mohammad.shamsi
عضو جدید
دستورالعمل سانتریفوژ
سانتریفوژ وسیله ای است که تحت تاثیر نیروی گریز از مرکز مواد را بویژه بر اساس اختلاف در جرم جدا می نماید. کاربرد سانتریفوژ در آزمایشگاه دو نوع است:
1- جداسازی ذرات از محلولی که در آن شناورند.
2- جداسازی دو فاز مایع با چگالی مختلف
اکثر سانتریفوژها به صورت سر افقی (Swinging Bucket یا Horizontal head) می باشند یعنی لوله ها در وضعیت افقی چرخانده می شوند، و هنگامیکه روتر ایستاده است وضعیت لوله ها عمودی است.
سانتریفوژهایی که بصورت زاویه ثابت یا angle headمی باشند ، لوله ها در وضعیت ثابت 40- 25 درجه نسبت به محور عمودی چرخش نگه داشته می شوند. روتور زاویه ثابت نمونه را می تواند با سرعت بالاتری از روتور سر افقی بچرخاند.
اجزاء سانتریفوژ:
سانتریفوژ از یک روتور یا سر سانتریفوژ ، یک شفت (Shaft) گردان ، موتور ، سوئیچ برق ، زمان سنج ، کنترل سرعت ، سرعت سنج می باشند.
سرعت سانتریفوژ بر حسب دور در دقیقه بیانگر نیروی مورد نیاز جهت جداسازی دو فاز نمی باشد و واژه مناسب قدرت نسبی سانتریفوژ یا (RCF = Relative Centrifugal Force) می باشد که به آن میدان نسبی سانتریفوژ گفته می شود.
RCF = 1.118 x 10-5 x r x n2
شعاع بر حسب سانتی متر از مرکز چرخش تا لوله سانتریفوژ در محفظه روتور = r
سرعت چرخش روتور بر حسب rpm = n
انواع سانتریفیوژ
انواع مختلفی از سانتریفیوژ ها طراحی و ساخته شده است.
1-سانتریفیوژ افتراقی : اغلب برای جدا كردن ارگان خاصی از مجموعه سلول ها برای بررسی قسمت خاصی از سلول های بدن مورد استفاده قرار می گیرد .
2-سـانتـریفیـوژ ایـزوپیكنیـك :اغلـب بـرای جـدا كـردن نـوكلـوئیك اسید ها مانند DNAمورد استفاده قرار می گیرد .
3-سانتریفیوژ گرادیان ساكاروز :اغلب برای تخلیص ویروس های انولوپ دار یا ریبوزوم ها مورد استفاده قرار می گیرد . همچنین برای جداسازی ارگان خاصی از عصاره سلولی خام از این نوع سانتریفیوژ استفاده می شود .
انواع مختلفی از سانتریفیوژ آزمایشگاهی وجود دارد:
1-میكرو سانتریفیوژ :دستگاهی است برای كار در حجم بین 2/0 تا 2 میلی لیتر (میكروتیوب ها) ساخته شده، حداكثر 96 لوله را می توانند پشتیبانی كنند ، طراحی كوچك و كاملی داشته و حداكثر 30000 گرم وزن دارند .
2-سانتریفیوژ بالینی یا كلینیكی :دستگاهی است برای كاربردهای بالینی مانند لوله های انتقال خون و دارای سرعت كمتری هستند .
3-سانتریفیوژ چند منظوره رومیزی : دستگاهی برای كار با تیوب های بزرگ و دارای تنوع بسیار زیادی هستند .
4-سانتریفیوژ : STAND ALONEدستگاه های سنگین مانند اولترا سانتریفیوژ
بسیاری از سانتریفیوژ ها دارای سیستم خنك كننده یا بدون سیستم خنك كننده هستند .
روش کار با سانتریفوژ :
1- لوله ای که برای گذاشتن در سانتریفوژ استفاده می کنید باید تحمل RCF مورد نظر را داشته باشد ( لوله های پلی پروپیلن بطور معمول می توانند RCF بالای 5000 x g را تحمل کنند).
2- ابتدا لوله ها را از نظر ترک یا شکستگی چک کنید. از سانتریفوژ کردن این فیبل لوله ها خودداری کنید.
3- لوله ها را به صورت برابر و متقارن در سانتریفوژ قرار دهید به طوریکه با هم بالانس باشند. در صورت عدم تعادل روتور باعث ارتعاش ، سایش سانتریفوژ و شکستن لوله ها می شود ( از پر کردن لوله با آب می توان جهت تعادل طرف مقابل استفاده کرد ).
