صحيح و اصولي بايد حداقل يك گياه از خانواده بقولات (يونجه، شبدر، لوبيا و...)
وجود داشته باشد. اين گياهان ازت هواي موجود در خاک را جذب و ذخيره و باعث افزايش ازت خاک مي شوند. در نتيجه خاك حاصلخيزتر شده و عملكرد نيز به طور چشمگيري افزايش خواهد يافت.همچنين وجود گياهي مانند کلزا در برنامه تناوبي با گندم داراي محاسناتي به شرح ذيل مي باشد:
الف) افزايش حداقل ١٥% عملکردكشت گندم بعدازكشت کلزابراساس تحقيقات علمي انجام شده .
ب) کنترل علفهاي هرز باريک برگ گندم .
ج) کاهش جمعيت آفات گندم با قطع دوره زندگي آفات.
د) کاهش بيماريهاي گندم به دو دليل:
١− عدم ميزباني عوامل بيماريزا.
٢− ترشح مواد از بين برنده عامل بيماري در خاک.
ه) افزايش حاصلخيزي خاک به دليل پوسيده شدن سريع بقايا و کلش آن.
و) کاهش ريسک توليد در يک سال زراعي با کاشت دو محصول متفاوت.
ي) بهبود ساختمان خاک به علت داشتن ريشه هاي ضخيم و طويل و همچنين افزايش مواد آلي خاک.
(کلزا به ازاء توليد هر تن دانه١٢تا ١٥کيلوگرم فسفر ٧٠ کيلو ازت، ٢٥ کيلو پتاسيم، ٣٠ کيلو منيزيم از خاک جذب مي کند.) (١،ص١٣،١٤،١٥،١٦)
٢− جلوگيري از زياد شدن مواد سمي در خاک
ريشه بعضي از گياهان مواد سمي ترشح مي کنندکه ممکن است اين مواد مدتي در خاک باقي بمانند. اگر اين نوع گياهان زراعي مداوم در يک زمين کشت شوند، مقدار مواد سمي در خاک زياد شده و ممکن است
ج) کاهش جمعيت آفات گندم با قطع دوره زندگي آفات.
د) کاهش بيماريهاي گندم به دو دليل:
١− عدم ميزباني عوامل بيماريزا.
٢− ترشح مواد از بين برنده عامل بيماري در خاک.
ه) افزايش حاصلخيزي خاک به دليل پوسيده شدن سريع بقايا و کلش آن.
و) کاهش ريسک توليد در يک سال زراعي با کاشت دو محصول متفاوت.
ي) بهبود ساختمان خاک به علت داشتن ريشه هاي ضخيم و طويل و همچنين افزايش مواد آلي خاک.
(کلزا به ازاء توليد هر تن دانه١٢تا ١٥کيلوگرم فسفر ٧٠ کيلو ازت، ٢٥ کيلو پتاسيم، ٣٠ کيلو منيزيم از خاک جذب مي کند.) (١،ص١٣،١٤،١٥،١٦)
٢− جلوگيري از زياد شدن مواد سمي در خاک
ريشه بعضي از گياهان مواد سمي ترشح مي کنندکه ممکن است اين مواد مدتي در خاک باقي بمانند. اگر اين نوع گياهان زراعي مداوم در يک زمين کشت شوند، مقدار مواد سمي در خاک زياد شده و ممکن است
براي خود آن گياه و حتي براي بعضي گياهان زراعي ديگر خطرناک باشد. همچنين پوسيده شدن باقيمانده بعضي از گياهان زراعي در خاک باعث
توليد مواد سمي مشخصي شده که منجر به کاهش رشد و نمو گياهان زراعي ديگر مي شود.
به عنوان مثال در نتيجه پوسيده شدن کاه يولاف و گندم، شاخ و برگ سويا و ساقه هاي ذرت و سورگوم، مواد سمي توليد مي شود. کشت متوالي اين نوع محصولات در يک زمين باعث افزايش تدريجي مواد سمي در خاک و در نتيجه خاک به تدريج قابليت کشت را از دست مي دهد.
٣−جلوگيري از فرسايش خاک
بعضي از گياهان مانند سير و پياز سطح خاک مزرعه را به خصوص در ابتداي دوره رشد به خوبي نمي پوشانند و در نتيجه بارانهاي شديد و يا بادهاي تند، قسمت فوقاني خاک زراعي را جابجا ويا حتي از مزرعه خارج مي کند .همچنين بعضي از محصولات زراعي به آب بيشتري نياز دارند و در آبياريهاي سنگين بخصوص آبياري کرتي و نشتي، خاک مزرعه جابجا شده و از دسترس خارج مي شود و يا مواد غذايي خاک به مرور از لايه هاي زراعي شسته و به قسمتهاي زيرين خاک منتقل مي شود.اين جابجاييها را فرسايش گويند. حال يک تناوب زراعي صحيح مي تواند تا حدودي از فرسايش جلوگيري نمايد.
بعضي از گياهان علوفه اي بوسيله ساقه و بر گهاي فراوان خود تقريبا سطح خاک را به طور کامل پوشانده و خاك را از فرسايش آبي و بادي حفظ مي کنند. گياهاني که ريشه افشان و سطحي دارند(مثل گندم و جو) خاک سطحي را به وسيله ريشه هاي خود نگه داشته و از جابجايي خاک سطحي جلوگيري مي کنند.
٤− کنترل علفهاي هرز به عنوان مثال در نتيجه پوسيده شدن کاه يولاف و گندم، شاخ و برگ سويا و ساقه هاي ذرت و سورگوم، مواد سمي توليد مي شود. کشت متوالي اين نوع محصولات در يک زمين باعث افزايش تدريجي مواد سمي در خاک و در نتيجه خاک به تدريج قابليت کشت را از دست مي دهد.
٣−جلوگيري از فرسايش خاک
بعضي از گياهان مانند سير و پياز سطح خاک مزرعه را به خصوص در ابتداي دوره رشد به خوبي نمي پوشانند و در نتيجه بارانهاي شديد و يا بادهاي تند، قسمت فوقاني خاک زراعي را جابجا ويا حتي از مزرعه خارج مي کند .همچنين بعضي از محصولات زراعي به آب بيشتري نياز دارند و در آبياريهاي سنگين بخصوص آبياري کرتي و نشتي، خاک مزرعه جابجا شده و از دسترس خارج مي شود و يا مواد غذايي خاک به مرور از لايه هاي زراعي شسته و به قسمتهاي زيرين خاک منتقل مي شود.اين جابجاييها را فرسايش گويند. حال يک تناوب زراعي صحيح مي تواند تا حدودي از فرسايش جلوگيري نمايد.
بعضي از گياهان علوفه اي بوسيله ساقه و بر گهاي فراوان خود تقريبا سطح خاک را به طور کامل پوشانده و خاك را از فرسايش آبي و بادي حفظ مي کنند. گياهاني که ريشه افشان و سطحي دارند(مثل گندم و جو) خاک سطحي را به وسيله ريشه هاي خود نگه داشته و از جابجايي خاک سطحي جلوگيري مي کنند.
اگر در يک زمين هميشه يک محصول يا محصولات هم خانواده مثل گندم و جو کشت شود، شرايط محيطي براي رشد و نمو بعضي از علفهاي هرز مناسب مي شود .در نتيجه جمعيت آن نوع علف هرز به مرور زياد شده و خسارت زيادي به محصول وارد مي آورند.اما در صورتي که تناوب مناسب
اجرا شودشرايط محيطي براي رشد علف هرز نا مناسب مي شود. از طرفي در سالي که گياهان وجيني کشت مي شوند به طور مکانيکي با علفهاي هرز مبارزه جدي تري به عمل مي آيد. همچنين در يک تناوب
زراعي کشت گياهاني که رشد سريعي دارند به کنترل علفهاي هرز کمک مي کنند ،در نتيجه رشد سريع و زياد اين گياهان (گياهان خفه کننده) علفهاي هرز در زير ساقه و برگ آنها قرار گرفته و از بين مي روند.
مثال: کشت سويا موجب کنترل علف هرز بند واش مي گردد.(٦ ،ص٤٧)
٥−کنترل آفات و بيماريهاي گياهي
هر گياه زراعي آفات و بيماريهاي خاص خود را دارد. بنابراين کشت متوالي يک محصول زراعي در يک زمين باعث ازدياد جمعيت آفات و بيماريهاي مربوط به آن مي شود و خسارت بيشتري به محصول وارد مي آيد. به عنوان مثال سوسک قهوه اي گندم که از آفات مهم گندم مي باشد اگر در زميني طي چند سال پشت سر هم گندم و جو کشت شود، جمعيت اين آفت زياد شده و خسارت آن افزايش مي يابد. يا اگربراي ٤ تا ٥ سال در يک زمين چغندر قند کاشته نشود نماتد آن تقريبا کنترل مي شود.
٦−استفاده مناسب از منابع آب قابل استفاده براي آبياري
اگر مزارع بزرگ که با محدوديت منابع آب روبه رو هستند به چند قطعه تقسيم و يک تناوب زراعي صحيح در آنها اجرا شود، و اين محصولات از نظر زمان کاشت، طول دوره رشد، نياز آبي و زمان آبياري با هم متفاوب باشند، يقينا از منابع آب موجود استفاده بهتري به عمل مي آيد.در صورتي که آب موجود براي کاشت کليه اراضي يک مزرعه کفايت نداشته باشد و يا از طريق انتخاب محصولات نتوان با کمبود آب در ماههاي خاصي مقابله نمود، لازم است آيش يکساله را در تناوب قرار داد.
٧−توزيع نيروي انساني و ماشين آلات
تلاقي زماني عمليات کاشت،داشت و برداشت محصولات سبب تراکم کاري در بعضي زمانها وبلا استفاده ماندن نيروي انساني و مکانيکي در بعضي مواقع مي گردد. هر چه مزرعه کوچکتر وسطح کاشت هر محصول
كمتر باشد، عامل توزيع نيروي انساني و ماشين آلات نقش مهمتري در
انتخاب محصولات پيدا مي کنند.
٨−عوامل اقتصادي
نوسان قيمت فروش بعضي از محصولات مانند سيب زميني وپياز زياد
٨−عوامل اقتصادي
نوسان قيمت فروش بعضي از محصولات مانند سيب زميني وپياز زياد
است. بعضي از محصولات نيز آسيب پذيري زيادي نسبت به عوامل و سوانح طبيعي دارند . چنين محصولاتي از ريسک توليد بالايي برخوردارند. هرچه تنوع کاشت بيشتر باشد، ريسک توليد کمتر و شکست در توليد يک محصول ممکن است تا حدي با موفقيت در توليد سايرين جبران گردد.
اصول تناوب
در يک برنامه تناوب زراعي، نوع محصولات زراعي، و ترتيب کشت آنها با توجه به اصول کلي زير مشخص مي گردد:
الف) کشت محصولات انتخاب شده بايد از نظر اقتصادي مقرون به صرفه باشد.
ب) از کشت پشت سرهم گياهان هم خانواده و گياهان دانه اي (غلات يا حبوبات) تا حد امکان خودداري گردد.ج) بقولات دانه اي ( لوبيا )، بين دو محصول وجيني و يا قبل ازغلات دانه ريز (گندم وجو) قرار گيرند.د)گياهان خانواده بقولات حتي در مواردي که يک گياه براي توليد دانه و گياه ديگر براي توليد علوفه باشد، پشت سر هم کشت نشوند.و) محصولات وجيني بعد از گياهان علو فه اي يا کود سبز قرار گيرند.ه)از کشت متوالي گياهاني که داراي آفات و بيماريهاي مشترک هستند، خودداري گردد.کشت گندم به مدت چند سال در يک زمين محصول توليد خواهد نمود، ولي اين کار از نظر تکنيک زراعي مناسب و صحيح نيست.بهترين گياه قبل از گندم طبق تجارب زيادي که حاصل شده است گياهي است که خواص فيزيکي خاک را اصلاح نموده وسبب بالا رفتن حاصلخيزي خاک شود. اين نباتات عبارت اند از سيب زميني، چغندرقند، حبوبات، سبزيجات و نباتات روغني.
تاثير تناوب زراعي بر عملکرد گندم آبي2
تاثير تناوب زراعي بر عملکرد گندم آبي2
٢− زمينهاي ضعيف: تناوب سه ساله:
سال اول: چغندر، ذرت، سيب زميني (وجيني)- سال دوم: گندم- سال سوم: آيش.
در مناطق با آب کافي و کودهاي دامي و شيميايي براي تقويت خاک آيش منسوخ و تناوب دو ساله زير اعمال مي شود:
سال اول گندم، سال دوم حبوبات يا دانه هاي روغني (آفتابگردان، کلزا
١−آنجفي، مجيد و زاهدي، محمد 1385، زراعت كلزا چرا؟چگونه؟. چاپ اول، سازمان جهاد كشاورزي استان مركزي.
٢−خدابنده، ناصر1384، غلات، چاپ هشتم، دانشگاه تهران.
٣−خواجه پور، محمد رضا1378 ، اصول و مباني زراعت ، چاپ دوم ،جهاد دانشگاهی اصفهان.
٤−قربانی جاوید، مجید 1384، کتاب جامع زراعت، اصلاح نباتات، بیوتکنولوژی، چاپ اول، انتشارات دانش پژوهان فردا.
٥−شاه پسند، محمد رضا و همکاران1384، راهنمای گندم آماده سازی زمین و کاشت، جلد اول، چاپ دوم، نشر آموزش کشاورزی.
٦−مجتهدي، علي، زراعت سويا، چاپ ششم ،انتشارات بهمن.
http://agriextension.blogfa.com/
تاثير تناوب زراعي بر عملکرد گندم آبي2
انواع تناوب در مناطق مختلف اکولوژیکی
تناوب هايي که در نقاط مختلف براي گندم برقرار مي شود، بستگي کامل به شرايط جوي، نوع زراعتي از نظر آبي يا ديمي و مقدار آب موجود در منطقه خواهد داشت.(٢ ،ص٨٩)
هر گاه منطقه سرد سير باشد، بهتر است براي کشت گندم آبي تناوب سه ساله ويا دو ساله اي به شرح ذيل برقرار گردد:
سال اول: چغندر قند، سيب زميني و يا ساير نباتات وجيني مناسب با آب و هواي منطقه.
