گردآوری و تنظیم: مهندس سیداحمد تبعیدیان مهندس سید مهدی حسینی
مقدمه
به مواد محلول در آب از جمله منیزیم، کلسیم، آهن و … سختی می گویند. آب سخت در سیستم های تأسیساتی باعث ایجاد رسوب در بویلرها، مبدل حرارتی، لوله و … می شود. برای کاهش سختی آب و از بین بردن آب می توان از سختی گیرهای رزینی استفاده کرد. آب شهر، که حاوی یون های کلسیم و منیزیم بوده درون بویلر گرم شده و مورد استفاده قرار می گیرد. ا
گر آب از یون های موجود پاک نکنیم باعث ایجاد رسوب در بویلر شده و در نتیجه انتقال حرارت را به شدت کاهش می دهد. با سختی گیر رزینی این سختی را بیش از ورود به بویلر از بین می برند. در بویلرهای بخار آب وارد شده به بخار تبدیل می شود و مورد استفاده قرار می گیرد. درصدی از این آب کندانس شده و در سیکل بسته مجدداً به بویلر بازگردانده می شود و بقیه آن با آب ورودی جایگزین می شود.
بویلرهای آب گرم که معمولاً در یک سیکل کاملاً بسته کار می کنند و آب همیشه در گردش است و تنها میزانی از آب هدر رفته از اتصالات، درزها و .. باید جبران شود که به آن آب جبرانی گفته می شود. و یا در زمان راه انداز سیستم، باید آبگیری شود.
در هر دو حالت نیاز است تا سختی آب ورودی به بویلر نزدیک به صفر باشد تا از ایجاد رسوب جلوگیری شود. سختی گیرهای رزینی، یا سختی گیرهای تبادل یونی، رایج ترین انواع سختی گیر در بازار هستند.
تنها راه حل برای نرم کردن آب سخت، پاک کردن مواد معدنی از جمله کلسیم و منیزیم از آب می باشد. تنها سختی گیرهای تبادل یونی و برخی روشهای فیلترینگ دیگر این را انجام می دهند.
این سختی گیرها به صورت اتوماتیک، نیمه اتوماتیک و دستی در بازار موجود می باشند که رایج ترین آنها سختی گیرهای نیمه اتوماتیک بوده، سختی گیرهای رزینی در برخی مصارف به صورت دوبلکس خریداری شده تا در زمان احیا و بک واش سیستم یکی از آنها به عنوان عمل کند.
انتخاب سختی گیر مناسب برای بویلر: سختی گیرهای تبادل یونی براساس جایگزینی یون های سخت منفی در آب سخت با اتم های سدیم مثبت، که در رزین موجود در سختی گیر، موجود هستند، کار می کند. این رزین ها بایستی به طور متناوب احیاء و بک واش (back wash) گردد تا از رسوب مواد معدنی سخت در آنها جلوگیری گردد. احیاء سختی گیر با عبور دادن آب نمک، از رزین طی مدت زمان معینی صورت می گیرد.
پارامترهای مهم در انتخاب یک سختی گیر مناسب
سختی آب ورودی بر حسب ppm
دبی آب ورودی به سختی گیر نو و ظرفیت رزین سیکل احیاء و شستشو
باید در نظر داشت حجم رزین، ابعاد سختی گیر مانند قطر و ارتفاع و جنس بدنه از مشخصات اصلی سختی گیر می باشد. سازندگان معمولاً مشخصات کلی شامل دبی آب سرویس، دبی احیاء و دبی شستشو سریع را ارائه می دهند که براساس آن ها می توان حجم رزین را محاسبه نمود.
نحوه رفع سختی آب
آب سخت آبی است که حاوی نمک های معدنی از قبیل ترکیبات کربنات های هیدروژنی، کلسیم و منیزیم و … است. سختی آب بر دو نوع است . دائمی و موقت
تغییراتی سختی آب بر حسب آنکه در موقع نفوذ در زمین از قشرهای آهکی و منیزیمی و گچی گذشته و یا نگذشته باشد، کم یا زیاد می شود. آبهای نواحی آهکی، سختی زیادتری تا آبهای نواحی گرانیتی و یا شنی دارند. سختی آب در عرض سال هم ممکن است تغییر نماید. معمولاًٌ سختی آبها در فصل باران کم و در فصل خشکی زیاد می شود.