هرگز لوله ای را بدون گذاشتن لوله بالانس در سانتریفوژ نگذارید (حتی اگر لوله مورد نظر پلاستیکی باشد)
4- در سانتریفوژ را محکم ببندید و کلید روشن/ خاموش را بزنید. مطمئن شوید که در قفل شده است.
5- تایمر را در زمان مورد نظر تنظیم کنید و دور را به آرامی بچرخانید تا به سرعت مرد نظر برسد.
6- بعد از توقف کامل سانتریفوژ، در دستگاه را باز کرده و لوله ها را به آرامی بیرون بیاورید.
کنترل و نگهداری سانتریفوژ :
1- لوله ای که در سانتریفوژ گذاشته می شود نباید آنقدر بلند باشد که طی چرخش خارج از بوکت قرار گرفته، زیرا سبب شکستن لوله ها می شود.
2- مطمئن باشید که روتور کاملأ بالانس می باشد. (وزن racks، لوله ها و محتویات آن در طرف مخالف نبایستی بیش از یک درصد اختلاف داشته باشد).
3- وزن کل هر راک نباید بیش از وزن بیان شده توسط شرکت سازنده در سرعت مورد نظر باشد.
4- تمیز بودن سانتریفوژ عاملی مهم در کاهش گسترش عوامل عفونی ، مانند هپاتیت ویروسی می باشد (به خصوص در هنگام شکستن لوله ها). بنابراین هر هفته و یا بعد از شکستن لوله ها باید داخل سانتریفوژ تمیز و با محلول سیتریمید 0.01 % ضد عفونی نمائید.
توجه:در صورت شکستگی یا شک به شکستن لوله ها در سانتریفوژ باید دستگاه را خاموش نموده،به مدت 30 دقیقه صبر نمود و سپس اقدام به تمیز کردن و ضد عفونی نمایید.
در صورتی که پس از خاموش کردن دستگاه مشخص شد که لوله شکسته است، در سانتریفوژ را بلافاصله بسته شده و پس از 30 دقیقه اقدامات لازم را انجام دهید.
سرویس و تعمیر سانتریفوژ :
1- هر سه ماه یکبار سرعت و دور سنج را کنترل (دور آن با استفاده از تاکومتر کالیبره) نمایید. اختلاف دور مجاز 5% می باشد.
2- هر سه ماه یکبار تایمر آن را با یک زمان سنج کالیبر چک نمایید. میزان تفاوت مجاز 10% می باشد.
3- سه ماه یکبار دمای سانتریفوژ را چک نمایید. بدین منظور یک لوله را پر از آب مقطر کرده و دمای آب را اندازه گیری نمائید. سپس به مدت 10- 5 دقیقه بر حسب آنکه در سانتریفوژ مورد نظر چه زمانی بیشتر کاربرد دارد) لوله ها را سانتریفوژ نمائید. سپس دمای آب را بعد از سانتریفوژ اندازه گیری کنید. تفاوت دما نباید بیشتر از 5 درجه سلسیوس باشد.
در صورتی که هر یک از موارد فوق در حد قابل قبول نبود ، سانتریفوژ باید سرویس شود.
توجه:
در ابتدای هر روز کاری اولین نفری که سانتریفوژ را روشن می کند باید Log book را تکمیل نماید و در پایان هر روز آخرین نفری که با سانتریفوژ کار می کند ساعت اتمام کار و وضعیت را در Log book یادداشت می نماید.
فرم کنترل دما و تایمر و دور سانتریفوژ پس از هر بار کنترل تکمیل می شود.
1- جداسازی ذرات از محلولی که در آن شناورند.
2- جداسازی دو فاز مایع با چگالی مختلف
اکثر سانتریفوژها به صورت سر افقی (Swinging Bucket یا Horizontal head) می باشند یعنی لوله ها در وضعیت افقی چرخانده می شوند، و هنگامیکه روتر ایستاده است وضعیت لوله ها عمودی است.
سانتریفوژهایی که بصورت زاویه ثابت یا angle headمی باشند ، لوله ها در وضعیت ثابت 40- 25 درجه نسبت به محور عمودی چرخش نگه داشته می شوند. روتور زاویه ثابت نمونه را می تواند با سرعت بالاتری از روتور سر افقی بچرخاند.
اجزاء سانتریفوژ:
سانتریفوژ از یک روتور یا سر سانتریفوژ ، یک شفت (Shaft) گردان ، موتور ، سوئیچ برق ، زمان سنج ، کنترل سرعت ، سرعت سنج می باشند.
