شناخت مزاج های مختلف در طب سنتی

[Mute]

1) مزاج شناسی چیست؟
کلمه مزاج برای همه ایرانیان نام کاملا آشنایی است. افرادی را که زود عصبانی می شوند آتشین مزاج می خوانند، افراد دیر جوش و کم حرف و غیر فعال را سرد مزاج می نامند. حقیقتا معنی مزاج چیست؟چگونه می توانیم مزاج خود را یا به تعبیری درست تر طبیعت بدن خود را بشناسیم.اختلاف طبایع افراد همیشه مورد کنجکاوی و سئوال بوده است.
در یک روز پائیزی به مردمی که بیرون از منازل خود و به جهت رفتن به محل کار در حرکتند دقت کنید تعدادی با پالتو و شال و کلاه، تعدادی با یک ژاکت معمولی و تعدادی فقط با یک پیراهن بیرون آمده اند، این ها چه تفاوتی دارند؟ تعدادی خیلی زود چاق می شوند و عده ایی با وجود خوردن مقدار قابل توجهی غذا، همچنان اندام مناسبی دارند، تعدادی خواب سبک دارند و ساعات خوابشان کم است،تعدادی خواب سنگین و طولانی دارند، بعضی ها خیلی تند و تیز هستند، بلند و سریع تکلم می کنند در حالی که تعدادی نیز خیلی آرام و منقطع و با تأنی حرف می زنند، برخی افراد با خوردن یک خیار دل درد می گیرند و به قول معروف سردیشان می شود در حالی که بعضی ها با خوردن نیم کیلو خیار هیچ واکنشی ندارند . تمام آزمایشات بالینی این افراد سالم است و از لحاظ بررسی خون و بافت های بدن و اعضاء و تمام موارد آزمایشگاهی همه طبیعی هستند پس اختلاف این افراد در کجاست؟
جواب تمامی این سئوالها را در طب سنتی در بحث طبایع یا مزاج پیدا می کنیم. طبیعت انسان ها با هم تفاوت دارد، اگر بخواهیم سبک زندگی سالم و روش دستیابی به سلامت واقعی را تجربه نمائیم، باید به جسم و روان آدمی ازدیدگاه طب سنتی یا طب مزاجی ایران نظر کنیم.

تعریف ارکان:
قبل از آنکه به تعریف مزاج بپردازیم لازم است که با چند اصطلاح در طب سنتی آشنا شویم.
از دیدگاه طب سنتی عوامل تشکیل دهنده جهان خلقت و بدن انسان، چهار عنصر اصلی به شرح ذیل می باشند، به عبارتی دیگر اجزای اولیه بدن انسان و غیر انسان از اجسام بسیطی تشکیل شده اند که غیر قابل تقسیم به اجسام مختلفه دیگر می باشند که به آنها ارکان گفته می شود.

الف ) آتش که گرم و خشک است . ب ) هوا که گرم و تر است . ج ) آب که سرد و تر است . د ) خاک که سرد و خشک است.

تعریف مزاج:
هرگاه اجزای یک ارکان با دیگری در آمیزد به نوعی که اثر کند یکی در دیگری به قوت های خود که ضد هم اند و هر یکی تیزی دیگری را بشکند، همانندی فعل و انفعال در اجزا آن مرکب به حدی برسد که در همه اجزا کیفیتی یکسان پیدا گردد.
این کیفیت مرکب را مزاج گویند.
مزاج همان طبع است و آنرا نباید با خلط یا رکن اشتباه کنید، مزاج جسم نیست. بلکه گرمی، سردی، خشکی، و تری را مزاج گویند.

انواع مزاج:
مزاج چون از ترکیب ارکان با یکدیگر پدید می آید لذا بسته به میزان ترکیب هر رکن، مزاج متفاوتی حاصل می گردد ولی اگر بخواهیم مزاجها را دسته بندی نماییم چون تعداد چهار رکن در هم ترکیب می شوند، مزاجهای اصلی را می توان در نه طبقهبه شرح ذیل دسته بندی کرد:
۱- در تعدادی رکن آتش بیشتر ازسایر ارکان است این افراد مزاج گرم و خشک دارند آن ها را صفراوی می گویند.
۲- در تعدادی رکن هوا بیشتر از سایر ارکان است این افراد مزاج گرم و تر دارند آن ها را دموی می گویند.
۳- در تعدادی رکن آب بیشتر است این افراد مزاج سرد و تر دارند، لذا آن ها را بلغمی می گویند.
۴- در تعدادی رکن خاک بیشتر است این افراد مزاج سرد و خشک دارند که آن ها را سوداوی می گویند.
۵- در تعدادی نیز این ارکان نسبتاً در حالت تعادل هستند این افراد مزاج معتدل دارند.
۶- در تعدادی ارکان آتش و هوا بیشتر از سایر ارکان هستند این افراد مزاج گرم دارند و از لحاظ تری و خشکی معتدل هستند.
۷- در تعدادی ارکان هوا و آب بیشتر از سایر ارکان هستند این افراد مزاج تر دارند و از لحاظ گرمی و سردی معتدل هستند.
۸- در تعدادی ارکان آب و خاک بیشتر است این افراد مزاج سرد دارند و از لحاظ تری و خشکی معتدل هستند.
۹- در تعدادی ارکان خاک و آتش بیشتر است این افراد مزاج خشک دارند و از لحاظ گرمی و سردی معتدل هستند.
بنابراین هر فرد از بدو تولدش دارای حرارت و رطوبت غریزی می باشد که به آن مزاج اصلی یا جبلی می گویند.
در جدول ذیل این طبقات به صورت تصویری نشان داده شده اند:

​

​

تعریف خلط:
یکی دیگر از اصطلاحاتی که در این مبحث نیاز است با آن آشنا شویم خلط می باشد.
هر غذایی که می خوریم هنگامی که وارد بدن ما می شود در معده هضم آن آغاز می گردد، به کبد می رود در کبد چهار خلط یا چهار نوع مایع تولید می شود که نام و خصوصیات آن ها به قرار ذیل است :
الف ) خلط دم که دارای مزاج گرم و تر است.
ب) خلط صفرا که دارای مزاج گرم و خشک است.
ج) خلط بلغم که دارای مزاج سرد و تر است.
د ) خلط سودا که دارای مزاج سرد و خشک است.
اگر چه همه این اخلاط در خون موجودند اما خدا برای صفرا و سودا جایگاه ذخیره در نظر گرفته است.
طحال: جایگاه ذخیره سوداست.
کیسه صفرا : جایگاه ذخیره صفراست
که در آن جمع باشند ودر صورت نیاز به اندازه لازم در بدن انتشار یابند.
اما “دم” و “بلغم” در عروق خونی ولنفاوی و… در حال گردش اند .
وجود هر چهار خلط در بدن انسان ضروریست اما در حد خاص و معین و کمبود و یا فزونی هر یک از آنها باعث سوء مزاج یا غلبه اخلاط می گردد که در این حالت برای رفع مشکل باید تدابیر مربوطه رعایت و درمان صورت پذیرد.
در این خصوص سعدی می فرماید:
چهار طبع مخالف سرکش ******چند روزی بوند با هم خوش
چون یکی زین چهار شد غالب******جان شیرین برآید از قالب