مضرات آب سخت
آب سخت برای مصرف در کارخانجات مناسب نیست. از مضرات آن ایجاد قشر آهکی بر روی جداره دیگ و خوردگی آن می شود.
سختی آب، عامل تشکیل رسوب در دیگهای بخار، مبدلهای حرارتی، برجهای خنک کننده و سیستمهای سرد کننده می باشد. اگر آب سخت برای شستشو به کار رود، صابون هدر می رود در صنایع نساجی و رنگرزی کیفیت افت می کند. انحلال سود سوز آور در آب، منیزیم را به صورت هیدروکسید منیزیم رسوب می دهد. سختی بیش از حد باعث سوء هاضمه و بروز بیماریهای کلیوی می شود.
جهت رفع سختی آب، تعداد زیادی مواد شیمیایی موجود است، که دارای کربنات سدیم هستند این مواد را قبل از ورود آب، به دیگ ها اضافه می کنند که باعث گرفتن سختی آب می شود و یا در دیگ بر اثر افزودن این مواد، آهک و گچ را رسوب می دهند (باعث شناور شدن رسوب در آب دیگ می شود) و دیگر این رسوب، محکم به جدار دیگ نمی چسبد به طوری که می توان آن را به آسانی پاک نمود.
البته به یاد داشته باشید جهت خروج این رسوبات معلق شده در دیگ باید طبق یک برنامه زمان بندی شده و منظم اقداماتی از جمله زیر آب زدن به صورت مداوم تکرار شود
سختی زدایی
برای برطرف کردن سختی موقت آب، با جوشاندن آن کربنات های هیدروژن محلول به کلسیم نامحلول تبدیل شده و تشکیل رسوب می دهند. این رسوب در مناطق دارای آب سخت، درون دیگ ها دیده می شود. سختی دایمی آب را می توان با کمک نرم کننده های تبادل کننده یون، مانند پرموتیت برطرف کرد. آبی که در طبیعت وجود دارد تقریباً همیشه ناخالص می باشد. زیرا اغلب دارای گچ، آهک، نمک طعام، ترکیبات منیزیم، آهن، اکسیژن، و ازت، انیدرید کربنیک، ترکیبات آلی و غیره است، مقدار این ناخالصی ها در آبهای مناطق مختلف متفاوت است.
یکی از اجسام گیرنده سختی آب تری ناتریم فسفات Na[SUB]3[/SUB]PO می باشد که با اسم آلبرت تری بکار می رود. یون کلسیم موجود در آب براثر ناتریم فسفات تبدیل به تری کلسیم فسفات PO[SUB]4[/SUB]2Ca[SUB]3[/SUB] می گردد و رسوب می نماید.
براثر ریختن بی کربنات کلسیم آب تبدیل به کربنات می شود و رسوب می نماید (Ca[SUB]3[/SUB]H2Ca“CO[SUB]3[/SUB]Ca+Co[SUB]2[/SUB]+H[SUB]2[/SUB]O)) و بی کربنات کلسیم آب، براثر کربنات سدیم، گچ و بی کربنات کلسیم، به کربنات کلسیم تبدیل می شود و رسوب می گردد:
Ca[SUB]3[/SUB]H[SUB]2[/SUB]Ca+Co[SUB]3[/SUB]Na[SUB]2[/SUB]“CO[SUB]3[/SUB]Ca+2CO[SUB]3[/SUB]HNa SO[SUB]4[/SUB]Ca+Co[SUB]3[/SUB]Na[SUB]2[/SUB]“CO[SUB]3[/SUB]ca+So[SUB]4[/SUB]Na[SUB]2[/SUB]
اخیراً به مقدار زیاد از رزین ها که قادرند تعویض یون کنند، برای رفع سختی آب استفاده می کنند. رزین لواتیت در آلمان و امبرلیت و دووکس در آمریکا استعمال می گردد.
درجه سختی آب را از روی مقدار کلسیم و منیزیم موجود در آن تعیین می کنند. در آلمان اگر آبی ده میلی گرم CaO در یک لیتر داشته باشد می گویند درجه سختی آب یک است.