سال دوم: آيش
سال سوم: گندم
و يا سال اول: گندم - سال دوم: آيش
در مناطق سرد سير پس از برداشت چغندرقند چون سرماي زودرس پاييز را داريم، به علت شروع سرما و احتمالا يخ زدن زمين ممکن است نتوان گندم را در پاييز کشت نمود، بنابراين يا بايد زمين را آيش و يا گندم بهاره کشت نمود. در اين صورت تناوب دو ساله برقرار شده و به صورت ذيل است:
سال اول، چغندر قند، سال دوم، گندم بهاره (بک کراس روشن بهاره- کراس اميد، فلات).
در نقاطي که آب و هواي معتدل داشته و زراعت آبي است، تناوب سه ساله زير عمل مي شود:
سال اول نباتات وجيني – سال دوم گندم –سال سوم آيش.
در مناطق با پائيز معتدل اما آب کم، تناوب چهار ساله و يا سه ساله به صورت زير انجام مي شود:
١−زمينهاي نسبتا قوي: تناوب چهار ساله{سال اول: چغندر قند، سيب زميني (نبات وجيني). سال دوم: گندم-سال سوم: آيش- سال چهارم، گندم و جو.
سال اول: چغندر قند، سيب زميني و يا ساير نباتات وجيني مناسب با آب و هواي منطقه.
سال دوم: آيش
سال سوم: گندم
و يا سال اول: گندم - سال دوم: آيش
در مناطق سرد سير پس از برداشت چغندرقند چون سرماي زودرس پاييز را داريم، به علت شروع سرما و احتمالا يخ زدن زمين ممکن است نتوان گندم را در پاييز کشت نمود، بنابراين يا بايد زمين را آيش و يا گندم بهاره کشت نمود. در اين صورت تناوب دو ساله برقرار شده و به صورت ذيل است:
سال اول، چغندر قند، سال دوم، گندم بهاره (بک کراس روشن بهاره- کراس اميد، فلات).
در نقاطي که آب و هواي معتدل داشته و زراعت آبي است، تناوب سه ساله زير عمل مي شود:
سال اول نباتات وجيني – سال دوم گندم –سال سوم آيش.
در مناطق با پائيز معتدل اما آب کم، تناوب چهار ساله و يا سه ساله به صورت زير انجام مي شود:
١−زمينهاي نسبتا قوي: تناوب چهار ساله{سال اول: چغندر قند، سيب زميني (نبات وجيني). سال دوم: گندم-سال سوم: آيش- سال چهارم، گندم و جو.
٢− زمينهاي ضعيف: تناوب سه ساله:
سال اول: چغندر، ذرت، سيب زميني (وجيني)- سال دوم: گندم- سال سوم: آيش.
در مناطق با آب کافي و کودهاي دامي و شيميايي براي تقويت خاک آيش منسوخ و تناوب دو ساله زير اعمال مي شود:
سال اول گندم، سال دوم حبوبات يا دانه هاي روغني (آفتابگردان، کلزا
،سويا).
در مناطق با زراعت مکانيزه در سطح گسترده در مناطق سردسير تناوب پنج ساله:
سال اول يونجه- سال دوم يونجه– سال سوم يونجه- سال چهارم نباتات وجيني- سال پنجم گندم.
يا سال اول چغندر قند- سال دوم گندم پائيزه –سال سوم سيب زميني- سال چهارم گندم پائيزه.
در مناطق معتدل و گرم که زراعت مکانيزه است تناوب هفت يا هشت ساله ميتوان برقرار نمود.
شمال ايران (گنبد و گرگان و مازندران )= دو ساله- سال اول پنبه يا باقلا– سال دوم گندم
به طور کلي در مناطقي که گندم به صورت ديم کشت مي شود و در سال کمتر از ٣٥٠ تا ٣٧٥ ميلي متر باران مي بارد، لازم است که زمين يک سال آيش باقي بماند ولي در مناطقي که ٤٥٠ تا ٥٠٠ م.م باران ببارد، کشت گندم همراه با کود سبز نتيجه خوبي خواهد داد.(٢ ،ص٨٩،٩٠،٩١)
در زراعتهاي آبي، گندم معمولأ در آخر تناوب قرار مي گيرد، زيرا گندم يک گياه زراعتي کنترل کننده از نظر آفات، امراض و علفهاي هرز مي باشد .(٢ ص،٩٢)
گياهان از نظر مقاومت به ساختمان خاک به سه دسته تقسيم مي شوند:
١−گياهان وجيني درجه١:
اين گياهان به ساختمان خاک حساسيت زيادي دارند و کشت و کار آنها
در مناطق با زراعت مکانيزه در سطح گسترده در مناطق سردسير تناوب پنج ساله:
سال اول يونجه- سال دوم يونجه– سال سوم يونجه- سال چهارم نباتات وجيني- سال پنجم گندم.
يا سال اول چغندر قند- سال دوم گندم پائيزه –سال سوم سيب زميني- سال چهارم گندم پائيزه.
در مناطق معتدل و گرم که زراعت مکانيزه است تناوب هفت يا هشت ساله ميتوان برقرار نمود.
شمال ايران (گنبد و گرگان و مازندران )= دو ساله- سال اول پنبه يا باقلا– سال دوم گندم
به طور کلي در مناطقي که گندم به صورت ديم کشت مي شود و در سال کمتر از ٣٥٠ تا ٣٧٥ ميلي متر باران مي بارد، لازم است که زمين يک سال آيش باقي بماند ولي در مناطقي که ٤٥٠ تا ٥٠٠ م.م باران ببارد، کشت گندم همراه با کود سبز نتيجه خوبي خواهد داد.(٢ ،ص٨٩،٩٠،٩١)
در زراعتهاي آبي، گندم معمولأ در آخر تناوب قرار مي گيرد، زيرا گندم يک گياه زراعتي کنترل کننده از نظر آفات، امراض و علفهاي هرز مي باشد .(٢ ص،٩٢)
گياهان از نظر مقاومت به ساختمان خاک به سه دسته تقسيم مي شوند:
١−گياهان وجيني درجه١:
اين گياهان به ساختمان خاک حساسيت زيادي دارند و کشت و کار آنها
پرزحمت بوده، واز لحاظ اقتصادي بازده بالا دارند. مثال: سيب زميني، چغندر قند، پنبه، آفتابگردان، سبزيجات و گياهان جاليزي.
٢−گياهان وجيني درجه٢:
به ساختمان خاک حساسيت کمتري داشته و توليد مطلوبي دارند. مثل: ذرت، توتون، بادام زميني.
٣−گياهان وجيني درجه٣:
به ساختمان خاک مقاومتر هستند. مثال: گلرنگ، کلزا، حبوبات، غلات.
به ساختمان خاک حساسيت کمتري داشته و توليد مطلوبي دارند. مثل: ذرت، توتون، بادام زميني.
٣−گياهان وجيني درجه٣:
به ساختمان خاک مقاومتر هستند. مثال: گلرنگ، کلزا، حبوبات، غلات.
ترتيب گياهان در تناوب بدين صورت است كه ابتدا گياهان وجيني درجه يك ،سپس وجيني درجه دو،و در آخر گياهان وجيني درجه سه را مي كارند.اگر دو گياه وجيني درجه سه داشته باشيم،حبوبات بعد از آنها كشت مي گردند تا كمبود مواد غذائي را در خاك جبران نمايند.
هيچگاه دو گياه خانواده لگوم مانند يونجه و شبدر را به علت تثبيت بيولوژيك ازت پشت سر هم نمي كارند. اگر هدف كود سبز باشد، گياه مورد نظر در ابتداي تناوب قرار مي گيرد. مثلا يونجه در ابتداي تناوب باعث افزايش ازت خاك گشته و كشتهاي بعدي از ازت موجود در خاك استفاده بهتري خواهند نمود.
همواره آيش را نيز در ابتداي تناوب قرار مي دهند تا رطوبت بيشتري در خاك براي كشتهاي بعدي تهيه شود وبافت خاك نيز بهبود يابد.
براي گياهان چندساله و آنهايي که ريشه عميق دارند، زمين بايد خوب تهيه شده و در تناوب بندي دقت زيادي شود. مثال:
هيچگاه دو گياه خانواده لگوم مانند يونجه و شبدر را به علت تثبيت بيولوژيك ازت پشت سر هم نمي كارند. اگر هدف كود سبز باشد، گياه مورد نظر در ابتداي تناوب قرار مي گيرد. مثلا يونجه در ابتداي تناوب باعث افزايش ازت خاك گشته و كشتهاي بعدي از ازت موجود در خاك استفاده بهتري خواهند نمود.
همواره آيش را نيز در ابتداي تناوب قرار مي دهند تا رطوبت بيشتري در خاك براي كشتهاي بعدي تهيه شود وبافت خاك نيز بهبود يابد.
براي گياهان چندساله و آنهايي که ريشه عميق دارند، زمين بايد خوب تهيه شده و در تناوب بندي دقت زيادي شود. مثال:
يونجه، گندم، اسپرس، گندم يا گندم پائيزه آيش، گندم بهاره، آيش يا گندم، ذرت علوفه اي، يونجه، گندم.
درنظر گرفتن تناسب ٥٠% غلات، ٢٥% علوفه و يا حبوبات و ٢٥% گياهان وجيني بهترين نوع تناوب مي باشد.
مهمترين مساله در تناوب اين است که گياهان بر روي هم اثر سوء نداشته باشند و يکديگر را کامل کنند. مثلا حبوبات بويژه نخود اثر سوء بر
درنظر گرفتن تناسب ٥٠% غلات، ٢٥% علوفه و يا حبوبات و ٢٥% گياهان وجيني بهترين نوع تناوب مي باشد.
مهمترين مساله در تناوب اين است که گياهان بر روي هم اثر سوء نداشته باشند و يکديگر را کامل کنند. مثلا حبوبات بويژه نخود اثر سوء بر
روي ديگر حبوبات دارد. لذا کشت پشت سرهم حبوبات توصيه نمي شود. (٤،ص٣٩)
قرار دادن آيش در برنامه هاي تناوبي زراعي تقريبا منسوخ شده است و
قرار دادن آيش در برنامه هاي تناوبي زراعي تقريبا منسوخ شده است و
فقط در مواقعي که با بحران کمبود آب مواجه هستيم به ناچار بايد از آيش استفاده نمود. چراکه با توجه به افزايش روز افزون جمعيت، استفاده از تمامي پتانسيلهاي موجود با حداکثر افزايش عملکرد در واحد سطح ناگزير به نظر مي رسد. همچنين در يک برنامه تناوب زراعي صحيح بايد گياهاني که نسبت به ساختمان خاک حساسيت بيشتري دارند در ابتداي تناوب قرار بگيرند و گياهاني که حساسيت کمتري به ساختمان خاک دارند بخصوص گندم در انتهاي برنامه تناوبي قرار بگيرند. تناوب زراعي هر
منطقه بايد بر اساس شرايط آب و هوائي و بازده اقتصادي محصولات آن منطقه برنامه ريزي شود. وجود گیاهان خانواده لگومینوز در تناوب با گندم آبی امری اجتناب ناپذیر بوده، چراکه این گیاهان علاوه بر اصلاح و بهبود ساختمان خاک ، باعث افزایش راندمان عملکرد این محصول می شوند علاوه بر آن کشت گیاهان خانواده لگومینوز خود به تنهایی دارای توجیه اقتصادی از لحاظ عملکرد می باشند .
منابع مورد استفاده :
١−آنجفي، مجيد و زاهدي، محمد 1385، زراعت كلزا چرا؟چگونه؟. چاپ اول، سازمان جهاد كشاورزي استان مركزي.
٢−خدابنده، ناصر1384، غلات، چاپ هشتم، دانشگاه تهران.
٣−خواجه پور، محمد رضا1378 ، اصول و مباني زراعت ، چاپ دوم ،جهاد دانشگاهی اصفهان.
٤−قربانی جاوید، مجید 1384، کتاب جامع زراعت، اصلاح نباتات، بیوتکنولوژی، چاپ اول، انتشارات دانش پژوهان فردا.
٥−شاه پسند، محمد رضا و همکاران1384، راهنمای گندم آماده سازی زمین و کاشت، جلد اول، چاپ دوم، نشر آموزش کشاورزی.
٦−مجتهدي، علي، زراعت سويا، چاپ ششم ،انتشارات بهمن.
بر گرفته شده از سایت:
كاه و كلش گندم و جو مانده پس از برداشت
كاه و كلش گندم و جو مانده پس از برداشت
كاه و كلش گندم و جو مانده پس از برداشت محصول در صورت مخلوط كردن با خاك مزاياي زيادي دارد كه عبارتند از :
1- كاه و كلش گندم و جو پس از پوسيدن در خاك موجب افزايش عناصر غذايي به صورت بسيار قابل استفاده براي گياهان زراعي شده و در نهايت باعث كاهش مصرف كودهاي شيميايي ميگردد.
2- پوسيدن كاه و كلش در خاك موجب افزايش ماده آلي خاك شده و اين ماده آلي سبب جذب بهتر عناصر غذايي توسط گياهان مي شود و در نهايت كارايي مصرف كودهاي شيميايي توسط گياهان افزايش مي يابد.
3- افزايش مواد آلي خاك در اثر پوسيدن كاه و كلش گندم باعث بيشتر شدن تحمل گياهان زراعي نسبت به خشكي ، گرما و سرما مي شود.
4- افزايش مواد آلي خاك در اثر پوسيدن كاه و كلش گندم و جو موجب بالا رفتن راندمان مصرف آب و در نهايت باعث كاهش دفعات آبياري و هدر رفتن آب نمي گردد.
5 – افزايش مواد آلي خاك در اثر پوسيدن كاه و كلش گندم و جو ضمن تقويت رشد گياهان زراعي موجب افزايش مقاومت آنها نسبت به آفات و بيماريها مي گردد.
6- مخلوط شدن كاه و كلش گندم و جو با خاك و افزايش مواد آلي موجب استحكام ذرات خاك در برابر روان آب ها شده و در نهايت سبب كاهش شدت فرسايش خاك در اثر روان آب و بادها مي شود.
7- مصرف بي رويه كودهاي شيميايي ضمن افزايش ميزان شوري خاك موجب از بين رفتن ساختمان خاك و سفت شدن خاكها مي شود. كاه و كلش گندم و جو پس از پوسيدن در خاك سبب كاهش اثرات سو ء كودهاي شيميايي مي شود.
8- افزايش مواد آلي موجب نفوذ و گردش بهتر هوا و آب در خاك شده و شريط مساعدي براي رشد و فعاليت ريشه گياهان زراعي و موجودات مفيد فراهم ميگردد.
معايب سوزاندن كاه و كلش گندم و جو :
1- از بين رفتن عناصر غذايي موجود در آنها به شكل گاز از قبيل گوگرد و ازت، كربن و در نهايت موجب فقير شدن خاك از نظر عناصر مي شود.
