نحوه اجراي سدهاي مخزني به روش بتن غلتكي RCC
38 درصد از كل سدهائي كه تا سال 1950 به ارتفاع 50 فوت (15 متر) و بيشتر احداث گرديد (بدون درنظر گرفتن سدهائي كه در چين ساخته شد) بتني بوده است. از سال 1951 تا 1977 نسبت سدهاي بتني ساخته شده به حدود 25 درصد رسيد. اين تقليل طي سالهاي 1978 تا 1982 ادامه داشت و نسبت سدهاي بتني به 5/16 درصد رسيد اما اين كاهش در محبوبيت سدهاي بتني مقارن با زماني بود كه استفاده از سدهاي بتني در دره هاي تنگ رو به افزايش بود. بنابراين كاهش سدهاي بتني مربوط به دره هاي عريض مي شد كه به جاي سدهاي بتني وزني، سدهاي خاكي و سنگريزه اي احداث گرديد كه ارزانتر و بيشتر قابل توجيه بودند دليل اين امر بازده خيلي بالي ماشين آلات، تجهيزات و روش ساخت در اين نوع سدها بوده است.
كاهش تعداد سدهاي بتني باعث تشكيل دو گردهمايي مهم توسط دست اندركاران سدسازي در آسيا در ايالت كاليفرنياي آميركا شد. گردهمايي اول تحت عنوان ساخت سريع سدهاي بتني در سال 1970 و گردهمايي دوم در سال 1972 بنام ساخت اقتصادي سدهاي بتني برگزاري گرديد. اقدام مشابهي در ژاپن باعث تشكيل كميته اي تحت عنوان كميته ساخت منطقي سدهاي بتني در سال 1974 توسط وزارت عمران شد.
در خلال اين زمان هر چند هزينه ساخت سدهاي خاكي نسبت به سدهاي بتني در حال كاهش بود ولي از طرف ديگري تجارب نشان دادند كه سدهاي خاكي ايمني كمتري نسبت به سدهاي بتني داشته و دارند، سوابق نشان مي دهد كه از سال 1928 به بعد از سدهاي بتني به ارتفاع بيش از 15 متر فقط سدي 62 متري كاليفرنيا بخاطر نقص پي و سدهالپاست فرانسه به ارتفاع 61 متر در اثر لغزش تكيه گاه آن ويران شدند. در حاليكه آمار موجود نشان داده كه صدها سد خاكي با اندازه هاي مختلف طي 60 سال گذشته تخريب شده اند. دليل اصلي تخريب سد خاكي روگذري و فرسايش دروني خاكريز مي باشد.
با توجه به آسيب پذيري سدهاي خاكي، متخصصين در گردهمايي آسليمار (Asiolmar) و ديگر محققين به دنبال نوع جديدي از مصالح براي سدسازي بودند كه ايمني سد بتني و سرعت اجراي سد خاكي را تواماً دارا باشد. تا اينكه در اوايل سال 1960 و 1970 ابتكار جديد احداث سد بتني غلتكي مطرح شد. در سالهاي 1960 چند پروژه با انديشه تركيب مزاياي سدهاي بتني و خاكي طراحي شدند اين سدهاي مخلوط نتيجه مطالعات و نوآوري هاي مهندسين سازه و ژئوتكنيك بودند، متاسفانه بعلت تخصصي بودن هر يك از اين دو رشته، ارتباط محدودي بين پيشگامان اوليه برقرار بوده بر اين اساس متخصصين هر يك از اين دو رشته آگاهي محدودي نسبت به تلاشهاي اوليه يكديگر داشتند.
سدهاي بتن غلتكي (آر، سي، سي) بعنوان نوع جديدي از سد طي سالهاي 1980 مطرح شد. اين نوع سدها با توجه به هزينه كم كه قسمتي از آن ساخت سريع آنها ناشي در زمان نسبتا كوتاهي در سراسر دنيا مورد قبول واقع شده و پيشرفت ناگهاني قابل توجهي را در امر طراحي و ساخت بوجود آورند كاربرد اين در سالهاي 1990 و بعد از آن مطرح گرديد: اين سد با هزينه كمتر و ايمني نظير سدهاي بتني كلاسيك مي باشد بتن غلطكي بيش از آنكه يك نوع مصالح جديد باشد روشي جديد براي اجراست. بتني غلتكي با خاك سيمانته شده كه با روشهاي مشابه اجرا مي شود.
