چرا برگ‌ها در پاييز سرخ مي‌شوند؟

آیورودا

عضو جدید
کاربر ممتاز
از جنگ با حشرات تا عقب نشيني محتاطانه

چرا برگ‌ها در پاييز سرخ مي‌شوند؟

جام جم آنلاين: لحظه اعتدال پاییزی دو روز پیش فرا رسید و فصل پاییز در بسیاری از کشورهای جهان آغاز شد، فصلی که تولد رنگ های زرد و سرخ در آن برای مدت ها ذهن دانشمندان را به خود مشغول کرده بود.

به گزارش مهر، روز 23 سپتامبر 2011 طول روز و شب تقریبا به یک اندازه بودند زیرا اعتدال پائیزی رخ داده بود. اعتدال هر سال دوبار در پاییز و بهار رخ می دهد.

اصولا نقطه حقیقی آغاز اعتدال لحظه ای است که خورشید مستقیما در خط استوای زمین قرار می گیرد، امسال این لحظه در روز جمعه 23 سپتامبر 2011 و راس ساعت 5:04 بامداد به وقت شرقی رخ داد و فصل پاییز آغاز شد.

بر خلاف نام این پدیده، در اعتدال پاییزی طول روز و شب کاملا با یکدیگر برابر نیستند اما در روزهای نزدیک به اعتدال، روزها و شب ها طولی در حدود 12 ساعت دارند. با ادامه حرکت زمین در مدارش، در ارتفاعات بالاتر شب طولانی تر شده و روز کوتاهتر می شود.
در پس تمامی این تغییرات در طول روز و شب انحراف محور زمین قرار دارد. سیاره زمین با انحرافی برابر 23.5 درجه از محور خود در حرکت است.
زمانی که نیمکره شمالی زمین به خورشید نزدیکتر می شود تابستان نیمکره شمالی و زمستان نیمکره جنوبی فرا می رسد. در نیمه دیگر سال نیمکره جنوبی به سمت خورشید متمایل شده و درجه حرارتی خنک و ملایم را تجربه خواهد کرد.
تغییر در شدت و میزان نور روز برای بسیاری از گیاهان و جانوران از اهمیت ویژه ای برخوردار است. کوتاهتر شدن طول روزها باعث می شود برگ درختان تغییر رنگ داده و درختان برگ های خود را از دست بدهند و جانورانی که در ارتفاعات زندگی می کنند با تغییرات بیولوژیکی مواجه شوند.
آشکارترین نشانه فرارسیدن پاییز در پی اعتدال پاییزی، تغییر رنگ در برگ درختان است که برای مدت های طولانی به عنوان رازی رنگارنگ ذهن محققان را به خود درگیر کرده بود.
اما راز دلیل تغییر رنگ برگ های سبز درختان به رنگ های زرد و سرخ به آرامی در حال فاش شدن است. این رنگ های چشم نواز تنها برای زیبایی تغییر رنگ نمی دهند، بلکه نوعی رفتار محافظتی برای حفظ بقای درختان به شمار می روند، در واقع رنگ این برگ ها نوعی موفقیت تکاملی است.
سرخ بودن و زرد بودن
همه در مدرسه فرا گرفته اند که دلیل سبز بودن برگ ها وجود کلروفیل است، با فرا رسیدن پاییز این سبزی آغاز به تغییر رنگ می کند اما نه به این دلیل که برگ ها در حال مرگ هستند، بلکه به این دلیل که فرایندی هوشمندانه درحال وقوع است.

سرخ شدن و زرد شدن برگ ها هر یک فرایندهای متفاوتی را دنبال می کنند، برگ های سبز زمانی که کلروفیل خود را از دست می دهند به صورت خود به خود زرد می شوند، زیرا این رنگ به صورت عادی در برگ ها وجود دارد و تنها به دلیل غالب بودن حجم کلروفیل نمی تواند خود را نمایش دهد.
اما محققان در دهه گذشته دریافته اند درون برگ های سرخ رنگ فرایندی کاملا متفاوت در حال وقوع است. با کاهش یافتن میزان کلروفیل این برگ ها، در صورتی که به سرعت رنگدانه های جدید به نام «آنتوسیانین» که در حالت عادی در برگ ها وجود ندارد در آنها تولید نشود، برگ ها زرد خواهند شد.