هرچیزی مزاجی دارد؟
این نکته قابل توجه است که هر چیز در این عالم هستی دارای مزاج است. حیوانات، گیاهان، فصول، سنین و اعضاء بدن که به ترتیب به آنها اشاره ای می کنیم:
۱- حیوانات: هر موجود بسته به نوع فعالیت و خلقتش دارای مزاج خاص خود است. مثلاً گرگ مزاج گرم وخشک دارد و عنصر آتش در آن برتری دارد، شیر که حیوان شجاع و درنده ای است از خون غالب آفریده شده است و اگر چنین نباشد که اصلا شیر نیست و نمی تواند تمام خصوصیات یک شیر را داشته باشد – مورچه از جنس سوداست- زنبور از جنس صفراست- الاغ از جنس بلغم است.
۲- گیاهان: در گیاهان وجود عناصر چهار گانه ارکان را با خوردن یا لمس آنها به وضوح می بینیم.گیاهانی که خوردن و حتی لمس آنها موجب گرمی و تشنگی فوری شده ویا حتی با تکرار در آنها در بدن ایجاد خارش وسوزش می شود را گرم وخشک می گوئیم.
گیاهانی که خوردن آنها موجب ایجاد گرمی می شود را گیاهان گرم و تر می گوئیم.
گیاهانی که موجب رفع حرارت، بدن شده و رفع تشنگی می کند. سرد وتر می نامیم.
گیاهانی که از گرمی بدن می کاهد اما تشنگی را برطرف نمی کند و با تکرار آنها در بدن ایجاد خشکی و لاغری می شود، سرد و خشک می گوئیم که مزاج تک تک گیاهان به تفکیک و با جزئیات در بحث مفردات، ذکر می شود.
همین جا یک نکته مهم لازم است ذکر شود:
در مجموع عناصر گرم وخشک را صفرازا ، گرم و تر را مولد خون
در مجموع عناصر سرد وخشک را سودازا و سرد وتر را بلغم زا نامگذاری می کنیم.
۳- فصول :
بهار، مزاج گرم وتر دارد.
پاییز، سرد وخشک
تابستان، گرم و خشک
زمستان، سرد وتر
۴- ساعات شبانه روز:
صبح: مزاج گرم وتر- بهاری
ظهر: گرم وخشک- تابستانی
عصر: سرد وخشک- پاییزی
شب: سرد وتر – زمستانی
۵- اسنان (سن ها): انسان در سنین مختلف مزاجهای مختلفی دارد:
۱- مرحله رشد ونمو (از تولد تا ۳۰ سالگی) ، دارای مزاج گرم وتر است .
۲- مرحله جوانی(۳۰ تا ۳۵ سالگی) ، مزاج گرم وخشک
۳- مرحله میانسالی یا کهولت (۳۵ سالگی تا ۶۰ سالگی)، مزاج سرد و خشک
۴- مرحله پیری (بعد از ۶۰ سالگی)، مزاج سرد و تر

​

​

6- انواع مزه ها:
مزه شیرین : گرم
تلخی: گرم وخشک
ترشی: سرد وخشک
شوری و تندی: گرم وخشک
بی مزه و گسی: سرد و تر
۷- مزاج عضوی: هر عضوی در بدن یک مزاج مخصوص به خود دارد مثلاً: مغز، سرد و تر/ استخوان و مو، سرد وخشک / چربی، سرد وتر / قلب، گرم و خشک می باشند.
۸- مزاج جنسیتی: جنس مذکر نسبت به جنس مونث گرم تر است.
۹- مزاج مکان ها :
مناطق کوهستانی: سرد وخشک
مناطق بیابانی: گرم و خشک
مناطق کنار دریا: سرد وتر
خلاصه برای هر جسم ، حالت و موقعیتی می توان مزاج قائل گردید که در جدول ذیل به پاره ای از آنها اشاره شده است:

​

​

 

[Mute]