بعلت آنكه شامل سنگدانه هاي بزرگتر از 4،3 اينچ (19 ميلي متر) بعنوان درشت ترين سنگدانه بوده و خواص مشابه با بتن معمولي داراست. متفاوت مي باشد. در خاك سيمانته عموما ماسه مصرف شده با مقاومت پائين تر نسبت به بتن غلتكي حاصل مي شود در حال حاضر سه نوع سد (پاي پل، جگين، زيروان) از اينگونه سدها در كشور در مرحله اجرا قرار دارد و سدهاي ديگري نيز در مرحله اجرا قرار دارد.
هدف از تشكيل اين كارگاه آمزوشي توجه به يكي از روشهاي جديد سد سازي بمنظور صرفه جوئي در هزينه ساخت سدها و آشنائي با مسائل مختلف در اين ارتباط مي باشد.
در فرهنگ اصطلاحات بتن و سيمان انجمن بتن آمريكا (90- R 116 ACI)، بتن غلتكي بدين ترتيب تعريف مي شود: بتن متراكم شده با غلتك، بتني كه با حركت بر روي آن در حالت سخت نشده، متراكم مي شود. در ادبيات فني با نام رول كريت نيز از آن نامبرده مي شود. اين روش، امروزه اغلب تحت عنوان بتن غلتكي يا به صورت خلاصه Rcc به كار برده مي شود.
بتن غلتكي سخت شده، در اصل داراي همان خصوصيات بتن هاي معمولي كه به صورت درجا ريخته شده و به عمل مي آيند، مي باشد و محصول نهايي به زبان ساده «بتن» تلقي مي شود.
خاصيت رواني و پلاستيكي بتن غلتكي در حالت تر، اساسا متفاوت با خواص پلاستيكي بتن درجا ريز معمولي مي باشد. اسلامپ بتن غلتكي بايد در حد صفر باشد تا قادر به تحمل وزن غلتك متراكم كننده باشد. ماشين آلات مورد استفاده جهت حمل و نقل، بارگيري .و تراكم بتن Rcc شامل ماشين آلاتي با ظرفيت زياد مي باشند كه در كارهاي خاكي حجيم، نظير سد سازي و راهسازي به كار مي روند. به طور كلي در ساختن بتن غلتكي ميزان عمليات دستي (غير ماشيني) مورد نياز در مقايسه با عمليات ساخت بتن هاي معمولي كمتر است
38 درصد از كل سدهائي كه تا سال 1950 به ارتفاع 50 فوت (15 متر) و بيشتر احداث گرديد (بدون درنظر گرفتن سدهائي كه در چين ساخته شد) بتني بوده است. از سال 1951 تا 1977 نسبت سدهاي بتني ساخته شده به حدود 25 درصد رسيد. اين تقليل طي سالهاي 1978 تا 1982 ادامه داشت و نسبت سدهاي بتني به 5/16 درصد رسيد اما اين كاهش در محبوبيت سدهاي بتني مقارن با زماني بود كه استفاده از سدهاي بتني در دره هاي تنگ رو به افزايش بود. بنابراين كاهش سدهاي بتني مربوط به دره هاي عريض مي شد كه به جاي سدهاي بتني وزني، سدهاي خاكي و سنگريزه اي احداث گرديد كه ارزانتر و بيشتر قابل توجيه بودند دليل اين امر بازده خيلي بالي ماشين آلات، تجهيزات و روش ساخت در اين نوع سدها بوده است.
كاهش تعداد سدهاي بتني باعث تشكيل دو گردهمايي مهم توسط دست اندركاران سدسازي در آسيا در ايالت كاليفرنياي آميركا شد. گردهمايي اول تحت عنوان ساخت سريع سدهاي بتني در سال 1970 و گردهمايي دوم در سال 1972 بنام ساخت اقتصادي سدهاي بتني برگزاري گرديد. اقدام مشابهي در ژاپن باعث تشكيل كميته اي تحت عنوان كميته ساخت منطقي سدهاي بتني در سال 1974 توسط وزارت عمران شد.
در خلال اين زمان هر چند هزينه ساخت سدهاي خاكي نسبت به سدهاي بتني در حال كاهش بود ولي از طرف ديگري تجارب نشان دادند كه سدهاي خاكي ايمني كمتري نسبت به سدهاي بتني داشته و دارند، سوابق نشان مي دهد كه از سال 1928 به بعد از سدهاي بتني به ارتفاع بيش از 15 متر فقط سدي 62 متري كاليفرنيا بخاطر نقص پي و سدهالپاست فرانسه به ارتفاع 61 متر در اثر لغزش تكيه گاه آن ويران شدند. در حاليكه آمار موجود نشان داده كه صدها سد خاكي با اندازه هاي مختلف طي 60 سال گذشته تخريب شده اند. دليل اصلي تخريب سد خاكي روگذري و فرسايش دروني خاكريز مي باشد.