این یافته منجر به کنجکاوی بیشتر محققان شد تا دریابند چرا برگی که شاید کمتر از یک هفته به پایان عمرش باقی مانده باید خود را برای تولید رنگدانه ای جدید به دردسر بیاندازد.

جنگ باستانی با حشرات
یکی از نظریه های ارائه شده بر وجود برگ های سرخ رنگ این است که این برگ ها نتیجه 35 میلیون سال مبارزه درختان با حشراتی هستند که در جستجوی مکانی برای پناه بردن و تخم گذاری بوده اند.

دیدن برگ های سرخ رنگ برای حشراتی مانند شته ها دشوارتر است از این رو این حشرات به سوی برگ های زرد رنگ متمایل می شوند. این نظریه توسط محققان دانشگاه «کوپیو» فنلاند ارائه شده است.

عقب نشینی محتاطانه
نظریه دیگر می گوید تنوع موجود در آنتوسیانین برگ درختانی که در یک منطقه زندگی می کنند با غنا یا فقر خاکی که درختان در آن رشد کرده اند در ارتباط نزدیک است و از این رو این رنگ ها مدت زمانی که درختان از مواد غذایی ذخیره شده در برگ های خود استفاده می کنند را نشان می دهد.


مطالعات نشان داده اند رنگ برگ های پاییزی درختان «سوئیت گام» و افرای سرخ تفاوت قابل توجهی را میان مواد غذایی موجود در خاک و رنگ برگ درختان آشکار می کند. به بیانی دیگر خاک های غنی تر باعث زرد شدن برگ ها و خاک های فقیرتر منجر به سرخ شدن برگ ها می شوند.

به گفته محققان دانشگاه مونتانا، ارتباط میان مواد غذایی درون خاک با رنگ برگ ها پدیده ای کاملا آشکار است، محققان معتقدند رنگدانه سرخ در برگ ها به عنوان رنگدانه ای محافظتی عمل می کند تا به این شکل در خاک های خالی از مواد غذایی یا شرایط محیطی دشوار، درختان بتوانند پیش از ریختن برگ هایشان بیشترین ماده غذایی ممکن را از برگ ها دریافت کنند. این رنگدانه ها تا جایی که بتوانند مواد غذایی را به سوی درختان می کشانند.
این رنگدانه های سرخ رنگ هر نوع رنگدانه سبز با توانایی تولید غذا را در برگ حفظ می کند، ویژگی که برای درختان ساکن خاک های فقیر از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است زیرا این ویژگی به درختان کمک می کند بتوانند برای مدتی طولانی تر قادر به تولید شکر باشند.
 

آیورودا

عضو جدید
کاربر ممتاز
علت تغيير رنگ برگها

علت تغيير رنگ برگها


دست هنرنماي طبيعت در فصل پاييز آشوبي از رنگهاي قرمز و رنگهاي زرد در دل جنگل بر پا مي كند. درك اين تصاوير زيبا، بي قوه تخيلي و چالاكي نيز ميسر است و هر كس به سادگي قادر به ادراك آن مي باشد . هــر سال با آغاز فصل پاييز باديدن درختان از سرور مبهمي سرشـار مي شويم.
در حالي كه مي دانيم اين لذت، زودگذر و بي ثبات خواهد بود . در مدت كوتاهي برگها به آرامي از ماواي تابستاني خود جدا شده و زمين جنگل را مفروش مي كنند.بسياري از مردم گمان مي كنند كه يخبندان باعث تغيير رنگ برگها مي شود.