2- از بين رفتن موجودات زنده مفيد مخصوصا" كرم خاكي در اثر توليد گرماي زياد و در نهايت موجب از بين رفتن ساختمان خاك و شرايط مساعد براي رشد و فعاليت ريشه گياهان مي شود.
3- آلوده شدن هواي تنفسي انسان به گياهان و موجودات زنده به دود و ساير گاز هاي حاصل از سوختن كاه و كلش و تجمع اين دودها در آسمان موجب افزايش گرماي منطقه شده و در نهايت باعث گرما زدگي گياهان و در ختان ميشود.
4- گرماي زياد در اثر سوختن كاه و كلش موجب سفت تر شدن خاك شده و با ايجاد قشرهاي سفت و سله از جوانه زدن بذرها و استقرار بوته ها و گسترش ريشه در خاك جلوگيري مينمايد.
5- خاك در معرض فرسايش شديد آب و باد قرار گرفته و با از بين رفتن لايه هاي خاك زنده زمين زراعي قدرت حاصلخيزي و توليد محصول خود را از دست مي دهد.
6- با كاهش مواد آلي خاك در اثر سوختن كاه و كلش ، گياهان زراعي تحمل و مقاومت خود را در برابر آفات ، بيماريها ، خشكي ، گرما و سرما از دست مي دهند.
7- با مصرف بي رويه كودهاي شيميايي در اثر از بين رفتن مواد آلي خاك ، گياهان زراعي نسبت به تنشهاي محيطي و عوامل زيان آور حساستر مي شوند.
8- در اثر سوختن كاه و كلش تمام مزاياي آن از بين ميرود.
http://www.gonbad-agri.ir
كاه و كلش گندم و جو مانده پس از برداشت
كاه و كلش گندم و جو مانده پس از برداشت محصول در صورت مخلوط كردن با خاك مزاياي زيادي دارد كه عبارتند از :
1- كاه و كلش گندم و جو پس از پوسيدن در خاك موجب افزايش عناصر غذايي به صورت بسيار قابل استفاده براي گياهان زراعي شده و در نهايت باعث كاهش مصرف كودهاي شيميايي ميگردد.
2- پوسيدن كاه و كلش در خاك موجب افزايش ماده آلي خاك شده و اين ماده آلي سبب جذب بهتر عناصر غذايي توسط گياهان مي شود و در نهايت كارايي مصرف كودهاي شيميايي توسط گياهان افزايش مي يابد.
3- افزايش مواد آلي خاك در اثر پوسيدن كاه و كلش گندم باعث بيشتر شدن تحمل گياهان زراعي نسبت به خشكي ، گرما و سرما مي شود.
4- افزايش مواد آلي خاك در اثر پوسيدن كاه و كلش گندم و جو موجب بالا رفتن راندمان مصرف آب و در نهايت باعث كاهش دفعات آبياري و هدر رفتن آب نمي گردد.
5 – افزايش مواد آلي خاك در اثر پوسيدن كاه و كلش گندم و جو ضمن تقويت رشد گياهان زراعي موجب افزايش مقاومت آنها نسبت به آفات و بيماريها مي گردد.
6- مخلوط شدن كاه و كلش گندم و جو با خاك و افزايش مواد آلي موجب استحكام ذرات خاك در برابر روان آب ها شده و در نهايت سبب كاهش شدت فرسايش خاك در اثر روان آب و بادها مي شود.
7- مصرف بي رويه كودهاي شيميايي ضمن افزايش ميزان شوري خاك موجب از بين رفتن ساختمان خاك و سفت شدن خاكها مي شود. كاه و كلش گندم و جو پس از پوسيدن در خاك سبب كاهش اثرات سو ء كودهاي شيميايي مي شود.
8- افزايش مواد آلي موجب نفوذ و گردش بهتر هوا و آب در خاك شده و شريط مساعدي براي رشد و فعاليت ريشه گياهان زراعي و موجودات مفيد فراهم ميگردد.
معايب سوزاندن كاه و كلش گندم و جو :
1- از بين رفتن عناصر غذايي موجود در آنها به شكل گاز از قبيل گوگرد و ازت، كربن و در نهايت موجب فقير شدن خاك از نظر عناصر مي شود.
2- از بين رفتن موجودات زنده مفيد مخصوصا" كرم خاكي در اثر توليد گرماي زياد و در نهايت موجب از بين رفتن ساختمان خاك و شرايط مساعد براي رشد و فعاليت ريشه گياهان مي شود.
3- آلوده شدن هواي تنفسي انسان به گياهان و موجودات زنده به دود و ساير گاز هاي حاصل از سوختن كاه و كلش و تجمع اين دودها در آسمان موجب افزايش گرماي منطقه شده و در نهايت باعث گرما زدگي گياهان و در ختان ميشود.
4- گرماي زياد در اثر سوختن كاه و كلش موجب سفت تر شدن خاك شده و با ايجاد قشرهاي سفت و سله از جوانه زدن بذرها و استقرار بوته ها و گسترش ريشه در خاك جلوگيري مينمايد.
5- خاك در معرض فرسايش شديد آب و باد قرار گرفته و با از بين رفتن لايه هاي خاك زنده زمين زراعي قدرت حاصلخيزي و توليد محصول خود را از دست مي دهد.
6- با كاهش مواد آلي خاك در اثر سوختن كاه و كلش ، گياهان زراعي تحمل و مقاومت خود را در برابر آفات ، بيماريها ، خشكي ، گرما و سرما از دست مي دهند.
7- با مصرف بي رويه كودهاي شيميايي در اثر از بين رفتن مواد آلي خاك ، گياهان زراعي نسبت به تنشهاي محيطي و عوامل زيان آور حساستر مي شوند.
8- در اثر سوختن كاه و كلش تمام مزاياي آن از بين ميرود.
برگرفته شده از سایت :
alirezaparvizi
عضو جدید
با تشکر از دوستان....
مرحله پنجه زنی گندم چندروز پس از کاشت ویا سبز شدن هست....
هرکدوم که از دوتاریخ رو پاسخ بدهند ممنون میشم...
مرحله پنجه زنی گندم چندروز پس از کاشت ویا سبز شدن هست....
هرکدوم که از دوتاریخ رو پاسخ بدهند ممنون میشم...
سلام
فکر کنم 20 الی 25 روز بعد از سبز شدن
سيده زهرا ساجدي
عضو جدید
گندم
گندم
گندم از مهمترین غلات است. این گیاه در دو گونه وحشی و اهلی موجود است. گندم یک ساله و از خانواده گرامینه‌ها (گندمیان) است.
خصوصیات گیاه گندم
گندم ، گل آذین سنبله‌ای دارد. از هر گره آن معمولاً یک سنبلچه متشکل از دو گلوم و سه گلچه بوجود می‌آید. گاهی تعداد گلچه‌ها به 9 هم میرسد. دانه گندم بین دو پوشش قاشق مانند به نامهای پوشک بیرونی (لما) و پوشک درونی (پائولا) قرار گرفته است. برگهای گندم مانند برگهای سایر غلات (به جز ذرت و ارزن) ، نازک و کم عرض بوده و زبانه‌های کوچکی دارند.
میوه گندم
میوه گندم با توجه به گونه آن ، 3 تا 10 میلیمتر طول و 3 تا 5 میلیمتر هم قطر دارد و شامل بخش‌های زیر است.
گیاهک: یا رویان که تقریباً 5/2 درصد وزن دانه را تشکیل می‌دهد و سرشار از پروتئین و چربی است که این بخش را معمولاً در تهیه آرد گندم جدا میکنند.
سبوس: همان پوسته دانه است و تقریباً 14 درصد از وزن دانه را تشکیل می‌دهد. سبوس را هم همچون گیاهک در مرحله آرد سازی از دانه جدا میکنند و معمولاً برای خوراک دام مورد استفاده قرار می‌گیرد.
آندوسپرم: حاوی مواد نشاسته‌ای دانه گندم است و تقریباً 83 تا 87 درصد از کل دانه را شامل میشود. آندوسپرم دارای دانه‌های نشاسته‌ای و مواد پروتئینی میباشد که دانه‌های نشاسته آن به‌وسیله گلوتن که یکی از پروتئینهای موجود در دانه است، بهم چسبیده‌اند. میزان گلوتن موجود در دانه بر حسب نوع و نژاد گندم تفاوت میکند. همین میزان گلوتن گندم است که مرغوبیت آن را تعیین می‌نماید. گندمهای قرمز سخت بهاره و پاییزه گلوتن بیشتری دارند و به همین دلیل ، ارزش تهیه نان از آنها بیشتر است. چون خمیر حاصل از آردی که از لحاظ گلوتن غنی است، به دلیل داشتن حالت کشدار ، قادر است که گازهای ناشی از تخمیر را بیشتر در خود نگهدارد و برای همین ، خمیر بهتر ورآمده و حجمش بیشتر می‌گردد.
آب و هوای مناسب برای رشد گندم
شرایط ایده‌آل برای رشد گندم ، آب و هوای خنک در دوره رشد رویشی ، آب و هوای معتدل در دوران تشکیل دانه و آب و هوای گرم و خشک در زمان برداشت محصول میباشد. بنابراین در مناطقی که زمستانهای سخت دارند، کشت گندم با مشکلاتی از قبیل سرمازدگی زمستانی مواجه میشود. البته باید بدانیم که گندم در برابر خشکی مقاومت چندانی ندارد و نمی‌تواند به مدت طولانی ، خشکی و کم آبی را تحمل نماید. اما قادر است خود را با شرایط خشک تا حدی تطبیق داده و با تشکیل یاخته‌های کوچکتر که در نهایت سبب تشکیل برگهای کوچک شده و در نتیجه روزنه‌ها کوچکتر میشود، سطح تعریق را کاهش دهد و از اثرات سوء کم آبی تا حدی محفوظ بماند.
انواع گندم
معمولاً گندمها را به دو دسته کلی گندم بهاره و گندم پاییزه تقسیم بندی میکنند. این دو نوع علاوه بر آن که دانه‌هایشان از نظر رنگ ، بافت ، شکل و ... باهم فرق دارد شرایط رشد و نمو آنها نیز باهم تفاوت میکند. این دو نوع گندم را در دو زمان مختلف در سال کشت می‌نمایند. دانه گندم ، دارای شیاری است که در طول دانه قرار می‌گیرد. عمق این شیار در گندمهای پاییزه زیاد و در گندمهای بهاره کم است. طرفین این شیار در گندمهای بهاره گرد و در گندمهای پاییزه گوشه‌دار میباشد.
گندم بهاره
در اوایل بهار کاشته میشود. پس از جوانه زدن ، گیاه جوان در بهار و اوایل تابستان رشد نموده و محصول آن را تا اواخر تابستان برداشت میکنند. گندم بهاره را معمولاً در نواحیی کشت میکنند که گندم پاییزه نمی‌تواند در برابر سرمای سخت زمستانی آن مناطق ، مقاومت نماید. البته میزان محصول‌دهی گندم پاییزه از بهاره بیشتر است. معمولاً پس از تهیه بذر و زمانی که دمای خاک به یک درجه سانتیگراد بالای صفر رسید، گندم بهاره را می‌کارند. اگر شرایط آب و هوایی اجازه دهد می‌توان گندم را زودتر هم کاشت تا دوره رشد آن طولانی‌تر شده و میزان محصول دهی آن بیشتر شود. گندم پاييزه برای آن که به مرحله گلدهی برسد، باید به مدت طولانی در معرض هوای سرد قرار گیرد. اگر گندم پاییزه را در بهار بکارند، چون دوره سرما را پشت سر نمی‌گذارد، نمی‌تواند گل آذین خوبی تشکیل دهد.
گندم پاییزه
این نوع گندم در نیم کره شمالی ، در فصل پاییز موقعی که دمای خاک از 13 درجه سانتیگراد کمتر باشد کشت می شود. ابتدا بذر گندم پاییزه جوانه می‌زند. سپس در فصل زمستان ، گیاه به صورت گیاه جوان کوچکی باقی می‌ماند و با آغاز فصل بهار ، مجدداً رشد و نمو خود را آغاز میکند. معمولاً در یکی از ماههای خرداد ، تیر یا نهایتا مرداد ، دانه میرسد و آماده برداشت میشود. گندمهای پاییزه به نسبت گندمهای بهاره ریشه‌های عمیق‌تر و پرپشت‌تری دارند که تا 200 سانتیمتر در خاک نفوذ میکنند. این امر ناشی از آن است که گندمهای پاییزه فصل رشد طولانی‌تری دارند.
شرایط مناسب برای رشد گندم
خاک شنی و رسی عمیق با زهکشی خوب ، برای رشد گندم مناسب است. اصولا میزان عملکرد گندم در شرایط دیم (آبیاری با باران) ، در خاکهای ریز بافت بیشتر است. چون این قبیل خاکها قادرند آب را بهتر و به مدت طولانی‌تر در خود نگهدارند. اما در شرایط آبی (که کشاورز خود گیاه را آبیاری میکند) ، معمولاً گندم زیاد تحت تأثیر بافت خاک خود قرار نمی‌گیرد. گندم هم مانند سایر گیاهان نمی‌تواند در خاک خشک جوانه بزند. گندم بهاره به دلیل ذخیره شدن رطوبت زمستانی در خاک ، همواره رطوبت مورد نیاز خود را دارد. اما رطوبت خاک گندمهای پاییزه معمولاً فرایند جوانه‌زنی را با مشکل مواجه می‌نماید. اگر برای جوانه زنی یا رشد اولیه جوانه ، خاک رطوبت کافی نداشته باشد بذرها ممکن است بپوسند یا در معرض صدمات ناشی از سرما قرار گیرند.
آفات و بیماریهای گیاه گندم
زنگ گندم
زنگ گندم را ، قارچی به نام Puccinia ایجاد میکند. مهم ترین بیماری گندم به شمار می‌رود که شامل زنگ ساقه ، زنگ برگ ، زنگ خطی و زنگ نواری میشود. شرایط محیطی مساعد برای ایجاد این نوع آفت ، آب و هوای گرم تا گرم مرطوب میباشد. تشکیل حفره‌های قرمز یا سیاه که حاوی اسپورهای تولید مثل در سطح ساقه ، برگ ، غلاف و ... از علائم این بیماری میباشند. این قارچها از کارآیی گیاه در مصرف آب می‌کاهند، بافتهای گیاه را تخریب میکنند و تعداد دانه‌های موجود در سنبله را مانند زمانی که گیاه به کمبود آب دچار شده، کاهش می‌دهند.