در فرانسه اگر آبی در یک لیتر ده میلی گرم کربنات کلسیم با همسنگ آن کربنات منیزیم داشته باشد می گویند که یک درجه سختی دارد. برای تعیین سریع سختی آب، کارخانه شیمیایی واقع در آلمان قرصهایی ساخته است. در یک لوله آزمایش مخصوص و مدرج، آب مورد آزمایش را تا خط نشان لوله پر می نمایند، و به وسیله معرفی که همراه بسته قرصهاست رنگ این آب را قرمز می کنند و آن گاه آنقدر از این قرصها در آن می اندازند تان رنگ آب سبز گردد. شماره قرصهای ریخته شده در لوله آزمایش برابر درجه سختی آب می باشد. دقت این روش تا نیم درجه است در ایران معمولاً از کیت های خاصی استفاده می شود.
سختی گیر
سختی گیری برای جداکردن دو عنصر کلسیم و منیزیم بکار می رود.اگر این دو عنصر از آب جدا نشوند، همان اتفاقی در دیگ بخار می افتد که در کتری رخ می دهد. در واقع رسوبات، سطح بین لوله های آتش خوار با آب را کاهش می دهد و انرژی بیشتری برای تولید میزان معینی فشار مصرف می شود ، همچنین پاکسازی این لوله ها علاوه بر هزینه بر بودن خط تولید را نیز متوقف می کند.
این بخش از دو مخزن تشکیل می شود. مخزن اول شامل بافت رزین سه بعدی بوده که با منیزیم ترکیب شده RMg بوجود می آوردو در نتیجه سختی آب از بین می رود ولی نمی توان آن را به فاضلاب هدایت کرد. چون رزین از دست خواهد رفت. سپس مخزن دوم به عنوان مخزن احیاء استفاده می شود. در این مخزن آب نمک وجود دارد. واکنشهای به صورت زیر انجام می شود. (واکنش زیر با ترکیب رزین و منیزیم انجام می گیرد).
MgSo4+R—RMg+So4
NaCl+RMg+So4—RNa+MgCl2
اکنون آب وارد مخزن نمک شده و RNa مجدداً با سولفات منیزیم ترکیب شده و تولید RMg می نماید که با انجام چرخه ایی این واکنش ها، رزین مجدداً احیا شده و از چرخه احیاء خارج می شود.
اکنون سختی آب گرفته شده، ولی برای وارد شدن به داخل دیگ باز مشکلاتی وجود دارد.
لازم به ذکر است همان گونه که بیان شد، دستگاه سختی گیر تنها قادر به جداسازی دو عنصر مضرکلسیم و منیزیم است. جهت جداسازی دیگر عنصرها از آب دیگ بخار و تأسیسات، تدابیر دیگری در نظر گرفت.
لازم به یادآوری می باشد، در زمان تولید در کارخانه و کارکرد مداوم دیگ بخار، ممکن است بیش از ظرفیت سختی گیر آب مصرفی از آنها عبور کند، که مسلماً تمامی املاح کلسیم و فسفر به قطع فیلتر و جداسازی نمی شود. در این صورت تدبیر ثمربخش موادی است که املاح منیزیم و کلسیمی که فیلتر نمی شوند را در آب جوش به هنگام کار دائم دیگ بخار به صورت غیر قابل رسوب در می آورد و منابع چسبیدن آنها به سطح فلز مخزن آب، روی لوله ها و کوره می شود. که با قیمت بسیار ارزانی در دسترس می باشند و با اضافه نمودن آنها به آب مصرفی دیگ بخار و درین های (زیر آب زنی) مرتب طبق آزمایش های لازم آب ورودی دیگ، این املاح معلق و نچسب به هرز آب استفاده می شود.
شهرهای با آب سخت
اکثر شهرهای ایران و البته شرهای قم ، زاهدان، دلیجان، ساوه، سمنان و … از شهرهایی هستند که آب آنها از سختی بالایی برخوردار است. بدیهی است که رفع سختی آب از وظایف بسیار مهم اپراتور در طول نگهداری روزانه وشیفت کاری است و به جهت جلوگیری از صدمات مخرب و گاهی غیر قابل جبران و مصیبت بار بعدی که در مدت کوتاهی به سیستم تأسیسات وارد می گردد تدبیر لازم با هزینه ای بسیار اندک در قبال تأسیساتی حرارتی که به قطع قسمتی حیاتی برای تولید مداوم و مستمر است، اتخاذ گردد.
اما لازم است که سختی آب در تمامی کارخانجات سراسر کشور به صورت دوره ای و تحت نظارت متخصصان این بخش کنترل گردد تا از بروز هزینه های هنگفت در آینده ای بسیار نزدیک جلوگیری شود.
