تنها شما نیستید که ریزش مو را تجربه می کنید بلکه اکثر زنان چنین اختلالی را تجربه کرده اند. کم شدن مو در خانم ها به دلایل متفاوتی اتفاق می افتد ولی بحث جدی در این رابطه (حداقل در مورد زنان) صورت نگرفته است در بسیاری از موارد دلایل ریزش مو قابل تشخیص و درمان است. بنابر این اجازه دهید ابتدا بعضی از فاکتورهای رایج که باعث ریزش مو می شود را بیان کنیم.
1. کمبود آهن: فقر آهن در صورت داشتن یا نداشتن آنمی می تواند منجر به ریزش مو شود. ولی بهتر است قبل از اینکه خودسرانه از قرص های آهن مکمل استفاده کنید با پزشک خود در این زمینه مشورت کنید تا از در صورت تشخیص نیاز توسط پزشک از مکمل ها استفاده کنید. زیرا آهن بیش از اندازه در بدن نیز منجر به بروز بعضی مشکلات می شود.
2. اختلالات غده تیروئید: در هر دو حالت کم کاری یا پرکاری غده تیروئید ریزش مو اتفاق می افتد.
3. کاهش مقدار استروژن: خیلی از زنان، ریزش مو را در دوران یائسگی و بعد از آن تجربه می کنند. زمانیکه ترشح مقدار استروژن در بدن کاهش می یابد. سایر تغییرات هورمونی (برای مثال تغییر میزان استفاده از داروهای ضد حاملگی) نیز می تواند منجر به ریزش مو شود.
4. تغییرات هورمونی بعد از حاملگی: مادرانی که تازه کودکان خود را بدنیا آورده اند از ابتدا تا بعد از ۶ ماه نیز ریزش مو را تجربه می کنند و این زمانی است که مقدار استروژن در خون در حال برگشت به مقدار نورمال است. در حقیقت چیزی که به نظر ریزش موی شدید می آید در واقع تنظیم چرخه رشد طبیعی مو است. (نسبت به زمان حاملگی که در اثر میزان زیاد هورمون ریزش مو از حد نورمال کمتر می شود)
5. تلوژن افلووین: این یک اصطلاح برای بیان ریزش مو به صورت موقت و ناگهانی است که در اثر استرس یا جراحی اتفاق می افتد و به طور عمومی تا دو ماه بعد از بیماری ادامه دارد (این اصطلاح همچنین برای بیان ریزش ناگهانی مو که در نتیجه یکی از علت های ذکر شده اتفاق می افتد مانند تغییرات هورمونی بعد از زایمان نیز صدق می کند.)
6. داروها: خیلی از داروها منجر به ریزش مو می شود. بنابر این اگر این مسئله برای شما نگران کننده است بهتر است با پزشک خود در مورد مصرف داروهای جایگزین مشورت کنید.
7. مقدر زیاد ویتامین آ یا سلنیوم: در موارد نادر ممکن است از این مکمل استفاده شود زیرا در بسیاری موارد مصرف مولتی ویتامین نیاز را مرتفع می کند.
مطالعات متعدد اخیر که در مورد علت ریزش مو در مردان صورت گرفته نشان می دهد که مصرف دخانیات نیز باعث افزایش ریزش مو می شود اما مشخص نیست که در زنان نیز چنین تاثیری داشته باشد. اما به طور کلی مصرف سیگار بنابه دلایل بسیار مضر است. بنابراین فرق نمی کند که آیا ریزش مو نیز در بین این دلایل باشد یا نه. اما بهترین کار برای کسی که ریزش مو را تجربه کرده این است که دلیل اصلی را شناسایی و درمان کند. و بهترین نقطه برای تشخیص انجام تست خون است تا از این طریق میزان آهن، هورمون های تیروئید و وضعیت استروژن خون مشخص شود.
:: شانزده نکته کلی درباره مو
1. موی انسان از نظر ضخامت به سه نوع کلی تقسیم میشود:
- لانوگو که موهایی نرم و بدون رنگ هستند و در دوران جنینی وجود دارند.
- موهای کرکی یا ولوس که بیشتر سطح بدن را پس از تولد میپوشانند.
- موهای ترمینال که ضخیم و پُر رنگ بوده و در سر، ریش، ابرو، زیر بغل و … وجود دارند.
2. فولیکولهای مختلف میتوانند موهای متفاوتی تولید کنند و حتی موهایی که از یک فولیکول به وجود میآیند ممکن است به مرور زمان تحت تاثیر عوامل هورمونی، شکلهای مختلفی پیدا کنند.
3. در حیوانات موهای مختلف کارایی متفاوتی دارند، مثلا سبیل برخی حیوانات بسیار بلند است و نقش اندام حسی را دارد. البته در انسان چنین موهایی وجود ندارد، اما گاهی اوقات فولیکولهای بزرگی در پوست افراد دیده میشود که به آنها فولیکولهای "تایلوتریک" گفته میشود و به نظر میرسد عملکرد حسی دارند. این نوع موها بیشتر در پوست شکم دیده میشوند.