2) چگونه مزاج خود را بشناسیم؟

مقدمه:
تمامی جنبه های زندگی ما تحت تاثیر طبیعت بدنمان قرار دارد، نوع غذایی که می خوریم می تواند تاثیرات بسیار مهمی بر تمامی اعضای بدن ما از مغز و اعصاب گرفته تا قلب و معده و کبد و کلیه ها داشته باشد، در بعضی از انواع مزاج، خوردن یک غذای نامناسب می تواند عواقب زیادی داشته باشد.
در ساده ترین حالات آن می بینید، مثلاً افرادی که حتی با خوردن یک عدد خرما بدنشان جوش می زند، غذای نامناسب با مزاج شما می تواند موجب تغییرات خواب، حالت عصبی، اختلال حافظه، اختلال هضم، اختلال دفع، عوارض پوستی، نشانه های در گیر ی کبد و قلب و اندام های تناسلی را نشان دهد،
نوع نوشیدنی ها، لباس ها، هوای استنشاقی، مقدار حرکت ها و استراحت روزانه و چگونگی دفع و حالتهای عصبی و روانی، مستقیما مرتبط با حالات طبیعی یا مزاجی است، بنابراین برای داشتن زندگی سالم و طبیعی، وزن مناسب، و آرامش روحی، همه ما نیازمند به شناختن مزاج یا طبیعت خود هستیم.
تشخیص مزاج سرشتی یک فرد:
از روی ۱۰ مورد می توان مزاج سرشتی یا جبلی یک فرد را تشخیص داد:
۱- ملمس(لمس)
۲- گوشت وچربی
۳- رنگ پوست بدن
۴- مو
۵- هیئت وشکل اعضاء
۶- سرعت انفعال اعضاء
۷- خواب و بیداری
۸- کلیه افعال بدن(دلائل افعال)
۹- کیفیت دفع فضولات بدن
۱۰- انفعالات نفسانی
لازم به ذکر است از آنجایکه ممکن است بر اساس دلایل مختلف افراد دچار غلبه خلط و سوء مزاج باشند، لذا برای تشخیص مزاج جبلی یک فرد باید حالات و علائم تشخیص مزاج را در سنین پائین تر افراد مورد بررسی قرار گیرد و یکی از بهترین راههای آن پرسش از پدر و مادر در مورد خصوصیات دوران کودکی است.
بطور مثال ممکن است خانمی دارای مزاج جبلی گرم و تر باشد ولی بعد از بارداری جنین دختر و زایمان به روش سزارین دچار غلبه سردی شده باشد. این شخص از ویژگیهای قبل از بارداری خود می تواند، پی به مزاج جبلی خود ببرد و از ویژیگهایی که تغییر کرده است، پی به نوع خلطی که به غلبه آن خلط دچار شده است ببرد و بر اساس نوع سوء مزاج، تدابیر مربوطه را برای رسیدن به اعتدال انجام دهد.
همچنین ممکن است خلطی دارای مزاج متفاوت با مزاج جبلی افراد بر یکی از اعضای بدن غلبه نماید. مثلاً فردی دارای مزاج جبلی گرم و خشک، ممکن است دارای غلبه بلغم در سر یا معده گردد.
۱- ملمس (لمس):
فرد باید معتدل المزاج باشد تا بتواند مزاج فردی را مشخص کند. اگر این فرد معتدل المزاج در لمس پوست فرد را:
- گرم احساس کند ، این فرد گرم مزاج است.
- اگر سرد احساس کند ، این فرد سرد مزاج است.
- اگر در لمس آن را نرمتر از حد طبیعی یابد، دلالت بر رطوبت مزاج می کند.
- اگر در لمس صلب تر یابد، دلالت بر خشکی مزاج دارد.
۲- گوشت و چربی:
اگر در بدن فرد گوشت زیاد باشد، دلالت بر گرمی و تری ، اگر چربی بدن بیشتر از گوشت باشد، دلالت بر سردی وتری (گوشت زیاد باشد+ چربی کم= گرمی وخشکی)
۳- رنگ پوست بدن:
سفیدی پوست بدن: نشانه کم خونی و مزاج، کمی مایل به سردی می باشد.
رنگ زرد کمی مایل به قرمزی: نشانه وجود خون غیر طبیعی در بدن است.
قرمزی پوست بدن: نشان از گرمی و پر خونی دارد.
تیرگی پوست: نشانه خون غیر تمیز است ، مستعد غلبه سودا است.
زردی پوست: نشانه صفرا (گرمی وخشکی)
رنگ بادنجانی: نشانه خشگی و سردی (سودا)
رنگ گچی: سردی و تری (بلغم)
۴- مو:
یکی از فضولات بدن است که نوع کیفیت و حالات آن برای شناسایی نوع مزاج به عنوان یک معیار به شرح ذیل مورد استفاده قرار می گیرد:
الف)سرعت رشد مو:
اگر سرعت رشد مو زیاد باشد، نشانه گرمی مزاج است.
اگر سرعت رشد مو کم باشد، نشانه سردی مزاج است.
اگر رشد مو خیلی خیلی سریع باشد بیش از حد نرمال ، دلیل بر گرمی و خشکی مزاج است.
ب) پر مویی یا کم مویی بدن :
پر مویی بدن ، دلیل بر گرمی مزاج
کم مویی بدن ، دلیل بر سردی مزاج
ج) نازکی و کلفتی مو:
نازکی مو، دلیل بر سردی وتری
کلفتی مو ، دلیل بر گرمی و خشکی مزاج
د) جعودت وصافی مو:
موی مجعد، دلیل بر گرمی وخشکی
موی صاف ولخت، سردی وتری مزاج
هـ) رنگ مو:
موی سیاه، دلیل بر گرمی و خشکی مو
سفیدی مو، سردی وتری
موی حنایی طلایی (کمی مایل به قرمز)، دلیل بر اعتدال مزاج
۵- شکل اعضاء:
موارد ذیل بیانگر گرمی مزاج است:
۱٫ قفسه سینه پهن بزرگ
۲٫ اندامها بزرگ
۳٫ عروق برجسته و بزرگ قابل مشاهده
۴٫ نبض عظیم وقوی
۵٫ عضلات کلفت وبزرگ
۶٫ عضله خیلی به مفصل چسبیده و تاندونش کوچک است
لازم به ذکر است بر عکس موارد فوق الذکر دلالت بر مزاج سرد می کند، مثلاً داشتن اندامهای کوچک.
موارد ذیل بیانگر مزاج خشک است:
۱٫ چهره لاغر وپوست به استخوان چسبیده
۲٫ مفاصل قابل مشاهد و برجسته
۳٫ غضروف های حنجره وبینی و.. برجسته وواضح است.
۶- سرعت انفعال اعضاء:
اگر عضوی در بر خورد با گرما وسرما و خشکی و رطوبت زود از آن اثر پذیرد دلیل غلبه آن مزاج است. مثلاً اگر در گرما ( چه خوراکی ، چه موضعی و…) زود گرم شود، دلیل بر گرمی مزاج می باشد.
۷- خواب و بیداری:
خواب زیاد، دلیل بر سردی وتری مزاج است.
خواب کم و بیداری زیاد، دلیل بر خشکی وگرمی مزاج است.
خواب وبیداری معتدل ، دلیل بر اعتدال مزاج است.
۸- افعال طبیعیه صادره از بدن:
یعنی تمام افعال بدن شامل سرعت رشد، رویش دندان، بلوغ، افعال مربوط به کبد، قلب و مغز و..
اگر این افعال سریعتر از حد طبیعی خود صورت گیرد، دلیل بر گرمی مزاج و اگر کند تر صورت گیرد دلیل بر سردی مزاج می باشد.
۹- دفع فضولات:
فضولات بدن شامل ادرار (بول)، مدفوع(براز)، عرق، مو، ناخن، خون حیض، مایع منی و.. است.
اگر رنگ مدفوع یا ادرار تیره تر از معمول یا بدبوتر از معمول باشد، دلالت بر گرمی مزاج وغلبه صفرا دارد یا اگر زود به زود صورت گیرد نیز دلالت بر گرمی مزاج و غلبه صفرا دارد.
بی رنگ بودن یا کم بودن فضولات و عدم رایحه آن، دلالت بر سردی مزاج دارد.
۱۰- کارها و رفتارهای نفسانی:
موارد ذیل دلالت بر گرمی مزاج دارد و عکس این حالات نشان از سردی مزاج دارد:
- حسن ظن
- امیدوار بودن
- جوانمرد وبا غیرت
- استعداد فهم مطالب در او بالاست
- پر حرکت وپر جنب وجوش و پر نشاط
- سریع تصمیم به کاری می گیرد اهل تردید نیست
- فرد زیرک
- سنگدل
- بیقراری در مقابل صبور
- وقاحت( پررویی)
- پرحرف
ثبات انفعالات: ثبات رضایت چیزی، ثبات در حافظه، دلیل بر خشکی مزاج است.
زوال انفعالات: یعنی ناپایداری در چیزها مثل موارد ذیل دلالت بر رطوبت مزاج دارد:
- حافظه کم
- ناپایداری سریع در اتفاقات.
- هر روز یک احساس دارد، حزب باد است.
- از هر چیزی یک لحظه راضی است یک لحظه ناراضی است.

 

[Mute]

3) ویژگیهای افراد دارای مزاج گرم وتر (افراد دموی) و علائم غلبه خلط دم


مزاج سرشتی یا جبلی، مزاجی است که از طریق ارث از پدر و مادر به فرد منتقل می شود و از زمان تولد در فرد وجود دارد و یک حالت طبیعی برای آن فرد به حساب می آید.
هر مزاج دارای علایم و خصوصیات خاص خود می باشد که با علایم بیماری ناشی از غلبه اخلاط که در ادامه به آن می پردازیم، تفاوت دارد.

ویژگیهای ذیل مربوط به مزاج سرشتی افراد دموی می باشد.
این افراد هیکل درشت و بدنی عضلانی دارند و لاغر نیستند. پوستی سرخ و سفید رنگ دارند. موهای پر پشت دارند، نبض پر و قوی دارند. خوب می خوابند و تحمل بی خوابی را نیز دارند. پوست اینها گرم و مرطوب و نرم است. نه گرمایی هستند و نه سرمایی، اما به نسبت تحمل سرما برایشان راحت تر است. میل به شیرینی و ترشی دارند. همه نوع غذا را می توانند بخورند.
این افراد انسانهای شجاع و جسور هستند با اعتماد به نفس بالا. معمولاً مدیر و رهبر یک گروه یا یک جمع می باشند و خوش اخلاق، صمیمی، خوشرو و آرام هستند اما اگر عصبانی شوند، رفتارهای مخاطره آمیز از خود نشان
می دهند. معمولاً اهل ریسک کردن هستند. به اندازه صفراوی مزاج ها منظم ودقیق نیستند، اکثراً بی نظم هستند، هوش و حافظه بالایی دارند. سریع و پر انرژی هستند. میل و توان جنسی بالایی دارند استعداد ابتلا به بیماریهای قلبی و عروقی و فشار خون بالا دارند. عروق روی دست ها برجسته است نبض آنان پر و قوی است.
قدرت حرکات بدنی آنها بالاست و صدایی رسا و محکم دارند. قدرت هضم و اشتهایشان خوب است و معمولاً یبوست ندارند.
دموی ها معمولاً افرادی بی خیال و سرزنده و اغلب بی حساب و کتاب اند.