در صورتي كه اين تصور درست نيست زيرا رنگ بعضي از برگها قبل از فصل انجماد شروع به تغيير مي كند. ذهن خيال برخي از مردم هند علت آن را شكار (دب اكبر) توسط شكارچيان آسماني مي پندارند، بدين معنا كه خون شكار بر روي درختان جنگل چكيده و بسياري از برگها را به رنگ قرمز درآورده است و برگهاي درختان ديگر نيز براثر چربيي كه به هنگام پخت گوشت آن توسط شكارچيان بر روي درختان پاشيده شده به رنگ زرد درآمده اند ولي حقيقت امر اين است كه فرآيندهاي شيميايي كه به هنگام آماده شدن گياه براي فصول زمستان در آن به وقوع مي پيوندند تغيير رنگ برگها را باعث مي گردند.برگها در طول فصل بهار و تابستان مانند كارخانه هايي عمل مي كنند چرا كه تهيه غذاي لازم براي رشد درختان را به عهده دارند .

ساخت مواد غذايي توسط سلولهاي ريز بي شمار برگ، كه متعلق به بافت سننتزي مزوفيل كه ميان دو بشره زبرين و زيرين برگ است، و بعضي اوقات اين بافت كلرانشيم ناميده مي شود صورت مي گيرد، زيرا سلولهاي اين بافت داراي كلروپلاستهاي بي شمار است كه اين كلروپلاستها حاوي اجسام سبز كوچكي مي باشند كه كلروفيل نام دارند و رنگ برگ را موجب مي گردند و در ميان سلولهاي فتوسنتزي برگ رگبرگهاي بي شماري قرار گرفته كه از سلولهاي آوند چوبي و آبكش تشكيل يافته است كه آب و مواد معدني را به درون برگ آورده، فرآورده هاي فتوسنتزي را به خارج از آن هدايت مي كند. رگبرگهاي مزبور نهايتاً به رگبرگ اصلي متصل مي شوند كه پس از عبور از دمبرگ به سيستم آوندي اصلي گياه مي پيوندند كلروفيلها غذارابراي گياه از طريق تركيب نمودن كربن به دست امده از هوا، با ئيدروژن ، اكسيژن و مواد معدني گوناگون موجود در آب و طي فرآيند فتوسنتز يا نورساخت فراهم مي كنند. در پاييز هنگامي كه هواي سرد موجب كاهش فرآيند هاي حياتي مي گردد فعاليت برگ به پايان مي رسد،‌به بيان ساده تر اينكه اجزاء دستگاه كارخانه برگ پياده مي شوند، كلروفيل به مواد متنوعي كه از آنها تركيب يافته تجزيه مي شود و مواد غذايي قابل دسترس به منظور ذخيره سازي براي استفاده در بهار به تنه درخت منتقل مي گردد و آنچه كه در حفره هاي سلولي برگها باقي مي ماند نوعي ماده آبكي است كه در آن مقداري قطرات چربي،‌بلور و تعداد معدودي اجسام زرد رنگ كه به شدت نور را منكسر مي سازند مشاهده مي شوند كه عامل زرد شدن رنگ برگها در پاييز به شمار مي روند.
غالبا ميزان قند در برگها بيش از آن است كه بتواند به سرعت به درون درخت انتقال يابد. در اين حالت تركيب شيميايي آن با ساير مواد، رنگهاي متنوعي را به وجود مي آورد كه بين قرمز روشن و قرمز مايل به قهوه أي در نوسان است . در مخروط داران كه برگهاي خود را در پاييـــز از دست نمي دهند به قهوه أي روشن بدل مي شود كه خود عامل روشنتر شدن رنگ در بهار مي باشد.در مدت زماني كه برگها تغيير رنگ مي دهند براثر عواملي از محيط كه عبارتنداز كوتاه شدن طول روز و كاهش دما ، افتادن برگ از درختان خزان پذير آغاز مي گردد.