سیاهک گندم
سیاهک گندم یکی از بیماریهای قارچی گندم است که می‌تواند به صورت سیاهک آشکار ، سیاهک برگ ، سیاهک پنهان معمولی و ... ظاهر گردد. سیاهک پنهان ، مهمترین و رایج‌ترین و در عین حال ، مخرب‌ترین نوع سیاهک است که خسارت زیادی مخصوصا به گندم پاییزه وارد می‌آورد.
پوسیدگی جوانه و ریشه
بیماریهایی هستند که قارچها آنها را بوجود می‌آورند. این بیماریها هم خسارات زیادی را به محصول گندم وارد می کنند. در گذشته ، ضدعفونی نمودن بذر با ترکیبات جیوه‌ای تا حدی از این بیماریها جلوگیری می‌نمود. اما امروزه اغلب از کاربامات و هگزا کلرو بنزن برای نابودی این بیماریها استفاده میکنند.
زمان برداشت محصول
زمان برداشت گندم تحت تأثیر عواملی از جمله بارندگی ، رطوبت نسبی ، دمای هوا و همچنین رسیدن دانه قرار می‌گیرد. برداشت گندم در ایران از اوایل بهار (در مناطق گرمسیری) آغاز شده و تا اواخر تابستان (در مناطق سردسیری) ادامه دارد. امروزه در سراسر جهان از وسایل مکانیکی خاصی برای برداشت گندم استفاده می‌نمایند، ولی هنوز هم گندم به طریق سنتی که کند و پر هزینه است، برداشت میشود. در روش سنتی ، بوته‌های گندم را از فاصله چند سانتی سطح خاک ، درو نموده و به صورت دسته‌های کوچک درمی‌آورند. سپس این دسته‌ها را به خرمنگاه منتقل نموده و طی مراحل خاصی می‌کوبند. زمان صحیح برداشت گندم ، وقتی است که رطوبت دانه بین 12 تا 14 درصد باشد.
موارد مصرف گندم و مواد مغذی آن
برخلاف سایر غلات ، گندم را می‌توان از طرق مختلف از جمله در تهیه نان ، بیسکویت ، شیرینی ، کیک ، اسپاگتی ، ماکارونی و... مورد مصرف قرار داد. از گندم در صنایع کاغذ سازی، چسب سازی و همچنین در تهیه پودرهای لباسشویی هم استفاده می‌گردد. از سبوس و کاه آن نیز به عنوان خوراک دام استفاده میکنند. انواع مختلف گندم برای مصارف مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرند. مثلاً گندمهای نرم بهاره یا پاییزه برای مصرف در صنایع بیسکویت سازی ، شیرینی‌پزی و کیک‌پزی مناسبند. در حالی که از گندمهای سخت پاییزه و بهاره در نانوایی استفاده بیشتری دارند.
گندم
بسم الله الرحمن الرحیم
گندم
گندم از مهمترین غلات است. این گیاه در دو گونه وحشی و اهلی موجود است. گندم یک ساله و از خانواده گرامینه‌ها (گندمیان) است.
خصوصیات گیاه گندم
گندم ، گل آذین سنبله‌ای دارد. از هر گره آن معمولاً یک سنبلچه متشکل از دو گلوم و سه گلچه بوجود می‌آید. گاهی تعداد گلچه‌ها به 9 هم میرسد. دانه گندم بین دو پوشش قاشق مانند به نامهای پوشک بیرونی (لما) و پوشک درونی (پائولا) قرار گرفته است. برگهای گندم مانند برگهای سایر غلات (به جز ذرت و ارزن) ، نازک و کم عرض بوده و زبانه‌های کوچکی دارند.
میوه گندم
میوه گندم با توجه به گونه آن ، 3 تا 10 میلیمتر طول و 3 تا 5 میلیمتر هم قطر دارد و شامل بخش‌های زیر است.
گیاهک: یا رویان که تقریباً 5/2 درصد وزن دانه را تشکیل می‌دهد و سرشار از پروتئین و چربی است که این بخش را معمولاً در تهیه آرد گندم جدا میکنند.
سبوس: همان پوسته دانه است و تقریباً 14 درصد از وزن دانه را تشکیل می‌دهد. سبوس را هم همچون گیاهک در مرحله آرد سازی از دانه جدا میکنند و معمولاً برای خوراک دام مورد استفاده قرار می‌گیرد.
آندوسپرم: حاوی مواد نشاسته‌ای دانه گندم است و تقریباً 83 تا 87 درصد از کل دانه را شامل میشود. آندوسپرم دارای دانه‌های نشاسته‌ای و مواد پروتئینی میباشد که دانه‌های نشاسته آن به‌وسیله گلوتن که یکی از پروتئینهای موجود در دانه است، بهم چسبیده‌اند. میزان گلوتن موجود در دانه بر حسب نوع و نژاد گندم تفاوت میکند. همین میزان گلوتن گندم است که مرغوبیت آن را تعیین می‌نماید. گندمهای قرمز سخت بهاره و پاییزه گلوتن بیشتری دارند و به همین دلیل ، ارزش تهیه نان از آنها بیشتر است. چون خمیر حاصل از آردی که از لحاظ گلوتن غنی است، به دلیل داشتن حالت کشدار ، قادر است که گازهای ناشی از تخمیر را بیشتر در خود نگهدارد و برای همین ، خمیر بهتر ورآمده و حجمش بیشتر می‌گردد.
آب و هوای مناسب برای رشد گندم
شرایط ایده‌آل برای رشد گندم ، آب و هوای خنک در دوره رشد رویشی ، آب و هوای معتدل در دوران تشکیل دانه و آب و هوای گرم و خشک در زمان برداشت محصول میباشد. بنابراین در مناطقی که زمستانهای سخت دارند، کشت گندم با مشکلاتی از قبیل سرمازدگی زمستانی مواجه میشود. البته باید بدانیم که گندم در برابر خشکی مقاومت چندانی ندارد و نمی‌تواند به مدت طولانی ، خشکی و کم آبی را تحمل نماید. اما قادر است خود را با شرایط خشک تا حدی تطبیق داده و با تشکیل یاخته‌های کوچکتر که در نهایت سبب تشکیل برگهای کوچک شده و در نتیجه روزنه‌ها کوچکتر میشود، سطح تعریق را کاهش دهد و از اثرات سوء کم آبی تا حدی محفوظ بماند.
انواع گندم
معمولاً گندمها را به دو دسته کلی گندم بهاره و گندم پاییزه تقسیم بندی میکنند. این دو نوع علاوه بر آن که دانه‌هایشان از نظر رنگ ، بافت ، شکل و ... باهم فرق دارد شرایط رشد و نمو آنها نیز باهم تفاوت میکند. این دو نوع گندم را در دو زمان مختلف در سال کشت می‌نمایند. دانه گندم ، دارای شیاری است که در طول دانه قرار می‌گیرد. عمق این شیار در گندمهای پاییزه زیاد و در گندمهای بهاره کم است. طرفین این شیار در گندمهای بهاره گرد و در گندمهای پاییزه گوشه‌دار میباشد.
گندم بهاره
در اوایل بهار کاشته میشود. پس از جوانه زدن ، گیاه جوان در بهار و اوایل تابستان رشد نموده و محصول آن را تا اواخر تابستان برداشت میکنند. گندم بهاره را معمولاً در نواحیی کشت میکنند که گندم پاییزه نمی‌تواند در برابر سرمای سخت زمستانی آن مناطق ، مقاومت نماید. البته میزان محصول‌دهی گندم پاییزه از بهاره بیشتر است. معمولاً پس از تهیه بذر و زمانی که دمای خاک به یک درجه سانتیگراد بالای صفر رسید، گندم بهاره را می‌کارند. اگر شرایط آب و هوایی اجازه دهد می‌توان گندم را زودتر هم کاشت تا دوره رشد آن طولانی‌تر شده و میزان محصول دهی آن بیشتر شود. گندم پاييزه برای آن که به مرحله گلدهی برسد، باید به مدت طولانی در معرض هوای سرد قرار گیرد. اگر گندم پاییزه را در بهار بکارند، چون دوره سرما را پشت سر نمی‌گذارد، نمی‌تواند گل آذین خوبی تشکیل دهد.
گندم پاییزه
این نوع گندم در نیم کره شمالی ، در فصل پاییز موقعی که دمای خاک از 13 درجه سانتیگراد کمتر باشد کشت می شود. ابتدا بذر گندم پاییزه جوانه می‌زند. سپس در فصل زمستان ، گیاه به صورت گیاه جوان کوچکی باقی می‌ماند و با آغاز فصل بهار ، مجدداً رشد و نمو خود را آغاز میکند. معمولاً در یکی از ماههای خرداد ، تیر یا نهایتا مرداد ، دانه میرسد و آماده برداشت میشود. گندمهای پاییزه به نسبت گندمهای بهاره ریشه‌های عمیق‌تر و پرپشت‌تری دارند که تا 200 سانتیمتر در خاک نفوذ میکنند. این امر ناشی از آن است که گندمهای پاییزه فصل رشد طولانی‌تری دارند.
شرایط مناسب برای رشد گندم
خاک شنی و رسی عمیق با زهکشی خوب ، برای رشد گندم مناسب است. اصولا میزان عملکرد گندم در شرایط دیم (آبیاری با باران) ، در خاکهای ریز بافت بیشتر است. چون این قبیل خاکها قادرند آب را بهتر و به مدت طولانی‌تر در خود نگهدارند. اما در شرایط آبی (که کشاورز خود گیاه را آبیاری میکند) ، معمولاً گندم زیاد تحت تأثیر بافت خاک خود قرار نمی‌گیرد. گندم هم مانند سایر گیاهان نمی‌تواند در خاک خشک جوانه بزند. گندم بهاره به دلیل ذخیره شدن رطوبت زمستانی در خاک ، همواره رطوبت مورد نیاز خود را دارد. اما رطوبت خاک گندمهای پاییزه معمولاً فرایند جوانه‌زنی را با مشکل مواجه می‌نماید. اگر برای جوانه زنی یا رشد اولیه جوانه ، خاک رطوبت کافی نداشته باشد بذرها ممکن است بپوسند یا در معرض صدمات ناشی از سرما قرار گیرند.
آفات و بیماریهای گیاه گندم
زنگ گندم
زنگ گندم را ، قارچی به نام Puccinia ایجاد میکند. مهم ترین بیماری گندم به شمار می‌رود که شامل زنگ ساقه ، زنگ برگ ، زنگ خطی و زنگ نواری میشود. شرایط محیطی مساعد برای ایجاد این نوع آفت ، آب و هوای گرم تا گرم مرطوب میباشد. تشکیل حفره‌های قرمز یا سیاه که حاوی اسپورهای تولید مثل در سطح ساقه ، برگ ، غلاف و ... از علائم این بیماری میباشند. این قارچها از کارآیی گیاه در مصرف آب می‌کاهند، بافتهای گیاه را تخریب میکنند و تعداد دانه‌های موجود در سنبله را مانند زمانی که گیاه به کمبود آب دچار شده، کاهش می‌دهند.
سیاهک گندم
سیاهک گندم یکی از بیماریهای قارچی گندم است که می‌تواند به صورت سیاهک آشکار ، سیاهک برگ ، سیاهک پنهان معمولی و ... ظاهر گردد. سیاهک پنهان ، مهمترین و رایج‌ترین و در عین حال ، مخرب‌ترین نوع سیاهک است که خسارت زیادی مخصوصا به گندم پاییزه وارد می‌آورد.
پوسیدگی جوانه و ریشه
بیماریهایی هستند که قارچها آنها را بوجود می‌آورند. این بیماریها هم خسارات زیادی را به محصول گندم وارد می کنند. در گذشته ، ضدعفونی نمودن بذر با ترکیبات جیوه‌ای تا حدی از این بیماریها جلوگیری می‌نمود. اما امروزه اغلب از کاربامات و هگزا کلرو بنزن برای نابودی این بیماریها استفاده میکنند.
زمان برداشت محصول
دستگاه کمباین مدرن
زمان برداشت گندم تحت تأثیر عواملی از جمله بارندگی ، رطوبت نسبی ، دمای هوا و همچنین رسیدن دانه قرار می‌گیرد. برداشت گندم در ایران از اوایل بهار (در مناطق گرمسیری) آغاز شده و تا اواخر تابستان (در مناطق سردسیری) ادامه دارد. امروزه در سراسر جهان از وسایل مکانیکی خاصی برای برداشت گندم استفاده می‌نمایند، ولی هنوز هم گندم به طریق سنتی که کند و پر هزینه است، برداشت میشود. در روش سنتی ، بوته‌های گندم را از فاصله چند سانتی سطح خاک ، درو نموده و به صورت دسته‌های کوچک درمی‌آورند. سپس این دسته‌ها را به خرمنگاه منتقل نموده و طی مراحل خاصی می‌کوبند. زمان صحیح برداشت گندم ، وقتی است که رطوبت دانه بین 12 تا 14 درصد باشد.
موارد مصرف گندم و مواد مغذی آن
برخلاف سایر غلات ، گندم را می‌توان از طرق مختلف از جمله در تهیه نان ، بیسکویت ، شیرینی ، کیک ، اسپاگتی ، ماکارونی و... مورد مصرف قرار داد. از گندم در صنایع کاغذ سازی، چسب سازی و همچنین در تهیه پودرهای لباسشویی هم استفاده می‌گردد. از سبوس و کاه آن نیز به عنوان خوراک دام استفاده میکنند. انواع مختلف گندم برای مصارف مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرند. مثلاً گندمهای نرم بهاره یا پاییزه برای مصرف در صنایع بیسکویت سازی ، شیرینی‌پزی و کیک‌پزی مناسبند. در حالی که از گندمهای سخت پاییزه و بهاره در نانوایی استفاده بیشتری دارند.
سيده زهرا ساجدي
عضو جدید
گندم از كاشت تا برداشت
گندم از كاشت تا برداشت
گندم از كاشت تا برداشت
سیده زهرا ساجدی
کارشناس ارشد زراعت
1- كاشت گندم
تهيه زمين مناسب:
تهيه زمين مناسب يكي از مهمترين توصيه ها در راستاي افزايش عملكرد گندم و البته هر محصول ديگري مي باشد . بدين لحاظ اجراي عمليات ذيل جهت تهيه زمين مناسب ضروري است :
• ماخار نمودن زمين .
• شخم در عمق 25 الي 30 سانتي متري.
• ديسك جهت خرد كردن كلوخه ها ( حالت مطلوب زماني است كه اندازه كلوخه ها بين فندق و گردو باشد .
