هورمون، ماده آلی ترشح شده توسط گیاهان و حیوانات است که در تنظیم فعالیتهای فیزیولوژیکی و حفظ هموستاز نقش دارد. هورمونها عملکرد خود را با برانگیختن پاسخهایی از اندامها یا بافتهای خاصی انجام میدهند. این بافتها و اندامها برای واکنش و تغییر عملکرد تنها به مقادیر اندکی از هورمونها نیاز دارند. در این مقاله به بررسی و تعریف هورمونها، انواع هورمونهای بدن انسان و نقش آنها و همچنین غدد درونریز تولید کننده هورمون و جایگاه آنها خواهیم پرداخت.
هورمون چیست؟
هورمونها مواد مولکولی هستند که توسط جانداران چند سلولی تولید میشوند و به قسمتهای مختلف بدن از جمله اندامها، بافتها و مغز اجازه میدهند تا به یکدیگر سیگنال دهند و با هم ارتباط برقرار کنند. به طور کلی، از طریق این سیگنال، هورمونها به تنظیم بسیاری از فیزیولوژی و رفتار ارگانیسم، از جمله در انسان مواردی مانند خواب، هضم، عملکرد جنسی، استرس و خلق و خو کمک میکنند. هورمونها در همه موجودات چندسلولی یافت میشوند و نقش آنها ایجاد یک سیستم ارتباطی داخلی بین سلولهای واقع در نقاط دورتر بدن است.هورمونها به طور کلی از اسیدهای آمینه، پروتئینها، اسیدهای چرب ساخته شده اند یا میتوانند به عنوان استروئیدها طبقهبندی شوند. هورمونها در کل بدن جریان دارند، اما فقط بر سلولهای خاصی که برای دریافت پیامهایشان طراحی شدهاند، تأثیر میگذارند. هورمونها و مکانهای گیرنده هورمونی مانند یک قفل و یک کلید با هم کار میکنند. همه هورمونهای بدن انسان، به جز هورمونهای جنسی و هورمونهای قشر آدرنال، پروتئینی یا مشتقات پروتئین هستند.
هورمون ها در بدن ما چه کاری انجام می دهند؟
هورمونهای عملکننده توسط خون در سراسر بدن حمل میشوند، اما تنها بر سلولهای خاصی تأثیر میگذارند. سلولهای خاصی که به یک هورمون پاسخ میدهند، جایگاههای گیرندهای برای آن هورمون دارند. در بدن انسان از هورمونها برای دو نوع ارتباط استفاده میشود. اولین مورد برای ارتباط بین دو غده درونریز است، جایی که یک غده با تولید هورمون آزادکننده، غده هدف دیگری را تحریک میکند تا سطح هورمونهای ترشحشده آن را تغییر دهد. مورد دوم بین غده درون ریز و اندام هدف است، برای مثال زمانی که لوزالمعده انسولین آزاد میکند که باعث میشود سلولهای ماهیچهای و چربی گلوکز را از جریان خون جذب کنند.همانطور که گفته شد مکانیسم عمل هورمونها نوعی مکانیزم قفل و کلید است. اگر هورمونی با محل گیرنده مطابقت داشته باشد، تأثیر خواهد گذاشت، اگر یک هورمون و یک گیرنده مطابقت نداشته باشند، هیچ واکنشی وجود ندارد. تمام سلولهایی که دارای مکانهای گیرنده برای یک هورمون هستند، بافت هدف آن هورمون را تشکیل میدهند. در موارد دیگر، بافت هدف در سراسر بدن پراکنده است به طوری که بسیاری از مناطق تحت تأثیر قرار میگیرند.
از آنجایی که هورمونها در جریان خون آزاد میشوند و بنابراین میتوانند در سراسر بدن حمل شوند، میتوانند هر دوی این اقدامات را بر روی اهداف مختلف انجام دهند. فعل و انفعال پیچیده بین غدد، هورمونها و سایر اندامهای هدف به عنوان سیستم غدد درونریز نامیده میشود. هورمونها بر بسیاری از فعالیتهای فیزیولوژیکی از جمله رشد، متابولیسم، اشتها، بلوغ و باروری تأثیر میگذارند.