مقدمه
به مواد محلول در آب از جمله منیزیم، کلسیم، آهن و … سختی می گویند. آب سخت در سیستم های تأسیساتی باعث ایجاد رسوب در بویلرها، مبدل حرارتی، لوله و … می شود. برای کاهش سختی آب و از بین بردن آب می توان از سختی گیرهای رزینی استفاده کرد. آب شهر، که حاوی یون های کلسیم و منیزیم بوده درون بویلر گرم شده و مورد استفاده قرار می گیرد. ا
گر آب از یون های موجود پاک نکنیم باعث ایجاد رسوب در بویلر شده و در نتیجه انتقال حرارت را به شدت کاهش می دهد. با سختی گیر رزینی این سختی را بیش از ورود به بویلر از بین می برند. در بویلرهای بخار آب وارد شده به بخار تبدیل می شود و مورد استفاده قرار می گیرد. درصدی از این آب کندانس شده و در سیکل بسته مجدداً به بویلر بازگردانده می شود و بقیه آن با آب ورودی جایگزین می شود.
بویلرهای آب گرم که معمولاً در یک سیکل کاملاً بسته کار می کنند و آب همیشه در گردش است و تنها میزانی از آب هدر رفته از اتصالات، درزها و .. باید جبران شود که به آن آب جبرانی گفته می شود. و یا در زمان راه انداز سیستم، باید آبگیری شود.
در هر دو حالت نیاز است تا سختی آب ورودی به بویلر نزدیک به صفر باشد تا از ایجاد رسوب جلوگیری شود. سختی گیرهای رزینی، یا سختی گیرهای تبادل یونی، رایج ترین انواع سختی گیر در بازار هستند.
تنها راه حل برای نرم کردن آب سخت، پاک کردن مواد معدنی از جمله کلسیم و منیزیم از آب می باشد. تنها سختی گیرهای تبادل یونی و برخی روشهای فیلترینگ دیگر این را انجام می دهند.
این سختی گیرها به صورت اتوماتیک، نیمه اتوماتیک و دستی در بازار موجود می باشند که رایج ترین آنها سختی گیرهای نیمه اتوماتیک بوده، سختی گیرهای رزینی در برخی مصارف به صورت دوبلکس خریداری شده تا در زمان احیا و بک واش سیستم یکی از آنها به عنوان عمل کند.
انتخاب سختی گیر مناسب برای بویلر: سختی گیرهای تبادل یونی براساس جایگزینی یون های سخت منفی در آب سخت با اتم های سدیم مثبت، که در رزین موجود در سختی گیر، موجود هستند، کار می کند. این رزین ها بایستی به طور متناوب احیاء و بک واش (back wash) گردد تا از رسوب مواد معدنی سخت در آنها جلوگیری گردد. احیاء سختی گیر با عبور دادن آب نمک، از رزین طی مدت زمان معینی صورت می گیرد.
پارامترهای مهم در انتخاب یک سختی گیر مناسب
سختی آب ورودی بر حسب ppm
دبی آب ورودی به سختی گیر نو و ظرفیت رزین سیکل احیاء و شستشو
باید در نظر داشت حجم رزین، ابعاد سختی گیر مانند قطر و ارتفاع و جنس بدنه از مشخصات اصلی سختی گیر می باشد. سازندگان معمولاً مشخصات کلی شامل دبی آب سرویس، دبی احیاء و دبی شستشو سریع را ارائه می دهند که براساس آن ها می توان حجم رزین را محاسبه نمود.
نحوه رفع سختی آب
آب سخت آبی است که حاوی نمک های معدنی از قبیل ترکیبات کربنات های هیدروژنی، کلسیم و منیزیم و … است. سختی آب بر دو نوع است . دائمی و موقت
تغییراتی سختی آب بر حسب آنکه در موقع نفوذ در زمین از قشرهای آهکی و منیزیمی و گچی گذشته و یا نگذشته باشد، کم یا زیاد می شود. آبهای نواحی آهکی، سختی زیادتری تا آبهای نواحی گرانیتی و یا شنی دارند. سختی آب در عرض سال هم ممکن است تغییر نماید. معمولاًٌ سختی آبها در فصل باران کم و در فصل خشکی زیاد می شود.