• ماله زدن جهت تسطيح نمودن مزرعه و از بين بردن پستي و بلنديهاي به وجود آمده .
• كودپاشي توسط دستگاه سانتريفوژ تنظيم شده .
• ديسك جهت زير خاك كردن كود درعمق 15تا 20 سانتي متري .
ساقه خردكن ذرت و اثر آن در ايجاد تهيه زمين مطلوب :
از عوامل مهم كاهش عملكرد باقي ماندن ساقه هاي ذرت در مزرعه پس از برداشت اين گياه مي باشد كه با ايجاد فضاهاي زياد در خاك مانع از ايجاد تراكم مناسب و همچنين عدم تهيه بستر مناسب كشت گندم مي گردد. سوزاندن اين ساقه هاي ضمخت كه البته كار اكثر كشاورزان است نه تنها نمي تواند اين ساقه ها را از بين ببرد بلكه با سوزاندن لايه هاي رويي خاك باعث آسيب رساندن به مواد آلي خاك و در واقع سوزاندن اين مواد طلايي مي گردد .
بر اساس توصيه هاي ذكر شده در اين مورد استفاده از ساقه خردكن ذرت امري مهم به حساب آمده و با خرد كردن ساقه هاي ضخيم باقيمانده از ذرت مشكل اين ساقه ها تاحدي حل خواهد شد.
مزاياي استفاده از ساقه خرد كن :
1- خردكردن ساقه هاي ضخيم ذرت
2- به دليل خردشدن ساقه هاي بلند و ضخيم ذرت ، در صورت زدن ديسك فضاهاي باز و نامناسب در زمين وجود نداشته و در نتيجه بستر مناسبي براي رشد بذر گندم مهيا خواهد شد .
3- مواد آلي فراواني كه در ساقه هاي ذرت اندوخته شده است با خردكردن بقاياي ذرت به خاك باز خواهدگشت.
آزمون خاك :
ميزان مصرف توصيه شده طبق آزمون خاك انجام مي گيرد .
انواع كودهاي مورد استفاده به صورت پايه
الف : كودهاي ماكرو ( پرمصرف )
- كود فسفاته : 1- سوپر فسفات تريپل 2- فسفات دي آمونيوم
- كود ازته : 1- اوره 2- نيترات آمونيوم
-كود پتاسه : سولفات پتاسيم
ب : كودهاي ميكرو ( كم مصرف )
- سولفات روي به ميزان 25 كيلوگرم در هكتار
- سولفات آهن به ميزان 25 كيلوگرم در هكتار البته بهترين روش استفاده از سولفات آهن محلولپاشي به ميزان 2 در هزار مي باشد .
كاشت باكمبينات :
شرح مزاياي كمبينات :
1- جمع شدن ادوات شخم ثانويه ، ديسك ، ماله و بذركار همه در يك وسيله كه اين امكان را به كشاورزان ميدهد تا از ورود ادوات مختلف به زمين جلوگيري نمايند كه علاوه بر كاهش هزينه ها از تراكم بيش از حد خاك را كه در اثر ورود ادوات و ماشين آلات به وجود مي آيد كاسته خواهد شد .
2-قبل از استفاده از كمبينات فقط يك بار شخم زدن و سپس كودپاشي در مزرعه كافيست .
3- كاشت بذر به طور يكنواخت و در عمق 3 سانتي متري .
4- مخزن بذري كمبينات با ظرفيت بيش از 1000 كيلوگرم بوده كه به راحتي حدود 4/5 الي 5 هكتار را بذركاري مي نمايد.
استفاده از دستگاه كمبينات براي كشت بهترين توصيه مي باشد ولي در صورت كمبود اين دستگاه پس تهيه زمين مناسب مي توان از خطي كار غلات جهت كاشت استفاده نمود . تا بتوان سطح سبز مطلوبي با تراكم مناسب بدست آورد .
تاريخ كاشت مناسب :
آنچه در كشت گندم بسيار مهم و اساسي است تاريخ كاشت صحيح يعني 15/8 الي 25/9 مي باشد كه جلوتر از اين تاريخ يا ديرتر از آن موجبات كاهش شديد عملكرد را فراهم خواهد ساخت .
ميزان بذر ايده آل براي يك كشت صحيح از نظر تحقيقات كشاورزي حدود 180 كيلوگرم است. البته اين ميزان با توجه به شرايط محيطي مختلف ،تهيه زمين مناسب يا مطلوب يا متوسط ، ميزان شوري خاك ، و به تاخير افتادن تاريخ كاشت افزايش مي يابد .
داشت گندم
اين مرحله از دوران رشدي گندم نيز بسيار پراهميت ميباشد .آبياري ، مبارزه با علفهاي هرز و بيماريها و كود سرك در اين زمان از اهميت بخصوصي برخوردار است .
آبياري مزارع:
مراحل مهم آبياري در زراعت گندم عبارتند از :
1- مرحله جوانه زدن (خاك آب ) 2- مرحله پنجه دادن (پنجه آب ) 3- مرحله ساقه رفتن ( ساقاب )
4- مرحله سنبله رفتن ( خوشاب ) 5- مرحله گل رفتن ( گل آب ) 6- مرحله دانه بستن ( دان آب )
اولين آبياري پس از كاشت گندم شروع مرحله داشت را نويد مي دهد . مراقبت در اين امر يعني دادن آب اول آن هم به موقع مي تواند تاثير بسزايي در عملكرد داشته باشد . گندم نبايد بيش از 5 الي 6 روز بدون آب در زمين بماند . چرا كه خطر حمله مورچه ها و نيز در صورت وجود كمي رطوبت خطر پوسيده شدن دانه آنها را تهديد مي كند. در اكثر مواقع آب اول توسط بارندگي انجام مي گردد . به منظور بالا بردن درصد سبز مزرعه و يكنواختي آن ، آب بايد در فاروها به ملايمت جريان داشته باشد و تا سياه شدن پشته ها ( آبياري كامل سطح مزرعه ) و جذب آب به وسيله خاك كه حدود 20 تا 24 ساعت طول مي كشد ادامه يابد.
كنترل علف هاي هرز :
كنترل علفهاي هرز به دو طريق زراعي و شيميايي امكانپذير است.
1- كنترل زراعي:
مناسب‌ترين روش كنترل علفهاي هرز انجام عمليات زراعي است كه با روشهاي زير امكانپذير است:
- رعايت تناوب زراعي مانند كشت گندم پس از گياهان وجيني (آفتابگردان، ذرت، حبوبات، نباتات علوفه‌اي)
- شخم به موقع در سال آيش قبل از به‌گل‌رفتن علفهاي هرز يكساله در اوايل بهار
- بررسي‌ها نشان داده است كه اگر روش شخم از مركز به محيط مزرعه انجام شود ضمن جلوگيري از انتشار و انتقال بذرهاي علفهاي هرز حاشيه به داخل مزرعه، باعث كنترل آنها ميشود.
- رعايت تراكم مناسب مزرعه گندم
- استفاده از بذر خالص و عاري از بذرهاي علفهاي هرز (بذر مادري – بذر گواهي‌شده)
- هيرم زمين قبل از كاشت با يك يا دو بار آبياري و شخم زمين
- كنترل مكانيكي
- عدم استفاده از كود دامي تازه (به دليل فراواني بذر علفهاي هرز زنده در آن) و استفاده از كود دامي كهنه و پوسيده.
2- كنترل شيميايي :
كنترل شيميايي در صورتي انجام ميشود كه مزرعه داراي آلودگي بيش از اندازه معين باشد. نكات مورد توجه در اين روش عبارتند از:
- نوع علف‌كش بايد با توجه به شناخت دقيق علفهاي هرز استفاده شود.
- ميزان و زمان مناسب سمپاشي مدنظر قرار گيرد.
- نوع سمپاشي و نازل با توجه به امكانات و وسعت مزرعه تعيين شود.
سمپاش پشتي با عرض كار 5/1 متر به ميزان 300 ليتر محلول در هر هكتار با وسعت كم قابل استفاده است. سمپاش پشتي تراكتور بوم‌دار با عرض هشت تا 12 متر و نازل‌هاي تي‌جت با سرعت سه تا شش كيلومتر در ساعت در مزارع بزرگتر كاربرد دارد. بايد دقت شود كه ارتفاع سمپاش از سطح زمين 50 سانتيمتر براي كنترل شيميايي علفهاي هرز باريك برگ ميتوان از علف‌كش‌هاي ايلوكسان (2/5 ليتر در هكتار) پوماسوپر (1/2– 0/8 ليتر در هكتار)، تاپيك (1 – 0/7 ليتر در هكتار) و آونج (چهار ليتر در هكتار) استفاده كرد.
براي كنترل شيميايي علفهاي هرز پهن‌برگ از علف‌كش‌هاي گرانستار (20 – 15 گرم در هكتار) و توفوردي (2 – 1/5 ليتر در هكتار) استفاده ميشود.
يكي ديگر از علف كش هاي ديگر كه دو منظوره نيز هست شواليه ( 350 گرم در هكتار ) مي باشد ، كه هم علف هاي پهن برگ و هم نازك برگ را كنترل مي نمايد . آنچه در مورد اين علف كش مهم است اين موضوع است كه در زمينهايي كه از آن استفاده مي شود ، چنانچه قرار باشد پس از برداشت گندم كشت ذرت اجرا گردد ، بايد زمين پس از برداشت حتما شخم بخورد تا بقاياي اين سم كه براي ذرت مناسب نمي باشد در اثر نور آفتاب تجزيه گردد .
کكاربردكود ازت :
يكي ديگر از مراحل داشت گندم مصرف كود اوره به صورت سرك مي باشد كه در زمينهاي عادي كه به موقع كشت گرديده و زير كشت ذرت نيز نبوده مانند ساير كودها طبق آزمون خاك مصرف مي شود ولي در زمينهايي كه زير كشت ذرت (دانه اي و علوفه اي) بوده است مقداري بيش از حالت عادي مثلا 7 تا 8 كيسه در هكتار كود ازته توصیه مي شود و مراحل مصرف آن به شرح زیر می باشد:
1- 50 کیلوگرم در زمان کاشت (پایه)
2- 100 کیلوگرم در مرحله پنجه زنی (سرک)
3- 150 کیلوگرم در مرحله ساقه رفتن (سرک)
4- 100 کیلوگرم در مرحله گلدهی (سرک)
سرما و کم بارانی در زمستان سال 1386 مسئله مهمی بود که کشاورزان با آن مواجه گردیدند. این عوامل موجب کاهش شدید در رشد در طی ماههای دی و بهمن و اوایل اسفند گردید. توصیه به انجام آبیاری منظم و دادن کود سرک در طی آبیاری های این دوره توانست تا حد بسیار زیادی رشد رویشی گندم را و در نتیجه عملکرد نهایی را بهبود بخشد(به حداقل رساندن خسارت سرما).
برداشت گندم
در زمان برداشت بايد دانه هاي گندم كاملاً رسيده باشند و از برداشت گندم هاي نارس خودداري شود . برداشت غلات قبل از رسيدگي كامل بوته باعث پايين آمدن عملكرد و كيفيت محصول مي گردد . دانه هايي كه رشد كامل نكرده باشند چروكيده و سبك وزن بوده و مقدار نشاسته آنها پايين تر از حد معمول است . تاخير در برداشت نيز باعث خشك شدن بيش از حد دانه ها شده و در نتيجه درصدي از دانه ها طي خرمنكوبي شكسته مي شوند . رها كردن طولاني محصول رسيده در مزرعه باعث ريزش دانه ، خوابيدگي بوته ها و افزايش خسارت پرندگان مي گردد . در حالت رسيدگي كامل كلش گندم زرد و خشك و دانه گندم نيمه سخت يا سخت ميباشد و هنگام پيچيدن ساقه به دور دست ساقه ها شكسته ميشوند . در برداشت با كمباين اگر محصول خيلي زود يا خيلي دير برداشت شود ممكن است به علت صدمه ديدگي يا تلفات دانه ها درآمد حاصله كاهش پيدا كند . رطوبت گندم در زمان برداشت بايد بين 12 تا 14 درصد باشد . چنانچه رطوبت محصول بالا باشد عمل جداسازي بخوبي انجام نشده و در صورتي كه رطوبت دانه كم باشد ، شكستگي دانه ها زياد خواهد بود .
وجود علفهاي هرز در مزرعه نيز مشكلات خاصي را در كار با كمباين ايجاد ميكند . در صورتي كه علفهاي هرز ، سبز و مرطوب باشند ، مقداري از بافتهاي سبزينه اي آنها وارد محصول شده ، و از كيفيت محصول كاسته و رطوبت دانه برداشتي افزايش مي يابد . همچنين كمباين در توزيع بذر علفها نيز نقش بزرگي ايفا ميكند.( در اينجا مي توان به اهميت مرحله داشت و سمپاشي به موقع مزارع اشاره كرد .)
برداشت محصول با كمباين و ميزان افت و ريزش آن به عواملي چون رطوبت دانه ، درجه حرارت هوا ، وضعيت مزرعه (تراكم) ، نوع گياه ، ژنتيك بذر ، خوابيدگي محصول ، وضعيت قسمتهاي مختلف كمباين( نو يا فرسوده بودن آن) و تجربه راننده بستگي دارد .
عكس 5- برداشت با كمباين عكس 6- جمع آوری و پرس کاه در مزرعه
گندم از كاشت تا برداشت
گندم از كاشت تا برداشت
سیده زهرا ساجدی
کارشناس ارشد زراعت
1- كاشت گندم
تهيه زمين مناسب:
تهيه زمين مناسب يكي از مهمترين توصيه ها در راستاي افزايش عملكرد گندم و البته هر محصول ديگري مي باشد . بدين لحاظ اجراي عمليات ذيل جهت تهيه زمين مناسب ضروري است :
• ماخار نمودن زمين .
• شخم در عمق 25 الي 30 سانتي متري.
• ديسك جهت خرد كردن كلوخه ها ( حالت مطلوب زماني است كه اندازه كلوخه ها بين فندق و گردو باشد .
• ماله زدن جهت تسطيح نمودن مزرعه و از بين بردن پستي و بلنديهاي به وجود آمده .
• كودپاشي توسط دستگاه سانتريفوژ تنظيم شده .
• ديسك جهت زير خاك كردن كود درعمق 15تا 20 سانتي متري .