4. تعداد فولیکولهای مو در یک فرد، بیش از پنج میلیون است که در سراسر بدن پخش هستند و قابل توجه اینکه این تعداد فولیکول مو، در زن و مرد و تمامی نژادها یکسان است. تعداد فولیکولهای مو در واحد سطح بدن انسان بیشتر از سایر پستانداران است، ولی علت آنکه کم مو تر به نظر میرسد آن است که اغلب موها، زیاد بلند و ضخیم نمیشوند.
5. در تمامی پستانداران از جمله انسان، فولیکولهای مو دارای دورههای تناوبی از فعالیت و استراحت هستند. مرحلهای که موها رشد میکنند، مرحله آناژن نامیده میشود و مرحلهای که موها استراحت میکنند، تلوژن نام دارد. بین این دو مرحله، یک مرحله کوتاه انتقالی به نام کاتاژن وجود دارد. مرحله آناژن در موهای سر چندین برابر موهای نواحی دیگر بدن است. این زمان در افراد مختلف نیز متفاوت است و به همین علت بعضی افراد میتوانند موهای بسیار بلندی داشته باشند، در حالی که موی بعضی دیگر از حد مشخصی بلندتر نمی شود. مرحله کاتاژن در سر کمتر از دو هفته طول میکشد و فاز استراحت یا تلوژن نیز حدود ۳ ماه طول میکشد. پس از آن مرحله جدید آناژن شروع میشود و موی جدید، جای موی قبلی را میگیرد.
تعداد فولیکولهای مو در سر حدود صد هزار عدد است. از این تعداد، حدود یک درصد در مرحله کاتاژن هستند، ۸۰ تا ۹۰ درصد در مرحله آناژن و حدود ۱۰ تا ۲۰ درصد در مرحله تلوژن یا استراحت هستند. اگر طول مدت آناژن را ۱۰۰۰ روز فرض کنیم، در هر روز حدود ۱۰۰ عدد تار مو میریزند و موی دیگری جای آنها در میآید. بنابراین ریزش مو پس از بلوغ اگر کمتر از صد تار در روز باشد، می توان آن را طبیعی محسوب کرد و جای نگرانی نیست.
6. شکل موها و میزان رشدشان نیز وابسته به ژنتیک افراد فرق میکند، به همین جهت در نژادهای مختلف، تفاوتهایی مشاهده میشود. این مساله بیشتر از همه در موهای سر دیده میشود. در نژاد مغولی مثل ژاپنیها موی سر زبر و سیخ مانند است. در سیاه پوستان موهای سر فرفری است و در نژاد قفقازی نظیر ما ایرانیها موها انواع مختلفی شامل صاف و فر دارند.
7. جالب توجه اینکه موی سر در خانمها معمولا ضخیمتر از آقایان است همچنین محل رویش موی سر در خانمها جلوتر از آقایان است.
8. میزان رشد موها در زن و مرد نیز با هم متفاوت است که البته به محل آن بستگی دارد.
9. قبل از بلوغ، سرعت رشد موی سر در پسرها بیشتر از دخترهاست، اما پس از بلوغ، سرعت رشد موی سر در خانمها بیشتر از آقایان میشود.
10. صرفنظر از جنسیت افراد، بیشترین سرعت رشد موهای بدن بین ۵۰ تا ۷۰ سالگی است.
11. از جمله عواملی که بر سرعت رشد موها تاثیر میگذارند، هورمونها هستند. بهطور مثال هورمون استروژن باعث کاهش سرعت رشد مو و هورمون تیروئید باعث افزایش آن میشود.
12. بر خلاف باور عمومی، تراشیدن مو باعث افزایش سرعت رشد آن نمیشود.
13. در انسان رنگدانه اصلی در پوست و مو "ملانین" است. این رنگدانه توسط سلولهای رنگدانه ساز به نام “ملانوسیت” تولید میشود. این سلولها در پیاز مو قرار دارند.
14. علت اصلی تنوع رنگ در موی انسانها به ساختمان "ملانین" تولید شده بستگی دارد. دو نوع ملانین وجود دارد که یکی مسئول تولید رنگ سیاه و قهوهای (یوملانین) ودیگری مسئول تولید رنگی ما بین زرد و قرمز (فئوملانین) است. اگر در مویی رنگدانه ملانین وجود نداشته باشد، آن مو سفید به نظر میرسد. رنگ موها در نواحی مختلف بدن یکسان نیست. معمولا "مژهها" در بین موهای بدن تیرهتر از بقیه هستند.
15. عامل اصلی در تعیین رنگ موهای یک فرد، ژنتیک است، اما عوامل دیگری نیز میتوانند بر رنگ موها تاثیر بگذارند، مثلا برخی از هورمونها مثل "هورمون محرک ملانوسیت" و یا هورمونهای استروژن و پروژسترون میتوانند موها را تیره تر کنند و به همین جهت در دوران بارداری ممکن است رنگ موها تیره تر شود.
16. بیشترین رنگ مو در جهان، رنگ سیاه است. در میان نژادهای مختلف، نژاد قفقازی بیشترین تنوع رنگ را دارد که بیشتر بستگی به موقعیت جغرافیایی محل زندگی آنها دارد.