مضرات آب سخت
آب سخت برای مصرف در کارخانجات مناسب نیست. از مضرات آن ایجاد قشر آهکی بر روی جداره دیگ و خوردگی آن می شود.
سختی آب، عامل تشکیل رسوب در دیگهای بخار، مبدلهای حرارتی، برجهای خنک کننده و سیستمهای سرد کننده می باشد. اگر آب سخت برای شستشو به کار رود، صابون هدر می رود در صنایع نساجی و رنگرزی کیفیت افت می کند. انحلال سود سوز آور در آب، منیزیم را به صورت هیدروکسید منیزیم رسوب می دهد. سختی بیش از حد باعث سوء هاضمه و بروز بیماریهای کلیوی می شود.
جهت رفع سختی آب، تعداد زیادی مواد شیمیایی موجود است، که دارای کربنات سدیم هستند این مواد را قبل از ورود آب، به دیگ ها اضافه می کنند که باعث گرفتن سختی آب می شود و یا در دیگ بر اثر افزودن این مواد، آهک و گچ را رسوب می دهند (باعث شناور شدن رسوب در آب دیگ می شود) و دیگر این رسوب، محکم به جدار دیگ نمی چسبد به طوری که می توان آن را به آسانی پاک نمود.
البته به یاد داشته باشید جهت خروج این رسوبات معلق شده در دیگ باید طبق یک برنامه زمان بندی شده و منظم اقداماتی از جمله زیر آب زدن به صورت مداوم تکرار شود
سختی زدایی
برای برطرف کردن سختی موقت آب، با جوشاندن آن کربنات های هیدروژن محلول به کلسیم نامحلول تبدیل شده و تشکیل رسوب می دهند. این رسوب در مناطق دارای آب سخت، درون دیگ ها دیده می شود. سختی دایمی آب را می توان با کمک نرم کننده های تبادل کننده یون، مانند پرموتیت برطرف کرد. آبی که در طبیعت وجود دارد تقریباً همیشه ناخالص می باشد. زیرا اغلب دارای گچ، آهک، نمک طعام، ترکیبات منیزیم، آهن، اکسیژن، و ازت، انیدرید کربنیک، ترکیبات آلی و غیره است، مقدار این ناخالصی ها در آبهای مناطق مختلف متفاوت است.
یکی از اجسام گیرنده سختی آب تری ناتریم فسفات Na[SUB]3[/SUB]PO می باشد که با اسم آلبرت تری بکار می رود. یون کلسیم موجود در آب براثر ناتریم فسفات تبدیل به تری کلسیم فسفات PO[SUB]4[/SUB]2Ca[SUB]3[/SUB] می گردد و رسوب می نماید.
براثر ریختن بی کربنات کلسیم آب تبدیل به کربنات می شود و رسوب می نماید (Ca[SUB]3[/SUB]H2Ca“CO[SUB]3[/SUB]Ca+Co[SUB]2[/SUB]+H[SUB]2[/SUB]O)) و بی کربنات کلسیم آب، براثر کربنات سدیم، گچ و بی کربنات کلسیم، به کربنات کلسیم تبدیل می شود و رسوب می گردد:
Ca[SUB]3[/SUB]H[SUB]2[/SUB]Ca+Co[SUB]3[/SUB]Na[SUB]2[/SUB]“CO[SUB]3[/SUB]Ca+2CO[SUB]3[/SUB]HNa SO[SUB]4[/SUB]Ca+Co[SUB]3[/SUB]Na[SUB]2[/SUB]“CO[SUB]3[/SUB]ca+So[SUB]4[/SUB]Na[SUB]2[/SUB]
اخیراً به مقدار زیاد از رزین ها که قادرند تعویض یون کنند، برای رفع سختی آب استفاده می کنند. رزین لواتیت در آلمان و امبرلیت و دووکس در آمریکا استعمال می گردد.
درجه سختی آب را از روی مقدار کلسیم و منیزیم موجود در آن تعیین می کنند. در آلمان اگر آبی ده میلی گرم CaO در یک لیتر داشته باشد می گویند درجه سختی آب یک است.