عكس 1- ديسك
ساقه خردكن ذرت و اثر آن در ايجاد تهيه زمين مطلوب :
از عوامل مهم كاهش عملكرد باقي ماندن ساقه هاي ذرت در مزرعه پس از برداشت اين گياه مي باشد كه با ايجاد فضاهاي زياد در خاك مانع از ايجاد تراكم مناسب و همچنين عدم تهيه بستر مناسب كشت گندم مي گردد. سوزاندن اين ساقه هاي ضمخت كه البته كار اكثر كشاورزان است نه تنها نمي تواند اين ساقه ها را از بين ببرد بلكه با سوزاندن لايه هاي رويي خاك باعث آسيب رساندن به مواد آلي خاك و در واقع سوزاندن اين مواد طلايي مي گردد .
بر اساس توصيه هاي ذكر شده در اين مورد استفاده از ساقه خردكن ذرت امري مهم به حساب آمده و با خرد كردن ساقه هاي ضخيم باقيمانده از ذرت مشكل اين ساقه ها تاحدي حل خواهد شد.
مزاياي استفاده از ساقه خرد كن :
1- خردكردن ساقه هاي ضخيم ذرت
2- به دليل خردشدن ساقه هاي بلند و ضخيم ذرت ، در صورت زدن ديسك فضاهاي باز و نامناسب در زمين وجود نداشته و در نتيجه بستر مناسبي براي رشد بذر گندم مهيا خواهد شد .
3- مواد آلي فراواني كه در ساقه هاي ذرت اندوخته شده است با خردكردن بقاياي ذرت به خاك باز خواهدگشت.
آزمون خاك :
ميزان مصرف توصيه شده طبق آزمون خاك انجام مي گيرد .
انواع كودهاي مورد استفاده به صورت پايه
الف : كودهاي ماكرو ( پرمصرف )
- كود فسفاته : 1- سوپر فسفات تريپل 2- فسفات دي آمونيوم
- كود ازته : 1- اوره 2- نيترات آمونيوم
-كود پتاسه : سولفات پتاسيم
ب : كودهاي ميكرو ( كم مصرف )
- سولفات روي به ميزان 25 كيلوگرم در هكتار
- سولفات آهن به ميزان 25 كيلوگرم در هكتار البته بهترين روش استفاده از سولفات آهن محلولپاشي به ميزان 2 در هزار مي باشد .
كاشت باكمبينات :
شرح مزاياي كمبينات :
1- جمع شدن ادوات شخم ثانويه ، ديسك ، ماله و بذركار همه در يك وسيله كه اين امكان را به كشاورزان ميدهد تا از ورود ادوات مختلف به زمين جلوگيري نمايند كه علاوه بر كاهش هزينه ها از تراكم بيش از حد خاك را كه در اثر ورود ادوات و ماشين آلات به وجود مي آيد كاسته خواهد شد .
2-قبل از استفاده از كمبينات فقط يك بار شخم زدن و سپس كودپاشي در مزرعه كافيست .
3- كاشت بذر به طور يكنواخت و در عمق 3 سانتي متري .
4- مخزن بذري كمبينات با ظرفيت بيش از 1000 كيلوگرم بوده كه به راحتي حدود 4/5 الي 5 هكتار را بذركاري مي نمايد.
عكس 2 كاشت با دستگاه كمبينات
استفاده از دستگاه كمبينات براي كشت بهترين توصيه مي باشد ولي در صورت كمبود اين دستگاه پس تهيه زمين مناسب مي توان از خطي كار غلات جهت كاشت استفاده نمود . تا بتوان سطح سبز مطلوبي با تراكم مناسب بدست آورد .
تاريخ كاشت مناسب :
آنچه در كشت گندم بسيار مهم و اساسي است تاريخ كاشت صحيح يعني 15/8 الي 25/9 مي باشد كه جلوتر از اين تاريخ يا ديرتر از آن موجبات كاهش شديد عملكرد را فراهم خواهد ساخت .
ميزان بذر ايده آل براي يك كشت صحيح از نظر تحقيقات كشاورزي حدود 180 كيلوگرم است. البته اين ميزان با توجه به شرايط محيطي مختلف ،تهيه زمين مناسب يا مطلوب يا متوسط ، ميزان شوري خاك ، و به تاخير افتادن تاريخ كاشت افزايش مي يابد .
داشت گندم
اين مرحله از دوران رشدي گندم نيز بسيار پراهميت ميباشد .آبياري ، مبارزه با علفهاي هرز و بيماريها و كود سرك در اين زمان از اهميت بخصوصي برخوردار است .
آبياري مزارع:
مراحل مهم آبياري در زراعت گندم عبارتند از :
1- مرحله جوانه زدن (خاك آب ) 2- مرحله پنجه دادن (پنجه آب ) 3- مرحله ساقه رفتن ( ساقاب )
4- مرحله سنبله رفتن ( خوشاب ) 5- مرحله گل رفتن ( گل آب ) 6- مرحله دانه بستن ( دان آب )
اولين آبياري پس از كاشت گندم شروع مرحله داشت را نويد مي دهد . مراقبت در اين امر يعني دادن آب اول آن هم به موقع مي تواند تاثير بسزايي در عملكرد داشته باشد . گندم نبايد بيش از 5 الي 6 روز بدون آب در زمين بماند . چرا كه خطر حمله مورچه ها و نيز در صورت وجود كمي رطوبت خطر پوسيده شدن دانه آنها را تهديد مي كند. در اكثر مواقع آب اول توسط بارندگي انجام مي گردد . به منظور بالا بردن درصد سبز مزرعه و يكنواختي آن ، آب بايد در فاروها به ملايمت جريان داشته باشد و تا سياه شدن پشته ها ( آبياري كامل سطح مزرعه ) و جذب آب به وسيله خاك كه حدود 20 تا 24 ساعت طول مي كشد ادامه يابد.
عكس 3- استفاده از نهر مضاعف در هنگام آبياري
كنترل علف هاي هرز :
كنترل علفهاي هرز به دو طريق زراعي و شيميايي امكانپذير است.
1- كنترل زراعي:
مناسب‌ترين روش كنترل علفهاي هرز انجام عمليات زراعي است كه با روشهاي زير امكانپذير است:
- رعايت تناوب زراعي مانند كشت گندم پس از گياهان وجيني (آفتابگردان، ذرت، حبوبات، نباتات علوفه‌اي)
- شخم به موقع در سال آيش قبل از به‌گل‌رفتن علفهاي هرز يكساله در اوايل بهار
- بررسي‌ها نشان داده است كه اگر روش شخم از مركز به محيط مزرعه انجام شود ضمن جلوگيري از انتشار و انتقال بذرهاي علفهاي هرز حاشيه به داخل مزرعه، باعث كنترل آنها ميشود.
- رعايت تراكم مناسب مزرعه گندم
- استفاده از بذر خالص و عاري از بذرهاي علفهاي هرز (بذر مادري – بذر گواهي‌شده)
- هيرم زمين قبل از كاشت با يك يا دو بار آبياري و شخم زمين
- كنترل مكانيكي
- عدم استفاده از كود دامي تازه (به دليل فراواني بذر علفهاي هرز زنده در آن) و استفاده از كود دامي كهنه و پوسيده.
2- كنترل شيميايي :
كنترل شيميايي در صورتي انجام ميشود كه مزرعه داراي آلودگي بيش از اندازه معين باشد. نكات مورد توجه در اين روش عبارتند از:
- نوع علف‌كش بايد با توجه به شناخت دقيق علفهاي هرز استفاده شود.
- ميزان و زمان مناسب سمپاشي مدنظر قرار گيرد.
- نوع سمپاشي و نازل با توجه به امكانات و وسعت مزرعه تعيين شود.
سمپاش پشتي با عرض كار 5/1 متر به ميزان 300 ليتر محلول در هر هكتار با وسعت كم قابل استفاده است. سمپاش پشتي تراكتور بوم‌دار با عرض هشت تا 12 متر و نازل‌هاي تي‌جت با سرعت سه تا شش كيلومتر در ساعت در مزارع بزرگتر كاربرد دارد. بايد دقت شود كه ارتفاع سمپاش از سطح زمين 50 سانتيمتر براي كنترل شيميايي علفهاي هرز باريك برگ ميتوان از علف‌كش‌هاي ايلوكسان (2/5 ليتر در هكتار) پوماسوپر (1/2– 0/8 ليتر در هكتار)، تاپيك (1 – 0/7 ليتر در هكتار) و آونج (چهار ليتر در هكتار) استفاده كرد.
براي كنترل شيميايي علفهاي هرز پهن‌برگ از علف‌كش‌هاي گرانستار (20 – 15 گرم در هكتار) و توفوردي (2 – 1/5 ليتر در هكتار) استفاده ميشود.
يكي ديگر از علف كش هاي ديگر كه دو منظوره نيز هست شواليه ( 350 گرم در هكتار ) مي باشد ، كه هم علف هاي پهن برگ و هم نازك برگ را كنترل مي نمايد . آنچه در مورد اين علف كش مهم است اين موضوع است كه در زمينهايي كه از آن استفاده مي شود ، چنانچه قرار باشد پس از برداشت گندم كشت ذرت اجرا گردد ، بايد زمين پس از برداشت حتما شخم بخورد تا بقاياي اين سم كه براي ذرت مناسب نمي باشد در اثر نور آفتاب تجزيه گردد .
عكس 4- سمپاشي مزرعه به وسيله سمپاش پشت تراكتوري
کكاربردكود ازت :
يكي ديگر از مراحل داشت گندم مصرف كود اوره به صورت سرك مي باشد كه در زمينهاي عادي كه به موقع كشت گرديده و زير كشت ذرت نيز نبوده مانند ساير كودها طبق آزمون خاك مصرف مي شود ولي در زمينهايي كه زير كشت ذرت (دانه اي و علوفه اي) بوده است مقداري بيش از حالت عادي مثلا 7 تا 8 كيسه در هكتار كود ازته توصیه مي شود و مراحل مصرف آن به شرح زیر می باشد:
1- 50 کیلوگرم در زمان کاشت (پایه)
2- 100 کیلوگرم در مرحله پنجه زنی (سرک)
3- 150 کیلوگرم در مرحله ساقه رفتن (سرک)
4- 100 کیلوگرم در مرحله گلدهی (سرک)
سرما و کم بارانی در زمستان سال 1386 مسئله مهمی بود که کشاورزان با آن مواجه گردیدند. این عوامل موجب کاهش شدید در رشد در طی ماههای دی و بهمن و اوایل اسفند گردید. توصیه به انجام آبیاری منظم و دادن کود سرک در طی آبیاری های این دوره توانست تا حد بسیار زیادی رشد رویشی گندم را و در نتیجه عملکرد نهایی را بهبود بخشد(به حداقل رساندن خسارت سرما).
برداشت گندم
در زمان برداشت بايد دانه هاي گندم كاملاً رسيده باشند و از برداشت گندم هاي نارس خودداري شود . برداشت غلات قبل از رسيدگي كامل بوته باعث پايين آمدن عملكرد و كيفيت محصول مي گردد . دانه هايي كه رشد كامل نكرده باشند چروكيده و سبك وزن بوده و مقدار نشاسته آنها پايين تر از حد معمول است . تاخير در برداشت نيز باعث خشك شدن بيش از حد دانه ها شده و در نتيجه درصدي از دانه ها طي خرمنكوبي شكسته مي شوند . رها كردن طولاني محصول رسيده در مزرعه باعث ريزش دانه ، خوابيدگي بوته ها و افزايش خسارت پرندگان مي گردد . در حالت رسيدگي كامل كلش گندم زرد و خشك و دانه گندم نيمه سخت يا سخت ميباشد و هنگام پيچيدن ساقه به دور دست ساقه ها شكسته ميشوند . در برداشت با كمباين اگر محصول خيلي زود يا خيلي دير برداشت شود ممكن است به علت صدمه ديدگي يا تلفات دانه ها درآمد حاصله كاهش پيدا كند . رطوبت گندم در زمان برداشت بايد بين 12 تا 14 درصد باشد . چنانچه رطوبت محصول بالا باشد عمل جداسازي بخوبي انجام نشده و در صورتي كه رطوبت دانه كم باشد ، شكستگي دانه ها زياد خواهد بود .
وجود علفهاي هرز در مزرعه نيز مشكلات خاصي را در كار با كمباين ايجاد ميكند . در صورتي كه علفهاي هرز ، سبز و مرطوب باشند ، مقداري از بافتهاي سبزينه اي آنها وارد محصول شده ، و از كيفيت محصول كاسته و رطوبت دانه برداشتي افزايش مي يابد . همچنين كمباين در توزيع بذر علفها نيز نقش بزرگي ايفا ميكند.( در اينجا مي توان به اهميت مرحله داشت و سمپاشي به موقع مزارع اشاره كرد .)
برداشت محصول با كمباين و ميزان افت و ريزش آن به عواملي چون رطوبت دانه ، درجه حرارت هوا ، وضعيت مزرعه (تراكم) ، نوع گياه ، ژنتيك بذر ، خوابيدگي محصول ، وضعيت قسمتهاي مختلف كمباين( نو يا فرسوده بودن آن) و تجربه راننده بستگي دارد .
عكس 5- برداشت با كمباين عكس 6- جمع آوری و پرس کاه در مزرعه
آخرین ویرایش:
ماریه خرمی نیا
عضو جدید
گندم
گندم
یکی از مواد تشکیل دهنده اندامهای هوایی گندم (دانه و ساقه )
رطوبت است و عامل انتقال غذا از دانه به جنین می باشد
اگر رطوبت کم شود دانه چروکیده و جنین از بین می رود
واین رطوبت در دانه گندم 10_15 % ست .
میدونید چرا در دانه گندم روغن وجود داره
و در کجا تجمع پیدا می شه ؟
این روغن در سطح پوست است و در اطراف جنین و برای این است وقتی جنین به آخر رشدش میرسد و به حداکثر گرما برخورد میکند وجود روغن مانع خروج رطوبت و سایر مواد وافزایش مقاومتش در برابر گرما و حفظ جنین می شود .
گندم
یکی از مواد تشکیل دهنده اندامهای هوایی گندم (دانه و ساقه )
رطوبت است و عامل انتقال غذا از دانه به جنین می باشد
اگر رطوبت کم شود دانه چروکیده و جنین از بین می رود
واین رطوبت در دانه گندم 10_15 % ست .
میدونید چرا در دانه گندم روغن وجود داره
و در کجا تجمع پیدا می شه ؟
این روغن در سطح پوست است و در اطراف جنین و برای این است وقتی جنین به آخر رشدش میرسد و به حداکثر گرما برخورد میکند وجود روغن مانع خروج رطوبت و سایر مواد وافزایش مقاومتش در برابر گرما و حفظ جنین می شود .