توصیه و تدابیر:
افراد دموی باید غذاهای خنک و سردی مثل آش انار، آش آلو، آب زرشک، خیار، مرکبات و ماست مصرف کنند تا حرارت بدن تعدیل شود.
اگر فرد دموی همراه با غذای گرم مثل شیرینی‌جات از مواد و اغذیه سرد استفاده نکند دچار جوش و خارش بدن، گر گرفتگی، بیقراری، کهیر، سوزش ادرار، سوزش سر دل و آفت دهان خواهد شد.
معمولاً بیماریهای افراد دموی در اثر افزایش حرارت و رطوبت و به طور کلی افزایش خون به وجود می‌آید که حجامت به عنون مؤثرترین درمان برای دموی مزاج‌ها مطرح است. چون دم گرم‌ و تر است، رژیم غذایی مناسب برای دموی‌ها رژیم غذایی سرد و خشک است.

علایم غلبه خلط دم:
اگر تعادل میان اخلاط و مقدار آنها یا کیفیت هر یک از اخلاط بهم بخورد، موجب بیماری در بدن می شود یا به عبارتی موجب غلبه یک خلط بر اخلاط دیگر در بدن می شود که می بایست مورد درمان قرار گیرد که در ذیل علایم غلبه خلط دم ذکر شده است.
• پری رگها و پری نبض
• سر درد و احساس سنگینی سر
• سرخی چشم ها در صورت و بدن
• ایجاد دمل و جوش و بثورات پوستی و خارش (بیشتر در تنه وکتف)
• زیاد شدن خواب
• احساس کسالت و خمیازه
• احساس مزه شیرین در دهان
• خون ریزی لثه وبینی
• خارش محل حجامت وفصد قبلی
• افزایش فشار خون

 

[Mute]

4) ویژگیهای افراد دارای مزاج گرم و خشک (افراد صفراوی) و علائم غلبه خلط صفرا

مزاج سرشتی یا جبلی، مزاجی است که از طریق ارث از پدر و مادر به فرد منتقل می شود و از زمان تولد در فرد وجود دارد و یک حالت طبیعی برای آن فرد به حساب می آید.
هر مزاج دارای علایم و خصوصیات خاص خود می باشد که با علایم بیماری ناشی از غلبه اخلاط که در ادامه به آن می پردازیم، تفاوت دارد.


ویژگیهای ذیل مربوط به مزاج سرشتی افراد صفراوی می باشد.
این افراد لاغر اندام هستند اما مفاصل واستخوان بندی درشت و برجسته دارند. پوست گرم وخشکی دارند. رنگ پوست و سفیدی چشم آنها کمی به زردی می زند. موهای پر پشت و سیاه و گاهی مجعد دارند و به علت حرارت و خشکی زیاد بیشتر مستعد تاسی سرند.
خشکی دهان و عطش فراوان دارند. خیلی گرمایی هستند و در تابستان اذیت می شوند. استعداد این را دارند که با خوردن خوراکیهای خیلی گرم دچار خارش و کهیر شوند. تمایل به خوردن ترشی ها (سرکه، تمرهندی و لواشک) را دارند و هم چنین سردیهایی مثل خیار، کاهو و هندوانه. تمایل به خوردن شیرینی در اینها کم است. نبض پر و قوی دارند. عروق برجسته در دست دارند. این افراد زود عصبانی شده و زود هم عصبانیتشان فروکش می کند. بسیار پر انرژی و پر تحرک هستند. افراد باهوش و زیرک هستند و هم چنین پر حرف. در کارها چالاک و سریع هستند. افراد دقیق، منظم و تیز بین هستند. میل بالای جنسی و توان جنسی متغیر دارند.
پیوسته، سریع و بلند صحبت می کنند. خوابشان کم و سبک است. قدرت هاضمه آن ها خوب است و معمولاً یبوست دارند.
از حافظه و قدرت یادگیر ی بالایی برخوردار هستند، روابط اجتماعی آن ها قوی است. عجول و بی قرارند.
اصولاً مزاج های گرم (دموی ها و صفراوی ها) از لحاظ اعمال بدنی و خصوصیات حیاتی از قدر ت بالایی برخوردارند، گرما موجب افزایش کارکرد اعضای مختلف از مغز و اعصاب گرفته تا اندام های تناسلی می گردد.

توصیه و تدابیر:
رژیم غذایی مناسب برای صفراوی‌ها (گرم و خشک) غذاهائی است که سرد و تر باشند.
افراد صفراوی غالباً در اثر حجامت تعدیل مزاج یافته و رنگ و رویی به مراتب روشن‌تر از قبل خواهند داشت، اشتهای آنان با حجامت افزایش می‌یابد و در صورت تکرار حجامت فربه و چاق خواهند شد. نمونه‌ای از رژیم غذایی مناسب برای افراد صفراوی کاهوست که سرد و تر است و برای دفع صفرا مفید است. ماهی، ماست و به طور کلی لبنیات، مرکبات، ماء الشعیر (آب جو) آب‌غوره ، آب ‌لیمو برای صفراوی‌ها مفید و لازم است.

علائم غلبه صفرا:
اگر تعادل میان اخلاط و مقدار آنها یا کیفیت هر یک از اخلاط بهم بخورد، موجب بیماری در بدن می شود یا به عبارتی موجب غلبه یک خلط بر اخلاط دیگر در بدن می شود که می بایست مورد درمان قرار گیرد که در ذیل علایم غلبه خلط صفرا ذکر شده است.
• زردی رنگ چشم و پوست
• خشکی دهان وبینی
• عطش زیاد
• جوش و آکنه در سر وصورت
• خشکی پوست واگزما
• تلخی دهان
• کاهش اشتها به غذا
• احساس گز گز و سوزن سوزن شدن بدن
• نبض سریع
• احساس تهوع

 

[Mute]

5) ویژگیهای افراد دارای مزاج سرد و خشک (افراد سوداوی) و علائم غلبه خلط سودا

مزاج سرشتی یا جبلی، مزاجی است که از طریق ارث از پدر و مادر به فرد منتقل می شود و از زمان تولد در فرد وجود دارد و یک حالت طبیعی برای آن فرد به حساب می آید.
هر مزاج دارای علایم و خصوصیات خاص خود می باشد که با علایم بیماری ناشی از غلبه اخلاط که در ادامه به آن می پردازیم، تفاوت دارد.


ویژگیهای ذیل مربوط به مزاج سرشتی افراد سوداوی می باشد.
اغلب افرادی هستند لاغر با استخوانهای نازک و کشیده، پوست سوداوی ها خشک و رنگ آن از حالت سفید تا سبزه و تیره متغیر است، موی بدن سوداوئی ها کم است و موی سرشان به علت سردی و خشکی زودتر دچار سفیدی یا حالت گندمگون می شود، نبض آن ها تقریباً کند اما سفت و باریک است.
در لمس بدنشان سرد و خشک و پوستشان سفت است. بینی آنان خشک است. خواب کم دارند. تحمل هوای سرد را ندارند و در هوای گرم و فصل بهار راحت ترند. در فصل پاییز خیلی اذیت می شوند. تمایل به خوردن شیرینی و گرمی ها دارد. اینها افراد دقیق و منظم، دور اندیش و محاسبه گر هستند و محتاط می باشند.
بیشتر اوقات دچار نگرانی و دو دلی و وسواس در تصمیم گیریها می شوند، افراد لجباز هستند و در تصمیمات خود بسیار پایدار و ثابت قدم هستند. خیلی اهل فکر وخیال هستند. خود خور و درون گرا وکم انرژی هستند. مستعد افسردگی و وسواس اند.
حرکاتشان از حالات آرام و کند تا معمولی متغیر است با احتیاط و دقت صحبت می کنند در نتیجه کلامشان سریع و بلند نیست، زود سیر شده اما سریعاً گرسنه می شوند، قدرت هاضمه بالایی ندارند. از نظر قدرت و میل جنسی ضعیفند و تمایلشان به رفتار محبت آمیز بیش از آمیزش جنسی است.
افراد سوداوی مزاج افرادی خشک، کم معاشرت، تابع مقررات، فنی، دقیق، حسابگر، دور اندیش و اغلب سمج هستند، اگر نسبت به کسی کینه داشته باشند از دل بیرون نخواهند کرد. اصرار دارند که هر کاری را به انجام برسانند و جنبه عقلانی امور را بیشتر مد نظر دارند . دوستی با سوداوی ها کار ساده ای نیست .