با توجه به آسيب پذيري سدهاي خاكي، متخصصين در گردهمايي آسليمار (Asiolmar) و ديگر محققين به دنبال نوع جديدي از مصالح براي سدسازي بودند كه ايمني سد بتني و سرعت اجراي سد خاكي را تواماً دارا باشد. تا اينكه در اوايل سال 1960 و 1970 ابتكار جديد احداث سد بتني غلتكي مطرح شد. در سالهاي 1960 چند پروژه با انديشه تركيب مزاياي سدهاي بتني و خاكي طراحي شدند اين سدهاي مخلوط نتيجه مطالعات و نوآوري هاي مهندسين سازه و ژئوتكنيك بودند، متاسفانه بعلت تخصصي بودن هر يك از اين دو رشته، ارتباط محدودي بين پيشگامان اوليه برقرار بوده بر اين اساس متخصصين هر يك از اين دو رشته آگاهي محدودي نسبت به تلاشهاي اوليه يكديگر داشتند.
سدهاي بتن غلتكي (آر، سي، سي) بعنوان نوع جديدي از سد طي سالهاي 1980 مطرح شد. اين نوع سدها با توجه به هزينه كم كه قسمتي از آن ساخت سريع آنها ناشي در زمان نسبتا كوتاهي در سراسر دنيا مورد قبول واقع شده و پيشرفت ناگهاني قابل توجهي را در امر طراحي و ساخت بوجود آورند كاربرد اين در سالهاي 1990 و بعد از آن مطرح گرديد: اين سد با هزينه كمتر و ايمني نظير سدهاي بتني كلاسيك مي باشد بتن غلطكي بيش از آنكه يك نوع مصالح جديد باشد روشي جديد براي اجراست. بتني غلتكي با خاك سيمانته شده كه با روشهاي مشابه اجرا مي شود.
بعلت آنكه شامل سنگدانه هاي بزرگتر از 4،3 اينچ (19 ميلي متر) بعنوان درشت ترين سنگدانه بوده و خواص مشابه با بتن معمولي داراست. متفاوت مي باشد. در خاك سيمانته عموما ماسه مصرف شده با مقاومت پائين تر نسبت به بتن غلتكي حاصل مي شود در حال حاضر سه نوع سد (پاي پل، جگين، زيروان) از اينگونه سدها در كشور در مرحله اجرا قرار دارد و سدهاي ديگري نيز در مرحله اجرا قرار دارد.
هدف از تشكيل اين كارگاه آمزوشي توجه به يكي از روشهاي جديد سد سازي بمنظور صرفه جوئي در هزينه ساخت سدها و آشنائي با مسائل مختلف در اين ارتباط مي باشد.
در فرهنگ اصطلاحات بتن و سيمان انجمن بتن آمريكا (90- R 116 ACI)، بتن غلتكي بدين ترتيب تعريف مي شود: بتن متراكم شده با غلتك، بتني كه با حركت بر روي آن در حالت سخت نشده، متراكم مي شود. در ادبيات فني با نام رول كريت نيز از آن نامبرده مي شود. اين روش، امروزه اغلب تحت عنوان بتن غلتكي يا به صورت خلاصه Rcc به كار برده مي شود.
بتن غلتكي سخت شده، در اصل داراي همان خصوصيات بتن هاي معمولي كه به صورت درجا ريخته شده و به عمل مي آيند، مي باشد و محصول نهايي به زبان ساده «بتن» تلقي مي شود.
خاصيت رواني و پلاستيكي بتن غلتكي در حالت تر، اساسا متفاوت با خواص پلاستيكي بتن درجا ريز معمولي مي باشد. اسلامپ بتن غلتكي بايد در حد صفر باشد تا قادر به تحمل وزن غلتك متراكم كننده باشد. ماشين آلات مورد استفاده جهت حمل و نقل، بارگيري .و تراكم بتن Rcc شامل ماشين آلاتي با ظرفيت زياد مي باشند كه در كارهاي خاكي حجيم، نظير سد سازي و راهسازي به كار مي روند. به طور كلي در ساختن بتن غلتكي ميزان عمليات دستي (غير ماشيني) مورد نياز در مقايسه با عمليات ساخت بتن هاي معمولي كمتر است