در فرانسه اگر آبی در یک لیتر ده میلی گرم کربنات کلسیم با همسنگ آن کربنات منیزیم داشته باشد می گویند که یک درجه سختی دارد. برای تعیین سریع سختی آب، کارخانه شیمیایی واقع در آلمان قرصهایی ساخته است. در یک لوله آزمایش مخصوص و مدرج، آب مورد آزمایش را تا خط نشان لوله پر می نمایند، و به وسیله معرفی که همراه بسته قرصهاست رنگ این آب را قرمز می کنند و آن گاه آنقدر از این قرصها در آن می اندازند تان رنگ آب سبز گردد. شماره قرصهای ریخته شده در لوله آزمایش برابر درجه سختی آب می باشد. دقت این روش تا نیم درجه است در ایران معمولاً از کیت های خاصی استفاده می شود.
سختی گیر
سختی گیری برای جداکردن دو عنصر کلسیم و منیزیم بکار می رود.اگر این دو عنصر از آب جدا نشوند، همان اتفاقی در دیگ بخار می افتد که در کتری رخ می دهد. در واقع رسوبات، سطح بین لوله های آتش خوار با آب را کاهش می دهد و انرژی بیشتری برای تولید میزان معینی فشار مصرف می شود ، همچنین پاکسازی این لوله ها علاوه بر هزینه بر بودن خط تولید را نیز متوقف می کند.
این بخش از دو مخزن تشکیل می شود. مخزن اول شامل بافت رزین سه بعدی بوده که با منیزیم ترکیب شده RMg بوجود می آوردو در نتیجه سختی آب از بین می رود ولی نمی توان آن را به فاضلاب هدایت کرد. چون رزین از دست خواهد رفت. سپس مخزن دوم به عنوان مخزن احیاء استفاده می شود. در این مخزن آب نمک وجود دارد. واکنشهای به صورت زیر انجام می شود. (واکنش زیر با ترکیب رزین و منیزیم انجام می گیرد).
MgSo4+R—RMg+So4
NaCl+RMg+So4—RNa+MgCl2
اکنون آب وارد مخزن نمک شده و RNa مجدداً با سولفات منیزیم ترکیب شده و تولید RMg می نماید که با انجام چرخه ایی این واکنش ها، رزین مجدداً احیا شده و از چرخه احیاء خارج می شود.
اکنون سختی آب گرفته شده، ولی برای وارد شدن به داخل دیگ باز مشکلاتی وجود دارد.
لازم به ذکر است همان گونه که بیان شد، دستگاه سختی گیر تنها قادر به جداسازی دو عنصر مضرکلسیم و منیزیم است. جهت جداسازی دیگر عنصرها از آب دیگ بخار و تأسیسات، تدابیر دیگری در نظر گرفت.
لازم به یادآوری می باشد، در زمان تولید در کارخانه و کارکرد مداوم دیگ بخار، ممکن است بیش از ظرفیت سختی گیر آب مصرفی از آنها عبور کند، که مسلماً تمامی املاح کلسیم و فسفر به قطع فیلتر و جداسازی نمی شود. در این صورت تدبیر ثمربخش موادی است که املاح منیزیم و کلسیمی که فیلتر نمی شوند را در آب جوش به هنگام کار دائم دیگ بخار به صورت غیر قابل رسوب در می آورد و منابع چسبیدن آنها به سطح فلز مخزن آب، روی لوله ها و کوره می شود. که با قیمت بسیار ارزانی در دسترس می باشند و با اضافه نمودن آنها به آب مصرفی دیگ بخار و درین های (زیر آب زنی) مرتب طبق آزمایش های لازم آب ورودی دیگ، این املاح معلق و نچسب به هرز آب استفاده می شود.
شهرهای با آب سخت
اکثر شهرهای ایران و البته شرهای قم ، زاهدان، دلیجان، ساوه، سمنان و … از شهرهایی هستند که آب آنها از سختی بالایی برخوردار است. بدیهی است که رفع سختی آب از وظایف بسیار مهم اپراتور در طول نگهداری روزانه وشیفت کاری است و به جهت جلوگیری از صدمات مخرب و گاهی غیر قابل جبران و مصیبت بار بعدی که در مدت کوتاهی به سیستم تأسیسات وارد می گردد تدبیر لازم با هزینه ای بسیار اندک در قبال تأسیساتی حرارتی که به قطع قسمتی حیاتی برای تولید مداوم و مستمر است، اتخاذ گردد.
اما لازم است که سختی آب در تمامی کارخانجات سراسر کشور به صورت دوره ای و تحت نظارت متخصصان این بخش کنترل گردد تا از بروز هزینه های هنگفت در آینده ای بسیار نزدیک جلوگیری شود.