توصیه و تدابیر:
سودا چون سرد و خشک است افراد سوداوی باید از غذاهای گرم و تر بیشتر مصرف نمایند.
در میان فصل ها، پاییز فصل سوداست و بهترین فصل برای حجامت افراد سوداوی نیز فصل پاییز است.

علائم غلبه سودا:
اگر تعادل میان اخلاط و مقدار آنها یا کیفیت هر یک از اخلاط بهم بخورد، موجب بیماری در بدن می شود یا به عبارتی موجب غلبه یک خلط بر اخلاط دیگر در بدن می شود که می بایست مورد درمان قرار گیرد که در ذیل علایم غلبه خلط سودا ذکر شده است.
• لاغری وخشکی وسفتی پوست
• دو نیم شدن انتهای موهای سر (موخوره)
• سوزش سر دل
• اشتهای کاذب(گرسنگی زودرس)
• سیاه وتیره شدن رنگ پوست بخصوص تیرگی زیر چشم
• فکر وخیال زیاد (وسواس)
• خواب سبک و پریدن مکرر از خواب
• اضطراب و تشویش خاطر (افسردگی)
• سیری زود رس

 

[Mute]

6) ویژگیهای افراد دارای مزاج سرد و تر (افراد بلغمی) و علائم غلبه خلط بلغم

مزاج سرشتی یا جبلی، مزاجی است که از طریق ارث از پدر و مادر به فرد منتقل می شود و از زمان تولد در فرد وجود دارد و یک حالت طبیعی برای آن فرد به حساب می آید.
هر مزاج دارای علایم و خصوصیات خاص خود می باشد که با علایم بیماری ناشی از غلبه اخلاط که در ادامه به آن می پردازیم، تفاوت دارد.

ویژگیهای ذیل مربوط به مزاج سرشتی افراد بلغمی می باشد.
هیکل بلغمی ها معمولاً درشت است و افرادی چاق هستند و بدن پر چربی دارند.
پوست سفید رنگ دارند و در لمس، پوست بدنشان سرد و مرطوب و نرم است.
موهای کم پشت دارند. دهانشان مرطوب است. تشنه نمی شوند. خواب آن ها سنگین و زیاد است. احساس کسلی و بیحالی دارند. تمایل به خوردن شیرینی و ادویه جات و گرمی جات دارند. در فصل زمستان خیلی اذیت می شوند. مستعد ابتلا به بیماریهای روماتیسمی و مشکلات گوارشی هستند. با خوردن سردی ها دچار مشکل می شوند. نبض ضعیف دارند. کم انرژی و کم جنب و جوش هستند و در کارها کند هستند خیلی دیر عصبانی می شوند. فراموشکار و کند ذهن هستند. افراد راحت و بی قید به اکثر مسائل هستند. همه چیز را راحت می گیرند و خود را درگیر چیزی نمی کنند. توان ریسک ندارند. بی اراده هستند . متاثر از دیگرانند. میل جنسی کم و توان جنسی کم دارند.
چندان قوی نیستند. همچنین با تأنی صحبت می کنند. اشتهایشان زیاد نیست و قدرت هضم بالایی ندارند.
سردی و رطوبت بدن توان جنسی آنها را کاهش می دهد.
بلغمی ها معمولاً افرادی آرام، صبور، تسلیم پذیر و مسالمت جو هستند، بیشتر دور اندیش و با احتیاط هستند و در انجام امور از خود شجاعت نشان نمی دهند، روابط اجتماعی آنان چندان قوی نیست و از حافظه و قدرت تمرکز بالایی برخوردار نمی باشند.

توصیه و تدابیر:
افراد بلغمی نباید سردیجات را به تنهایی میل کنند ( باید همراه با مصلحات میل شود).
حجامت نیز برای بلغمی ها بدون نظر پزشک توصیه نمی شود.

علائم غلبه بلغم:
اگر تعادل میان اخلاط و مقدار آنها یا کیفیت هر یک از اخلاط بهم بخورد، موجب بیماری در بدن می شود یا به عبارتی موجب غلبه یک خلط بر اخلاط دیگر در بدن می شود که می بایست مورد درمان قرار گیرد که در ذیل علایم غلبه خلط بلغم ذکر شده است.
• سفیدی رنگ پوست
• نرمی وسردی پوست
• کندی حواس
• زیادشدن خواب
• مدفوع بدبو
• فراموشی وکند فهمی
• ترشحات پشت حلق وبلغمی وسرفه زیاد
• ضعف هضم وآروغ ترش زدن
• افزایش آب دهان
• افزایش اشتها
• تجمع چربی شکمی
• عدم تشنگی
• ادرار سفیدرنگ
• احساس کسلی و بی حالی


منبع:
دکتر حسین روازاده
http://ravazadeh.com

 

[Mute]

[h=1]درباره طبیعت گرمی و سردی غذاها چه می‌دانید [/h]
مزاج‌های چندگانه افراد
طبق نظر رازی اگر مقداری خون را در ظرفی شیشه‌ای بریزیم و آن را به حال خود بگذاریم، بعد از مدتی چهار لایه در آن قابل تشخیص است: الف -‌ لایه اول (پایین ظرف) تیره‌ترین بخش است و از گلبول‌های قرمز رسوب یافته تشکیل شده است.
ب -‌ لایه دوم حالتی شبیه به سفیده تخم مرغ دارد و از تجمع گلبول‌های سفید و پلاکت‌ها حاصل شده است.
ج -‌ لایه سوم رنگ قرمز دارد و محل تجمع هموگلوبین است.
د‌ - لایه آخر (بالای ظرف) به رنگ زرد بوده و حالت کف دارد.
حکمای قدیم لایه اول (سنگین‌ترین) را سودا، لایه دوم را بلغم و سومی را خون و لایه آخر را صفرا نامیده‌اند.
نظر مشترک همه دانشمندان طب قدیم بر این بوده است که هر یک از این لایه‌ها با یکی از چهار عنصر اصلی موجود در طبیعت هم‌خوانی داشته و خاصیت آن را دارا می‌باشد. چنانچه می‌توان آن‌ها را به صورت زیر دسته‌بندی کرد:
آتش ~ صفرا. خصوصیات: گرم و خشک
هوا ~ خون. خصوصیات: گرم و تر
آب ~ بلغم. خصوصیات: سرد و تر
خاک ~ سودا. خصوصیات: سرد و خشک
اهمیت گرمی و سردی غذاها
در واقع اخلاط چهارگانه شامل سودا، بلغم، خون و صفرا هستند و خصوصیات آن‌ها مزاج افراد را می‌سازد. چهار مزاج مرکب داریم که دو صفت گرمی و سردی در آن‌ها غالب و دو صفت دیگر یعنی خشکی و تری مغلوب است، اما در کل 9 نوع مزاج داریم ( 4 مزاج ساده شامل گرمی، سردی، خشکی، تری، و 4 مزاج مرکب که ذکر شد). اگر اخلاط چهارگانه به تعادل در بدن وجود داشته باشد و هیچ‌کدام بر دیگری غلبه نکند مزاج نهم یعنی مزاج معتدل حاصل خواهد شد. اهمیت گرمی و سردی غذا در اینجا مشخص می‌شود که می‌توان با هماهنگ نمودن گرمی و سردی غذا به طور معکوس با مزاج افراد، تعادل را برای رسیدن به مزاج معتدل برقرار نمود.
اکثریت افراد از طبع سرد برخوردار هستند. اغلب آن‌ها سفیدپوست هستند و در
هوای سرد به راحتی گرم نمی‌شوند و سرما تا مدت زیادی در بدن آن‌ها باقی می‌ماند. میل زیادی به خواب داشته و عموماً سُست هستند