آخرین ویرایش:
روش هاي كشت گندم
روش هاي كشت گندم
روش هاي كشت گندم
روش هاي كشت گندم
رشد قارچ هاي عالم بوته ميري گندم با روش كشات بذر بر روي پشته هاي بلند به دليل عدم حالت غرقابي كمتر مي شود.
رشد قارچ هاي عالم بوته ميري گندم با روش كشات بذر بر روي پشته هاي بلند به دليل عدم حالت غرقابي كمتر مي شود.
روش هاي كشت گندم به وسعت و شيب زمين، مقدار آب موجود و مديريت زارعي بستگي دارد.
۱) روش كرتي:
روشي است سنتي و در زمين هايي اعمال مي شود كه داراي سطح كم، شيب نامناسب و يا آب كم براي آبياري هستند. در اين روش معمولاً پس از انجام گاوآهن و ديسك، بذر را پاشيده و با ديسك زير خاك برده و مرزهايي با مرزبند ايجاد مي كنند. در اين روش استفاده از ماشين آلات براي انجام امور داشت مانند سمپاشي عليه علف هاي هرز غيرممكن و برداشت با كمباين به دليل مرزهاي زياد مشكل است. همچنين از سطح مفيد مزرعه به خوبي استفاده نشده و ضايعات زمين زياد است.
۲) روش خطي يا فارويي:
اين روش براي زراعت گندم آبي انجام مي شود و به اين ترتيب است كه پس از انجام گاوآهن، ديسك و تسطيح، با استفاده از دستگاه كودپاش (سانتريفوژ) بذر را در سطح مزرعه پاشيده و سپس با دستگاه فاروئر جوي و پشته ايجاد مي شود. در مواردي پيش از انجام جوي و پشته به وسيله ديسك بذر را زير خاك مي كنند كه آزمايش ها نشان داده، اين عمل چندان موثر و مورد نياز نيست.
در اين روش پشته ها، كم عرض (۲۵ – ۱۰ سانتيمتر) و كم عمق (۱۵ – ۱۰ سانتيمتر) هستند و در مواردي هنگام آبياري، حالت غرقابي ايجاد مي شود. بذرپاشي به روش سانتريفوژ باعث مي شود بذرها به طور تصادفي و كنترل نشده پخش و در خاك مستقر شوند، بنا بر اين تعدادي بوته نيز در كف جويچه ها سبز مي شوند كه جايگاه مناسبي براي استقرار گياه نبوده و ممكن است بوته هاي اين ناحيه مقداري از مواد غذايي و رطوبت موجود را مصرف كنند. ولي قدرت رقابت با بوته هاي روي پشته را ندارند و محصولي نيز توليد نمي كنند و در صورت توليد از كيفيت كمي برخوردارند.
نوع ديگري از كشت رديفي گندم در ايران وجود دارد كه در آن از ماشين هاي بذركار استفاده مي شود. عرض پشته ها در اين نوع بذركارها تقريباً ثابت (حدود ۳۰ سانتيمتر) بوده و دستگاه قادر است سه رديف بذر بر روي هر پشته بكارد. فاصله بين رديف كاشت (فاصله وسط يك جويچه تا وسط جويچه مجاور) حدود ۵۵ سانتيمتر است. برخي بذركارها همزمان دو عمل احداث پشته و كاشت بذر بر روي پشته را انجام مي دهند كه نوعي مزيت براي اين دستگاه ها محسوب مي شود.
۳) روش نواري:
اين روش در زمين هايي كه شيب مناسب داشته و انجام عمل تسطيح در آن ها ميسر باشد قابل اجراست. در اين روش با توجه به شيب مناسب نيازي به ايجاد جويچه نيست. كاشت با ماشين هاي بذركار صورت گرفته زمين در قطعات بزرگ قابل آبياري است. از دستگاه كمباينت مي توان در اين روش كشت استفاده كرد. اين دستگاه همزمان در اراضي شخم خورده عمليات ديسك، تسطيح و كشت را انجام مي دهد. اگر در اراضي با شيب نامناسب روش نواري اجرا شودف ناچار مرزهاي متعددي بايد ايجاد كرد كه در نهايت همان روش كرتي خواهد بود.
) روشكشت بذر بر روي پشته هاي بلند:
مدرن ترين روشي است كه در كشورهاي پيشرفته اجرا مي شود. به طور خلاصه، در اين روش دو الي سه رديف بذر بر روي پشته هاي بلند و عريض كاشته مي شود. در اين سيستم عرض پشته ۷۰ – ۴۵ سانتيمتر، فاصله رديف كاشت بر روي پشته ۲۰ – ۱۵ سانتيمتر، عرض جويچه ها (فارو) ۳۰ – ۲۵ سانتيمتر و ارتفاع پشته (عمق فارو) ۲۰ – ۱۲ سانتيمتر است. هدايت آب در زمين از طريق جويچه ها انجام مي شود، به طوري كه رطوبت ه صورت نشتي به محل استقرار بذرها نفوذ مي كند و حالت غرقابي ايجاد نمي شود. روش كاشت گندم با اين روش به شرح زير است:
پس از عمليات شخم عميق، ديسك، تسطيح و قبل از بذركاري جوي و پشته ها را متناسب با اين روش با يك دستگاه خطزن احداث و زمين را آبياري بسيار سنگين مي كنند. پس از سبز شدن نسل ااول علف هاي هرز (كه حدود ۸۰ درصد كل علف هاي هرز است) و در رطوبت كمي بيشتر از گاورو شدن، دستگاه را وارد زمين مي كنند.
اين دستگاه به گوته اي طراحي شده است كه بيلچه هاي كوليتواتور كه قبل از لوله هاي سقوط بذر قرار دارند روي پشته ها قرار گرفته، با تخريب پشته ها علف هاي هرز را از بين مي برند، سپس بذرها به صورت رديفي (معمولاً سه رديف روي پشته) در عمق ۱۲ – ۸ سانتيمتر كاشته مي شوند و بيلچه هاي احداث فارو كه در پشت لوله هاي سقوط بذر قرار دارند، دوباره فاروها و پشته ها را در جاي قبلي بازسازي
مي كنند. بنابراين با عبور بذركار همزمان، پشته ها تخريب مي شوند، علف هاي هرز از بين
مي روند، بذرها به صورت رديفي كاشته شده و دوباره پشته ها و جويچه ها احداث مي شوند.
پس از كاشت بذر، زمين به صورت رديفي كاشته شده و دوباره پشته ها و جويچه ها احداث
مي شوند. پس از كاشت بذر، زمين به مدت حدود ۴۰ روز آبياري نمي شود (به دليل اين كه بذر گياه زراعي عمق كاشته شده است و رطوبت كافي براي جوانه زدن آن وجود دارد) در اين مدت گياهچه ها رشد كرده و در حالي كه قسمت اعظم بذرهاي علف هاي هرز قبل از كشات بذر جوانه مي زنند و با بيلچه هاي كوليتواتور بذركار از بين مي روند، باقيمانده بذر علف هاي هرز در عمق كم قرار گرفته و رطوبت كافي براي سبز شدن آن ها وجود ندارد.
▪ از مزاياي روشكشت بذر بر روي پشته هاي بلند مي توان به موارد زير اشاره كرد:
- سهولت آبياري قبل از كاشت كه كنترل مكانيكي علف هاي هرز را فراهم مي كند.
- افزايش ميزان سبز شدن بذر و يكنواختي مزرعه
- امكان استفاده از همان پشته ها در كشتهاي بعدي
- استفاده كمتر از بذر (بعضي از كشاورزان با مصرف فقط ۷۵ – ۵۰ كيلوگرم بذر در هكتار به تراكم مورد نظر مي رسند)
- كاهش ميزان مصرف علف كش ها
- كاهش سله بندي و خفگي بذر
- كاهش ورس (خوابيدگي) به دليل عدم شرايط غرقابي
- امكان مصرف كود به صورت نواري و افزايش بازدهي مصرف كود
- كاهش فرسايش در مناطق پرباران به دليل هدايت آب توسط فاروها
- افزايش توليد
پس از عمليات شخم عميق، ديسك، تسطيح و قبل از بذركاري جوي و پشته ها را متناسب با اين روش با يك دستگاه خطزن احداث و زمين را آبياري بسيار سنگين مي كنند. پس از سبز شدن نسل ااول علف هاي هرز (كه حدود ۸۰ درصد كل علف هاي هرز است) و در رطوبت كمي بيشتر از گاورو شدن، دستگاه را وارد زمين مي كنند.
اين دستگاه به گوته اي طراحي شده است كه بيلچه هاي كوليتواتور كه قبل از لوله هاي سقوط بذر قرار دارند روي پشته ها قرار گرفته، با تخريب پشته ها علف هاي هرز را از بين مي برند، سپس بذرها به صورت رديفي (معمولاً سه رديف روي پشته) در عمق ۱۲ – ۸ سانتيمتر كاشته مي شوند و بيلچه هاي احداث فارو كه در پشت لوله هاي سقوط بذر قرار دارند، دوباره فاروها و پشته ها را در جاي قبلي بازسازي
مي كنند. بنابراين با عبور بذركار همزمان، پشته ها تخريب مي شوند، علف هاي هرز از بين
مي روند، بذرها به صورت رديفي كاشته شده و دوباره پشته ها و جويچه ها احداث مي شوند.
پس از كاشت بذر، زمين به صورت رديفي كاشته شده و دوباره پشته ها و جويچه ها احداث
مي شوند. پس از كاشت بذر، زمين به مدت حدود ۴۰ روز آبياري نمي شود (به دليل اين كه بذر گياه زراعي عمق كاشته شده است و رطوبت كافي براي جوانه زدن آن وجود دارد) در اين مدت گياهچه ها رشد كرده و در حالي كه قسمت اعظم بذرهاي علف هاي هرز قبل از كشات بذر جوانه مي زنند و با بيلچه هاي كوليتواتور بذركار از بين مي روند، باقيمانده بذر علف هاي هرز در عمق كم قرار گرفته و رطوبت كافي براي سبز شدن آن ها وجود ندارد.
▪ از مزاياي روشكشت بذر بر روي پشته هاي بلند مي توان به موارد زير اشاره كرد:
- سهولت آبياري قبل از كاشت كه كنترل مكانيكي علف هاي هرز را فراهم مي كند.
- افزايش ميزان سبز شدن بذر و يكنواختي مزرعه
- امكان استفاده از همان پشته ها در كشتهاي بعدي
- استفاده كمتر از بذر (بعضي از كشاورزان با مصرف فقط ۷۵ – ۵۰ كيلوگرم بذر در هكتار به تراكم مورد نظر مي رسند)
- كاهش ميزان مصرف علف كش ها
- كاهش سله بندي و خفگي بذر
- كاهش ورس (خوابيدگي) به دليل عدم شرايط غرقابي
- امكان مصرف كود به صورت نواري و افزايش بازدهي مصرف كود
- كاهش فرسايش در مناطق پرباران به دليل هدايت آب توسط فاروها
- افزايش توليد
سن گندم
چكيدهسن گندم، مهمترين آفت گندم و جو در ايران و كشورهاي منطقه است. اهميت اين آفت بقدري است كه در زمان‌هاي قديم باعث‌قحطي و مرگ و مير در مناطق غربي و مركزي ايران مي‌شد. با وجود تمام پيشرفت‌هاي حاصله در زمينه كنترل آفات، سن در اكثرمناطق كشت گندم هنوز هم يك آفت خطرناك است. در اين ميان وضعيت استان‌هاي ديم خيز كشور مانند همدان بدتر از ساير نقاطاست، زيرا كشت وسيع ديم و نابودي مراتع باعث بيشتر شدن جمعيت سن و خسارت آن شده است. براي بررسي وضعيت سن، ازجمعيت حشرات بالغ و پوره‌هاي سن در زمان‌هاي مختلف نمونه‌برداري به عمل آمد. براي اين منظور سه منطقه رزن، كبودرآهنگ ولالجين در استان همدان انتخاب و از مزارع تعيين شده براي جمعيت سن گندم و پوره‌هاي آن و همچنين دشمنان طبيعي‌نمونه‌برداري بعمل آمد. از مزارع گندم و جو همجوار نمونه‌برداري مقايسه‌اي بعمل آمد. در اين بررسي ارتفاع محل، جهت شيب،وضعيت پوشش گياهي، فاصله از كوه و سابقه سمپاشي و نوع مبارزه شيميايي(هوايي يا زميني) و ديم يا آبي بودن و كرپه يا هراكشت‌بودن مزرعه مدنظر بود. نتايج بدست آمده نشان داد تخريب مراتع، كشت وسيع گندم و جو ديم، برداشت دير هنگام محصول،سمپاشي‌هاي بي‌رويه و برخي عوامل ديگر در طغيان سن گندم نقش دارند. حاصل بررسي‌هاي مزبور در زير آمده است.
مقدمه
اين آفت كه بعنوان Sun Pest نيز شهرت يافته است آفت اصلي (Key
شكل‌شناسي آفت
طول بدن اين حشره بين 13ـ9 ميليمتر و عرض بدن آن بين 8ـ7 ميليمتر ميباشد. رنگ بدن از زرد خاكستري تا قهوه‌اي مايل به سياه‌متغير است و گاهي برنگ سياه ديده ميشود. سر اين آفت مثلثي شكل و در وسط آن شيار باريكي وجود دارد. اين آفت داراي دو شاخك‌نخي شكل در جلو سر ميباشد. اندازه تخم آفت معمولا 0/7 ميليمتر است و به تعداد 14 عدد بطور منظم در دو رديف 7 عددي روي‌برگ‌هاي گندم يا علفهاي ديگر قرار داده ميشود.
سن گندم داراي پنج مرحله پورگي است. پوره‌هاي جوان سن، به طول 1/2 ميليمتر و تقريبٹ گرد هستند. پوره‌هاي سنين بعدي بزرگترهستند و به تدريج زاويه بال و نيز سپرچه آن رشد مي‌يابد. رنگ پوره‌ها در سن ابتدايي سياه و در سنين بعدي آجري مات است.
سن‌هاي نر و ماده را از روي حلقه‌هاي تناسلي ميتوان از يكديگر تشخيص داد و در سن‌هاي نر حلقه ششم شكم ذوزنقه‌اي شكل و لبه‌عقبي آن منحني است و سوراخهاي تناسلي را مي‌پوشاند. در سن‌هاي ماده حلقه ششم شكم مدور است و از هفت قسمت كيتيني‌تشكيل مي‌يابد كه در حال استراحت كاملا به يكديگر چسبيده‌اند. روي اين حلقه در جهت طول يك شكاف بطور وضوح نمايان است.