در نقطه أي كه دمبرگ به تنه چسبيده لايه أي از سلولهاي خاص تكامل مي يابند و به تدريج بافتهايي كه برگ را نگه مي دارند سست شده و برگها جدا مي شوند. سلولهاي پارانشيمي لايه ريزش؛ اغلب از سلولهاي اطراف كوچكتر است ، حتي عناصر آوندي كوتاه بوده در دسته هاي آوندي در ناحيه ريزش فيبر وجود ندارد . اين ويژگيهاي تشريحي ناحيه ريزش را به نقطه ضعيفي مبدل مي سازد. قبل از افتادن برگ تغييرات بي شماري در ناحيه ريزش روي مي دهد . تقسيم سلولي غالباً انجام مي گيرد و لايه أي از سلولهايي به شكل آجر در سراسر عرض پايه دمبرگ به وجود مي آيد. تغييرات فعال متابوليسمي در سلولهاي ناحيه ريزش ، سبب تجزيه جزيي ديواره سلول يا تيغه مياني مي شود و سلولها بدين ترتيب از هم جدا مي گردند و سنگيني برگ و يا وزش باد در نهايت اتصال آوندي را گسسته ، برگ از درخت مي افتد. هم زمان با جدا شدن برگها طبيعت جاي بريدگــي را ترميـــــم مي نمايد، به اين شكل كه وقتي برگ بر اثر وزش باد يا وزن خود فرو مي افتد يك لايه چوب پنبه أي روي بقاياي دمبرگ تشكيل مي شود كه گياه را از حمله ميكروبي محافظت مي كند و اتلاف آب را محدود مي سازد. آوندهاي چوبي بر اثر نفوذ سلولهاي پارانشيمي مجاور يعني نفوذ تيل به دورن آنها ، مسدود شده عمل انسداد كامل ميگردد و محلي در ساقه كه برگ روي آن رشد كرده توسط يك زخم مشخص مي شود. ريزش برگ پيش بيني خردمندانه ديگر طبيعت براي فصل زمستان مي باشد . درختان پهن برگ برگهاي خود را از دست مي دهند و در نتيجه شاخه هاي آنها با سهولت بيشتري سنگيني برف و يخ زمستان را تحمل مي كنند . در نقاطي كه به ندرت برف و يخ به چشم مي خورد برخي از پهن برگان به طور دائم سبز مي باشند.
مخروطيان (كاجها، سروها و نرادها) زمان مشخص براي ريز برگ ندارند. برگهاي آنها سوزني يا فلسي شكل مي باشد( فرم آنها با ريزش برف مطابقت دارد.) طبيعت سيستم كارآمدي براي دوباره به چرخه درآوردن شاخ و برگهاي فروريخته دارد و از طرف ديگر مقدمات يك خاك جنگلي حاصلخيز را فراهم مي آورد.گرچه مواد غذايي آماده شده در حفره هاي سلولي برگها در فصل پاييز به داخل درخت بازگردانده مي شوند،‌ اما مواد معدني كه در طول فصل تابستان درون ديواره هاي سلولها تزريق شده اند همچنان باقي مي مانند. بنابراين برگهاي ريخته شده حاوي مقادير نسبتا زيادي عناصر ارزشمند مانند نيتروژن و فسفر كه در واقع بخشي از خاك بحساب مي آيند مي باشند. تجزيه برگها لايه هاي بالايي خاك را از طريق بازگردان عناصري كه توسط گياه قرض گرفته شده غني گردانده و نه تنها موجب تغذيه درختان درختچه ها و بوته ها در طول سال مي گردد بلكه آنها را در مقابل مشكلات دمايي فصل تابستان و زمستان محافظت مي كند و از طرف ديگر موجب تثبيت خاك در محل مي گردد و به طور همزمان مقدمات تجمع اب را فراهم مي سازد. اگر مشتي از اين خاك تيره رنگ را بررسي كنيد مشاهده خواهيد كرد كه حتي در يك دوره خشكسالي مرطوب تر و نرمتر از خاكهاي زمينهاي اطراف مي باشد (هوموس جاذب الرطوبه) به هر حال اگر اجازه داده شود كه آتش در داخل جنگل پيشروي نمايد و برگها بسوزند ارزشمندترين عناصر تقويت كننده براثر حرارت تبديل به گاز مي شوند و به هوا مي روند و هوموس با ارزش تخريب مي گردد. جنگلهايي كه سطحشان به طور مداوم سوزانده مي شود به زودي خاك حاصلخيز خود و توانايي جذب آب و نگهداري رطوبت را از دست خواهند داد. حتي اگر هيچ صدمه چشمگيري به درختان استوار وارد نشود .
 
بالا