سعدی در بیتی این مطلب را به صورتی زیبا بیان نموده است:
چهار طبع مخالف سرکش چند روزی بودند با هم خوش
چون یکی از این چهار شد غالب جان شیرین برآید از قالب
دو خلط اصلی یعنی بلغم و سودا خاصیت اسیدی داشته و افرادی که این دو خلط در آن‌ها غالب باشد طبع سرد دارند، ولی دوتای دیگر یعنی خون و صفرا حالت قلیایی داشته و در اثر وجود آن‌ها طبع گرم حاصل می‌شود.
طبع سرد
اکثریت افراد از طبع سرد برخوردار هستند. اغلب آن‌ها سفیدپوست هستند و در هوای سرد به راحتی گرم نمی‌شوند و سرما تا مدت زیادی در بدن آن‌ها باقی می‌ماند. میل زیادی به خواب داشته و عموماً سُست هستند. افراد خونسردی بوده و معمولاً عصبی نمی‌شوند. درون‌گرا هستند و احساسات خود را کمتر بروز می‌دهند. موی سر آن‌ها تمایل به ریزش داشته و زود سفید می‌شود. چون سیستم سردی در آن‌ها فعال است، اسیدیته خون آن‌ها بیشتر می‌باشد، در نتیجه ابتلا به بیماری‌های اتوایمیون نظیر MS و پارکینسون در آن‌ها شایع‌تر است. سستی، ناتوانی، کمبود انرژی و ضعف در این افراد شایع است. نبض آن‌ها آرام بوده و رگ‌ها باریک است.
طبع گرم
افرادی که دارای طبع گرم هستند، خوش‌برخورد و خوش‌روتر هستند، اما زود عصبی می‌شوند. همیشه احساس گرما می‌کنند و زود داغ می‌شوند. در صورت زیاده‌روی در مصرف شیرینی‌جات دچار جوش و خارش بدن می‌شوند و تمایل به مصرف آب در آن‌ها بیشتر است. تعداد این افراد از دسته اول کمتر است. بدن آن‌ها در هوای سرد به راحتی گرم می‌شود، اما خنک شدن آن‌ها در هوای گرم به راحتی قابل انجام نیست. این افراد پرانرژی، برونگرا و فعال هستند و احساسات خود را سریع بروز می‌دهند. امروز از لحاظ علمی ثابت شده است غذاهای گرم بر سیستم اعصاب سمپاتیک تأثیر گذاشته و غذاهای سرد سیستم پاراسمپاتیک را فعال می‌کنند. همان‌طور که می‌دانید سیستم سمپاتیک همراه با افزایش ضربان قلب و پرخون شدن اندام‌ها بوده و خاصیت تحریک‌کننده و فعال‌کننده بر اغلب اندام‌ها دارد.
غذاهای گرم
نان گندم، عسل، گوشت گوسفند، گوشت بوقلمون، گوشت مرغ خانگی، گوشت مرغابی و اردک، گوشت شتر، گوشت کبوتر، خورش قورمه سبزی، آبگوشت به، انجیر، انگور، بادام، تخم خربزه، انواع توت، خربزه، چای سیاه، خردل، خرما، خرمالو، ریحان، اغلب ادویه‌جات، نخود، عدس، لوبیا و تخم مرغ.
غذاهای سرد
نان جو، ماش، باقلا، گوشت مرغ، ماهی، انواع لبنیات (شیر، پنیر، دوغ و ماست)، گوشت گاو، برنج، کدو، اسفناج، ریواس، قارچ، اغلب میوه‌ها، خرفه، تخم کدو، ذرت، کشک، مرغ ماشینی، تمبر هندی و زرشک.
غذاهای معتدل
غذاهایی نیز ما بین این دو طبع (که معتدل است) قرار می‌گیرند. به عنوان مثال در بعضی متون، شیر، ماست گوسفند و نان گندم را جزو غذاهای معتدل آورده‌اند.
علامت‌های دیگر طبیعت‌های مختلف
الف‌) دمای پوست: گرمی و سردی پوست، نشانه گرمی و سردی مزاج است. رطوبت و زبری پوست نشان‌دهنده خشکی و تری است.
ب) رشد مو: رشد سریع و رنگ سیاه نشانه گرمی، و کم‌پشتی و رنگ سفید و روشن آن نشانه سردی است. مجعد بودن نشانه خشکی و صاف بودن نشانه رطوبت است.
ج)‌ رنگ بدن: اغلب افراد سرد مزاج، سفیدپوست هستند و گرمی و سرخی پوست نشانه گرمی است.
د) خواب: پرخوابی علامت سردی و تری، کم‌خوابی نشانه گرمی یا خشکی مزاج است.
ه)‌ انجام کارها: افراد گرم، کارها را به سرعت انجام می‌دهند، اما افراد سردمزاج به کندی کار می‌کنند.
گرمی و سردی از نظر ائمه و متخصصان
طبق نظر دکتر رضایی زاده (متخصص طب سنتی)، غذاهای مناسب برای افراد گرم‌مزاج، استفاده از مقادیر مساوی میوه‌جات یا سبزیجات و گوشت است. غذاهای دریایی نیز برای آن‌ها مفید است. همچنین این افراد باید از غذاهای با فیبر بالا استفاده کنند تا اجابت مزاج طبیعی داشته باشند. افراد سردمزاج باید تا حد امکان روزانه 2 وعده غذا میل کنند، زیرا توانایی دستگاه گوارش آن‌ها کم است و لازم است حدود 10 ساعت بین دو وعده غذایی‌شان فاصله بیفتد. اگر در بین وعده‌های غذایی احساس گرسنگی کردند مقدار کمی میوه مثل سیب، گلابی و یا سالاد همراه روغن زیتون و پودر آویشن میل کنند. در زمستان و شب‌ها باید از مصرف غذاهای سردی‌بخش خودداری کنند.

افرادی که دارای طبع گرم هستند، خوش‌برخورد و خوش‌روتر هستند، اما زود عصبی می‌شوند. همیشه احساس گرما می‌کنند و زود داغ می‌شوند. در صورت زیاده‌روی در مصرف شیرینی‌جات دچار جوش و خارش بدن می‌شوند و تمایل به مصرف آب در آن‌ها بیشتر است.