سن گندم از نظر مورفولوژي به دو گروه تقسيم ميشود:
الف. جمعيتي از اين حشره كه در زيستگاه‌هاي طبيعي واقع در ارتفاعات زندگي ميكند و ضمن تغذيه از گياهان غيرزراعي به‌ويژه‌گندميان و بدون آنكه پروازهاي قابل ملاحظه‌اي انجام دهد. به زاد و ولد مي‌پردازد. اين گروه داراي اندازه بدن كوچك بوده و طول وعرض بدن آنها به ترتيب 10/5ـ8 و 6/8ـ5 ميليمتر است.
ب. گروهي كه از گندم و جو تغذيه مي‌كنند، به‌ويژه آنهايي كه به مزارع گندم آبي حمله‌ور ميشوند، جثه‌اي بزرگتر دارند و طول و عرض‌بدن آنها به ترتيب 2/8ـ9/8 و 7/6ـ6/2 ميليمتر است.
زيست شناسي
سن مادر در شرايط مساعد آزمايشگاهي بين 300 تا 556 عدد تخم مي‌گذارد. اين تعداد در شرايط طبيعي مساعد 114 تا 329 عدد ودر شرايط نامساعد يا دوره خاموشي 75 عدد يا كمتر است.
اين آفت در تمام مناطق كشور انتشار دارد. ولي در حاشيه شمالي كشور كه مرطوب است جمعيت آن در مقابل با گونه‌هاي رقيب آن‌يعني E.maura كاهش مي‌يابد و در مناطق مرطوب فقط گونه اخير مشاهده ميشود.
سن گندم هرساله داراي يك نسل است. در پايان فصل زراعي و پس از برداشت محصول سن‌هاي موجود در سطح مزارع به ارتفاعات وتپه‌ها مهاجرت كرده و به تغذيه بيشتر و ذخيره چربي در اماكن مزبور پرداخته و خود را براي زمستان‌گذراني آماده مي‌كنند. اين پرواز به‌سمت دامنه‌هاي شمال كوهها و تپه‌ها، كه در تابستان خنك بوده و پوشش گرامينه‌هاي وحشي مناسبي براي تغذيه سن دارد، صورت‌مي‌گيرد. پس از تكميل تغذيه و بتدريج با فرارسيدن فصل سرما اين حشرات خود را به دامنه‌هاي جنوبي كوهها كه به سمت آفتاب است‌رسانيده و در ارتفاع كمتري مستقر شده و پس از مدتي تغذيه و در زير بوته‌هاي گون، درمنه و ساير گياهان بوته‌اي وحشي زير تخته‌سنگ‌ها و پناهگاه‌هاي مختلف ديگر پنهان شده و بتدريج به خواب زمستاني فرو مي‌روند. در اواخر زمستان و اوايل بهار كه شيب‌هاي‌جنوبي تحت تابش آفتاب زودتر از قسمتهاي ديگر گرم ميشوند سن از خواب زمستاني بيدار شده و مدتي در همان محل به تغذيه ازگرامينه‌هاي وحشي پرداخته و بتدريج در فروردين و ارديبهشت به سوي مزارع غلات در دشت‌هاي مجاور پرواز مي‌كنند. پرواز يامهاجرت سن از كوه به مزارع اصطلاحٹ ريزش سن گفته ميشود. تاريخ دقيق ريزش سن بسته به سرد يا گرم بودن سال و منطقه متفاوت‌بوده و در همدان در نيمه سوم فروردين ماه است. طول مسافت پروازي سن حدود 30 تا 35 كيلومتر بوده و در فاصله 40 كيلومتر يابيشتر از اماكن زمستان‌گذران ديده نمي‌شود.
علل عمده نوسان جمعيت سن، عوامل جوي است كه باعث ايجاد دو دوره طغيان و خاموشي به شرح زير ميشود:
الف. سال‌هاي طغيان: اگر هوا در بهار ملايم و در تابستان بتدريج گرم شود و در پاييز خنك و در زمستان تغييرات ناگهاني و شديد دمايي‌ديده شود، طي چند سال براي سن گندم شرايط دمايي و تغذيه‌اي مناسبي ايجاد ميشود كه منجر به طغيان سن گندم ميگردد و سن‌تخم بيشتري توليد مينمايد.
ب. سال‌هاي خاموشي: اگر هوا در بهار سرد و باراني و داراي تغييرات جوي زيادي شود و هواي تابستان معتدل و داراي ريزش باران‌تابستانه باشد، رشد و نمو گندم و سن با توجه به عوامل جوي هم‌آهنگ نمي‌گردد، همچنين اگر هواي پاييز ملايم و هواي زمستان بدون‌ريزش برف باشد و اواخر زمستان و اوايل بهار نيز حرارت هوا متغير و توام با وزش باد گردد. طي چند سال ميانگين تخمريزي سن گندم‌هرسال كم شده و جمعيت بسوي خاموشي گرايش مي‌يابد.
قبلا دوره طغيان سن گندم را هفت و هشت ساله مي‌دانستند. ولي در سال‌هاي اخير و بعلل مختلف از جمله كشت وسيع گندم در كشور،سمپاشي‌هاي گسترده عليه سن گندم و بهم‌خوردن تعادل جمعيت آفت با دشمنان طبيعي آن باعث گم شدن اين دوره شده (كه در واقع‌طغيان و خسارت سن هرساله مشاهده ميشود) ولي شدت آن توزيع شده است.
طرز خسارت
سن گندم به سه روش خسارت ايجاد ميكند. الف) خسارت سن مادر، كه به خسارت حشرات نر و ماده‌اي كه پس از زمستان‌گذراني دراوايل بهار در مزارع ريزش مي‌كنند اطلاق ميشود. سن در اين مرحله با مكيدن شيره ساقه و برگهاي جوان و سبز و جوانه‌هاي گندم‌باعث ضعف بوته‌ها، پيچيدگي و خشك شدن برگها و سفيد شدن خوشه‌ها از محل تغذيه يا فرو بردن خرطوم سن ميشود. ب)خسارت پوره‌هاي سن، كه براي رشد و نموشان، از برگ، ساقه و شيره دانه‌هاي نرم گندم تغذيه ميكند. اوج خسارت سن گندم مربوط به‌تغذيه پوره‌هاي رشد يافته مانند سن چهارم و پنجم پورگي است كه باعث لاغري و چروكيدگي دانه گندم ميشود. ج) خسارت حشرات‌بالغ نسل جديد كه از كامل شدن رشد پوره‌ها ايجاد شده‌اند. اگر در برداشت گندم تاخير صورت گيرد، بالاترين خسارت سن گندم در اين‌مرحله خواهد بود. در اين زمان خوشه‌هاي گندم تقريبٹ رسيده و محصول در دست برداشت است. خسارت در اين مرحله باعث پوكي‌خوشه‌ها ميشود، بنابراين بايد هرچه سريعتر محصول برداشت گردد تا اين نوع خسارت بوجود نيايد. بدين منظور برداشت دومرحله‌اي گندم پيشنهاد ميشود.
پيش‌بيني وضعيت سن گندم
سن گندم از تاريخ پرواز به كوهستان تا بازگشت به مزارع، طي 9 ماه از سال تا حدود زيادي به چربي بدن خود وابستگي دارد، بنابراين‌چربي، نقش اساسي را در بقاي حشره دارد. چربي بدن سن‌ها از نمونه‌برداري و ميانگين‌گيري از وزن 30 تا 50 عدد سن بدست مي‌آيد.خصوصيات جسمي سن برحسب وزن بدن سن ماده تعيين ميگردد. وزن نر حدود 5 ميليگرم كمتر از سن ماده است. سن‌هايي كه 125ميليگرم و يا بيشتر وزن دارند، خصوصيات جسمي مطلوب و سن‌هايي كه 115 ميليگرم وزن دارند، مشخصات جسمي ضعيف دارند.
گرايش سن به طغيان و يا دوره خاموشي، برحسب وزن بدن تعيين ميشود. چنانچه در موقع بيداري سن از خواب زمستانه، وزن‌حشرات ماده 130 ميليگرم يا بيشتر باشد، سن مادر بطور متوسط 75 عدد تخم مي‌گذارد و جمعيت پوره‌ها در صورت مساعد بودن‌شرايط زندگي بسوي طغيان گرايش دارد. اگر وزن سن مادر 115ـ99 ميليگرم باشد. ميانگين تخم سن مادر حدود 44 عدد خواهد بود وجمعيت پوره‌ها بسوي خاموشي خواهد بود.
كنترل
سن گندم داراي دشمنان طبيعي بسيار مهم و متعددي ميباشد كه بطور خودبخود و طبيعي تا حدود زيادي آفت را كنترل مي‌كنند كه‌از جمله مهمترين آنها ميتوان به زنبورهاي پارازيتوئيد جنس‌هاي Trissolcus, Dissolcus, Assolcus از خانواده Scelionidaeاشاره كرد. گونه‌هاي T.vassilieriMayو A.semistriatus Nee. در مبارزه بيولوژيك عليه سن گندم بيشترين اهميت را دارند. اين‌زنبورها سالها بطور مصنوعي در آزمايشگاه پرورش داده مي‌شدند و در بهار مصادف با تخمريزي سن‌ها در مزارع رها مي‌گرديدند. ولي‌پس از ظهور سموم پر قدرت جديد و به دليل رقابت‌هاي اقتصادي آشكار و پنهان و عدم كنترل صد در صد آفت كه ويژگي اين نوع‌مبارزه است و در نتيجه عدم رضايت كامل كشاورزان از آن، تنها به كاربرد سموم سمپاشي اكتفا گرديد. ضروري است كه اين روش مبارزه‌دوباره احيا گرديد.
اگر بتوانيم با قرق منطقي كوهها و تپه‌ها از چراي مفرط دام در آنها جلوگيري كنيم، تا حدودي از خطر حمله سن گندم كاسته‌ايم. بنظرمي‌رسد اگر پوشش گياهي كافي باشد. سن به گرامينه‌هاي موجود در كوه قناعت كرده و كمتر به مزارع هجوم مي‌آورد. بعلاوه سن گندم بابيش از 50 نوع گياه بطور مستقيم يا غيرمستقيم رابطه ميزباني دارد. بنابراين حفاظت از مراتع و گياهان مزبور، باعث حفظ جمعيت درحالت تعادل طبيعي آن و در زير سطح زيان اقتصادي (EIL) ميگردد.
يكي از مشكلاتي كه در سال‌هاي اخير بروز كرده است پديده خشكسالي است، كه باعث گسترش خسارت سن گندم شده است. با توجه‌به عدم رعايت صحيح حريم مراتع در كشور ما كه به علل گوناگون از جمله تملك مراتع صورت مي‌گيرد، بسياري از افراد كم زمين وبي‌زمين به كاشت اراضي شيب‌دار و مراتع داراي خاك فقير و بسيار فقير روي آورده‌اند. در شرايط نامناسب بارندگي، جوانه‌زني و رشداوليه گياه كه لازمه بوجود آمدن بوته‌هاي قوي در بهار سال بعد ميباشد، با اشكال مواجه شده و محصول بقدري ضعيف ميگردد، كه‌گاهي برداشت آن مقرون به صرفه نمي‌باشد و توسط كشاورزان رها ميگردد. اين بهترين فرصت براي پوره‌هاي سن آخر و حشرات تازه‌بالغ است كه تغذيه خود را كامل نموده و به اندازه كافي چربي ذخيره كننده و خود را براي زمستان سخت مهيا كنند. بنابراين بايدچاره‌اي انديشيد تا از كاشت اراضي فقير و مراتع شيب‌دار توسط كشاورزان جلوگيري شود. كشت جو بجاي گندم در كانون‌هاي آلودگي‌يكي از اصلي‌ترين گزينه‌هايي است كه اكثر متخصصان به آن اشاره كرده‌اند. در نمونه‌گيري‌هاي اينجانب در مناطق كبودرآهنگ و رزن‌در استان همدان، اختلاف شديد در آلودگي اين دو محصول مشاهده شد. برداشت دو مرحله‌اي گندم در مرحله خميري شدن نيز يكي‌از توصيه‌هاي اصلي است كه نتايج آن در كشورهاي شوروي سابق رضايتبخش بوده است.
دانشمندان شوروي سابق همچنين با استفاده از روش برداشت دو مرحله‌اي توفيقات زيادي در جهت مبارزه با سن و كنترل آن بدست‌آوردند. برداشت دو مرحله‌اي غله عبارت است از:
1. درو سريع خوشه‌ها با ماشين در مرحله مومي شدن دانه و حمل خوشه‌ها به خرمنگاه در مدت 3ـ2 روز (هرچه سريعتربهتر) درمنطقه آلوده به سن
2. خرمن كوبي بوسيله ماشين بوجاري در خرمنگاه و حمل محصول بوجاري شده به انبار غله در مدت 3ـ2 روز.
روش زراعي ديگر براي كنترل سن، شامل كشت زود در پاييز (هراكشت) و برداشت سريع در آخر بهار است. بايد از كشت كرپه اجتناب‌كرد. كاشت ارقام زودرس گندم باعث گريز محصول از زمان اوج فعاليت پوره‌هاي سن آخر و سن‌هاي بالغ نسل جديد ميشود. ارقام‌گندم مقاوم به سن در حال بررسي و شايان توجه بسيار است، زيرا برخي ارقام گندم بوسيله ريشك‌هاي زياد يا دارا بودن سيليس بيشتربافت خود يا روشهاي ديگر، تغذيه آفت را با مشكل مواجه مي‌كنند. جهت كنترل شيميايي نيز توجه به سطح زيان اقتصادي آفت‌ضروري است. بهمين منظور فرم مبارزه با جمعيت سن مادر و پوره سن هر سال يا چند سال يكبار تعيين و توسط سازمان حفظ نباتات‌ابلاغ يا اجرا ميگردد. اين ميزان جمعيت كه كنترل شيميايي را ضروري ميكند در گندم يا جو و زراعت آبي و ديم تفاوت دارد.
Similar threads
| Thread starter | عنوان | تالار | پاسخ ها | تاریخ |
|---|---|---|---|---|
| آ | کاشت داشت و برداشت ذرت | زراعت | 0 | |
| آ | کاشت و داشت و برداشت عدس | زراعت | 1 | |
|
کاشت و داشت و برداشت عدس (زراعت جبوبات) | زراعت | 0 | |
| آ | کاشت اسپرس | زراعت | 0 | |
| A | همکاری اردک ها در کاشت برنج | زراعت | 0 |