البته وی معتقد است برای توصیه یا پرهیز دادن از خوراکی‌ها عوامل زیادی نظیر مزاج شخصی، محل زندگی، سن، جنس، شغل و ... همگی باید در نظر گرفته شوند و خصوصاً زمانی که مشکلی برای فرد پیش نیامده، افراط در مصرف یا سخت‌گیری غیرمنطقی در پرهیز از خوراکی‌ها اشتباه است.
امام صادق (ع) در کتاب توحید مفضل، هنگام رسیدن میوه‌ها را با زمان احتیاج بدن هماهنگ دانسته و خوردن میوه‌های غیر فصلی را مضر می‌داند، چون فصول سال نیز طبع سرد و گرم دارند (بهار و تابستان: گرم، پاییز و زمستان: سرد). این مطلب و هزاران حدیث دیگر از امامان در کتاب‌هایی نظیر طب‌الرضا و طب‌الصادق به رابطه بین بدن انسان و خوراکی‌ها دلالت دارد که متأسفانه تشخیص طبع و مزاج افراد، امروزه در نظر گرفته نمی‌شود و برای افراد مختلف یک داروی خاص تجویز می‌گردد که نتیجه آن در برخی مثبت و در برخی بی‌فایده است. برای اینکه ابتدا باید راز درون هر فرد (طبع) را شناسایی و سپس نسخه تجویز نماییم.
طب سنتی در باور ما نیز نقش بسته است، به طوری که غذاهایی مانند آش رشته، حلیم، شله‌زرد و کشک بادمجان با افزودنی‌هایی نظیر دارچین و نعنا میل می‌شوند، یا اینکه می‌گویند کله‌پاچه از کافور هم سردتر است و با دارچین سرو می‌گردد و یا هنگام مصرف هندوانه، گوجه سبز، باقلا و یا ماست که با سوءهاضمه همراه شوند مصرف چای زنجفیل یا عرق نعنا و نبات توصیه می‌گردد.

حدیثی از امام صادق(ع)
در خاتمه به حدیثی از امام صادق (ع) اشاره می‌کنیم که می‌فرمایند: «ما سردی (اسید) را به گرمی (باز) و گرمی را به سردی و تری را با خشکی و خشکی را با تری درمان می‌کنیم و کار را یکسره به خدا واگذار می‌کنیم».

 

[Mute]

بسیاری از بیماری ها طبع سرد دارند و بعضی طبع گرم , و چون در شرایط عادی گاهی یک , دو , یا سه و یا بیشتر از بیماری ها مثل کم خونی یا قند خون و نظایر آن به طور هم زمان در وجود کسی پیدا می شوند که هر کدام به سهم خود بر زمینه طبع غالب مریض از نظر سردی و گرمی تاثیراتی را می گذارند شما را در پیدا کردن طبع اصلی خود , در لابلای این تاثیرات گوناگون سرد و گرم مختلف گمراه می نمایند . درست مثل این می ماند که اسم اصلی شما علی باشد ولی سه چهار اسم مستعار دیگر داشته باشید و حال در بیشتر اوقات شما خود را مازیار می شناسید زیرا به آن اسم شما را بیشتر صدا می زنند و اسم اصلی علی فقط هنگامی کاربرد پیدا می کند که کار محضری یا دفتر پیدا می کنید در حالی که در اکثر اوقات شما خود را با اسم جعلی مازیار می شناسید.این جا هم همینطور است زیرا فردی که ریشه ی اصلی طبعش سودا است فکر می کند که همیشه باید مزاج سرد و خشک داشته باشد و اگر یک روز علایمی از گرمی و یا تری در وجودش پیدا شد لابد تشخیص طبع سودا در وجودش متزلزل می گردد حال انکه اینطور نیست زیرا فرد سوداوی در اکثر حالات سودا دارد ولی ممکن است در شرایطی و به طور موقت , اثراتی از هر سه طبع دیگر را نیز در خود حس کند. مثلا در حالی که سردی دارد , گاه احساس گر گرفتگی هم بنماید و گاه احساس کند بلغم هم پیدا کرده و خوردن چیزهای بلغمی مثل ماست او را بسیار تحریک می کند و یا برعکس صفرا هم پیدا کرده و با خوردن گرمی جات مانند ادویه وفلفل فورا سر و صورت کهیر می زند والی اخر ...
اینک قاعده ای را به شما یاد می دهیم که در ابتدا تشخیض سردی مزاج از گرمی مزاج را برای شما آسانتر نماید و آن عبارت است از اینکه : آیا در بیشتر حالات شما , لباس زیاد می پوشید یا خیر خصوصا در زمستان , زیرا کسانی که طبع سرد دارند تحمل سرما را ندارند و کسانی که طبع گرم دارند تحمل گرما را ندارند . لذا بر اساس این قائده سه دسته از افراد را می شود شناسایی نمود:


1 – افرادی که به طور واضح سرد مزاجند و معمولا بیشتر از دیگران لباس می پوشند.
2 – افرادی که گرم مزاجند و کم تر از دیگران لباس می پوشند.
3 – و بالاخره افرادی که در زمستان لباس زیاد می پوشند و در تابستا ن هم کم می پوشند .
و حال با توجه به تقسیمات فوق گروه اول واضحا سرد مزاجند و گروه سوم هم به طور واضح فقط در فصل زمستان یا پائیز سرد مزاج محسوب می شوند زیرا گرم مزاجان در همه ی فصول گرمی طبع دارند و زمستان هم لباس زیادی نمی توانند بپوشند . پس نتیجه می گیریم که سرد مزاج , کسی است که یا واضحا و در همه فصول سردی طبع دارد و یا اینکه فقط در فصول سرد , سردی مزاج پیدا می کند و بر عکس , گرم مزاج کسی است که در همه فصول گرمی طبع دارد و در اکثر اوقات سال لباس زیادی نمی پوشد .

حال در بین سرد مزاجان گروه بلغمی کسانی هستند که در چهار فصل احساس سرما می کنند ولی گروه سوداوی مزاج خیلی احساس سردی نمی کنند و در برخی فصول سال حتی حالت عادی از نظر احساس سرما دارند و اما در بین گرم مزاج ها , گروه صفراوی مزاج همیشه و در هر چهار فصل حرارت بدنشان بالاست و همیشه از گرما شاکی هستند اما گروه دموی مزاج , فقط در فصول بهار و تابستان از گرما شاکی هستند و در بقیه فصول خیلی احساس بدی ندارند . به طور خلاصه نتیجه می گیریم که
1 – صفراوی ها در تمام فصول سال , خصوصا در تابستان (زیرا مزاج تابستان گرم و خشک است ) حرارت بدنشان بالاست انقدر که در هیچ فصلی نیاز به پوشانیدن بدن خود ندارند.
2 – دموی ها فقط در فصول گرم سال(تابستان) حرارت بدنشان بالاست ولی در پائیز و زمستان به لباس های گرم احتیاج پیدا می کنند.
3 – بلغمی ها افرادی هستند که در تمام فصول سال خصوصا در زمستان احتیاج مبرم به پوشیدن لباس گرم دارند (زیرا مزاج زمستان سرد و تر است )
4 – سوداوی ها هم مثل دموی ها فقط در فصول سرد سال یعنی پائیز و زمستان به لباس گرم احتایج دارند و در سایر فصول بر خلاف بلغمی ها خیلی احساس سردی نداشته و حالت عادی دارند.
5 – و بالاخره گروه پنجمی وجود دارد که اگر چه با یکی از شرایط گفته شده فوق منطبق بوده ولی قسمتی از بدنشان (مثل نوک انگشتان دست ) همیشه سرد است و یا همیشه گرم است (مثل کف پا ).
لازم به توضیح است که برخی از بیماری ها خصیصه شان این است که قسمتی از بدن را گرم و یا برعکس سرد کنند و همین امر باعث اشتباه شما در تشخیص طبع می شود مثلا کم خونی خصوصیتش این است که نوک انگشتان دست ها و پاها را سرد کند و برعکس یائسگی باعث گر گرفتگی سر و صورت , و چربی خون خصوصا کلسترول باعث داغی کف پا می شود و ممکن است سینوزیت باعث احساس سردی شدید در پیشانی , و ورم سر معده باعث احساس سردی زیاد در ناحیه وسط قفسه سینه گردد ولازم است شما این گونه موارد استثنا را شناسایی کنید و حساب آن را از طبع غالب خویش جدا کنید.
مثلا ممکن است شما صفراوی مزاج بوده و در همه جای بدن و در همه ی فصول سال احساس گرما و حرارت نمائید اما در عین حال وسط قفسه سینه شما سرد بوده باشد و این بدان معنا است که شما علاوه بر داشتن طبع صفرا , ورم سر معده یا ریفلاکس گوارشی هم دارید . و یا ممکن است که شما در همه جای بدن و در همه ی فصول سال احساس سردی بکنید ولی کف پاهایتان اکثرا داغ بوده باشد و این بدان معناست که شما بلغمی مزاج هستید ولی در عین حال چربی کلسترولتان هم بالاست .
مثلا خانم 55 سال بلغمی مزاجی داریم که همیشه و در تمام فصول سال سرد مزاج است اما اخیرا به علت شروع یائسگی دچار گر گرفتگی در نیم تنه ی فوقانی بدن و نیز در ناحیه ی سر احساس گرمای شدید می کند , این شخص در تقسیمات همچنان بلغمی مزاج است و احساس گرگرفتگی تنها , دلیلی بر گرم شدن مزاج وی نمی باشد مگر اینکه در همه ی فصول و در اکثر جاهای بدن به تازگی دچار حرارت بالا و هیپرترمی شده باشد و دیگر احساس سرما نکند در این صورت می گوئیم که این فرد یائسه به کلی تغییر طبع داده و صفراوی مزاج یا احیانا دموی مزاج شده است که معمولا چنین مواردی کمیاب و دور از دسترس است .معمولا درمان چنین افرادی بایستی درمان به اضداد مختلف صورت گیرد یا ممکن است یک فرد سودایی 42 ساله اخیرا دچار فشار خون و چربی خون هم شده باشد , اگر چه فرمول اصلی طبع او سودا است ولی فشار خون باعث تعریق و افزایش حرارت بدن وی شده است و چربی هم باعث داغی کف پای او می شود , در این جا هم نبایستی تصور کنید که طبع او گرم شده است زیرا طبع اصلی او همان سودایی و سرد است و این ویژگی بیماری عارض شده ی ثانوی اوست که باعث احساس گرما در وی شده است , هرچند که در مقام تشخیص این گونه افراد را ابتدا صفراوی و سپس سوداوی مزاج می شناسیم که قبل از هر چیز ابتدا صفرای عارضی آنان را درمان می کنیم .
لذا به این نتیجه می رسیم که در مواجهه با تشخیص طبع غالب فریب سردی یا گرمی موضعی را نخوریم بلکه بهترین مارکر و بهترین راه برای تشخیص سردی از گرمی , همان پوشیدن و نپوشیدن دائمی لباس و در درجه بعدی احساس گر گرفتگی افراد و در درجه سوم وجود حساسیت پوستی به خوراکی های گرم مزاج در نزد آنان است . پر مسلم است که فرد سرد مزاج دوش آب سرد نمی تواند بگیرد ولی فرد گرم مزاج خصوصا صفراوی مزاج این توانایی ها را دارد. حال سوال ما این است که چه فایده ای دارد که ما بدانیم چه طبعی داریم .؟ جوابش آن است که با دانستن هر طبعی خیلی چیزها از نظر پزشکی برای ما روشن می شود لذا دانستن علم طبایع شما را با تشخیص و درمان بیماری های مختلف آشنا می سازد.
منبع : کتب طب سنتی

 

[Mute]

بچه ها هر کی میخواد تشخیص بده طبیعتش رو این دو تا سایت آزمون تشخیص مزاج دارن،میتونه بده تا نتیجه نهایی براش مشخص بشه:

http://www.tabaye.ir/

http://lifestyle.timclinic.ir/

 

[mina12345]

دمت گرم..گرم و تر شدممممممممممممممممممم

 

["Coral"]

ایول ایول

من برم بخونمش:دی

 

[mahtab n]

مرسی

 

[گلسا2]

میلسی سقده زیهاده همه اینالو باید بخونیم

 

[software eng]

مرسی.

 

[Mute]

دمت گرم..گرم و تر شدممممممممممممممممممم

ایول..منم گرم و خشک شدم.

ایول ایول

من برم بخونمش:دی

مرسی

قابلی نداشت.

میلسی سقده زیهاده همه اینالو باید بخونیم

نه،بعد از دادن اون دو تا آزمون،فقط قسمتایی رو که مربوط به طبیعتتون میشه بخونین.

مرسی.

خواهش میکنم

 

[onia$]

میرسی

 

[آیورودا]

ممنونم دوست عزیز...
مطلبتون بسیار عالی و مفید بود...

 

[zahra_1992]

ممنون داداش.....

 

[F.A.R.Z.A.D]

سلام.
ممنونم.
من قبلا یه مطالعه ای داشتم در این مورد.
ولی مطالبی که اینجا گذاشتید خیلی کامل و مختصر و دسته بندی شده هستن.
خیلی ممنون.

 

[pari-1369]

مرسی از اطلاعاتی که در اختیارمون گذاشتی
ممنون

 

[نادین]

ممنون خوب بود...
معتدل...

 

[red hat]

مزاج فعلی شما گرم و تر است، به عبارت دیگر دموی هستید.
درجه گرمی : 2 از 4
درجه تری : 2 از 4

مزاج شما درجه خشکی خفیف دارد.

 

[ELnur]

ممنون خوب بود

 

[shila_kt]

ممنون سعید جان

 

[hiva13]

من نخوام مزاجمو بشناسم کیرو باید ببینم

 

[sadansy]

گرم و خشک ! مرسی

 

[*Maedeh.archi*]

عالی بود
مرررررررسی

 

[بوگاتی رنسانس]

خیلی عالی بود
هم آموزنده بود و هم کاربرد داشت
آورین داداش گلم

 

[**زهره**]

ممنون دوست من
مزاج فعلی من سرد بود

 

[Mute]

میرسی

ممنونم دوست عزیز...
مطلبتون بسیار عالی و مفید بود...

ممنون داداش.....

سلام.
ممنونم.
من قبلا یه مطالعه ای داشتم در این مورد.
ولی مطالبی که اینجا گذاشتید خیلی کامل و مختصر و دسته بندی شده هستن.
خیلی ممنون.

مرسی از اطلاعاتی که در اختیارمون گذاشتی
ممنون

ممنون خوب بود...
معتدل...

مزاج فعلی شما گرم و تر است، به عبارت دیگر دموی هستید.
درجه گرمی : 2 از 4
درجه تری : 2 از 4

مزاج شما درجه خشکی خفیف دارد.

ممنون خوب بود

ممنون سعید جان

خواهش میکنم..قابلی نداشت.

من نخوام مزاجمو بشناسم کیرو باید ببینم

خب نشناس مجبور نیستی که.

گرم و خشک ! مرسی

عالی بود
مرررررررسی

خیلی عالی بود
هم آموزنده بود و هم کاربرد داشت
آورین داداش گلم

ممنون دوست من
مزاج فعلی من سرد بود

خواهش میکنم...خوشحالم که براتون مفید بوده.