سرعت سانتریفوژ بر حسب دور در دقیقه بیانگر نیروی مورد نیاز جهت جداسازی دو فاز نمی باشد و واژه مناسب قدرت نسبی سانتریفوژ یا (RCF = Relative Centrifugal Force) می باشد که به آن میدان نسبی سانتریفوژ گفته می شود.
RCF = 1.118 x 10-5 x r x n2
شعاع بر حسب سانتی متر از مرکز چرخش تا لوله سانتریفوژ در محفظه روتور = r
سرعت چرخش روتور بر حسب rpm = n
انواع سانتریفیوژ
انواع مختلفی از سانتریفیوژ ها طراحی و ساخته شده است.
1-سانتریفیوژ افتراقی : اغلب برای جدا كردن ارگان خاصی از مجموعه سلول ها برای بررسی قسمت خاصی از سلول های بدن مورد استفاده قرار می گیرد .
2-سـانتـریفیـوژ ایـزوپیكنیـك :اغلـب بـرای جـدا كـردن نـوكلـوئیك اسید ها مانند DNAمورد استفاده قرار می گیرد .
3-سانتریفیوژ گرادیان ساكاروز :اغلب برای تخلیص ویروس های انولوپ دار یا ریبوزوم ها مورد استفاده قرار می گیرد . همچنین برای جداسازی ارگان خاصی از عصاره سلولی خام از این نوع سانتریفیوژ استفاده می شود .
انواع مختلفی از سانتریفیوژ آزمایشگاهی وجود دارد:
1-میكرو سانتریفیوژ :دستگاهی است برای كار در حجم بین 2/0 تا 2 میلی لیتر (میكروتیوب ها) ساخته شده، حداكثر 96 لوله را می توانند پشتیبانی كنند ، طراحی كوچك و كاملی داشته و حداكثر 30000 گرم وزن دارند .
2-سانتریفیوژ بالینی یا كلینیكی :دستگاهی است برای كاربردهای بالینی مانند لوله های انتقال خون و دارای سرعت كمتری هستند .
3-سانتریفیوژ چند منظوره رومیزی : دستگاهی برای كار با تیوب های بزرگ و دارای تنوع بسیار زیادی هستند .
4-سانتریفیوژ : STAND ALONEدستگاه های سنگین مانند اولترا سانتریفیوژ
بسیاری از سانتریفیوژ ها دارای سیستم خنك كننده یا بدون سیستم خنك كننده هستند .
روش کار با سانتریفوژ :
1- لوله ای که برای گذاشتن در سانتریفوژ استفاده می کنید باید تحمل RCF مورد نظر را داشته باشد ( لوله های پلی پروپیلن بطور معمول می توانند RCF بالای 5000 x g را تحمل کنند).
2- ابتدا لوله ها را از نظر ترک یا شکستگی چک کنید. از سانتریفوژ کردن این فیبل لوله ها خودداری کنید.
3- لوله ها را به صورت برابر و متقارن در سانتریفوژ قرار دهید به طوریکه با هم بالانس باشند. در صورت عدم تعادل روتور باعث ارتعاش ، سایش سانتریفوژ و شکستن لوله ها می شود ( از پر کردن لوله با آب می توان جهت تعادل طرف مقابل استفاده کرد ).
هرگز لوله ای را بدون گذاشتن لوله بالانس در سانتریفوژ نگذارید (حتی اگر لوله مورد نظر پلاستیکی باشد)
4- در سانتریفوژ را محکم ببندید و کلید روشن/ خاموش را بزنید. مطمئن شوید که در قفل شده است.
5- تایمر را در زمان مورد نظر تنظیم کنید و دور را به آرامی بچرخانید تا به سرعت مرد نظر برسد.
6- بعد از توقف کامل سانتریفوژ، در دستگاه را باز کرده و لوله ها را به آرامی بیرون بیاورید.
کنترل و نگهداری سانتریفوژ :
1- لوله ای که در سانتریفوژ گذاشته می شود نباید آنقدر بلند باشد که طی چرخش خارج از بوکت قرار گرفته، زیرا سبب شکستن لوله ها می شود.
2- مطمئن باشید که روتور کاملأ بالانس می باشد. (وزن racks، لوله ها و محتویات آن در طرف مخالف نبایستی بیش از یک درصد اختلاف داشته باشد).
3- وزن کل هر راک نباید بیش از وزن بیان شده توسط شرکت سازنده در سرعت مورد نظر باشد.
4- تمیز بودن سانتریفوژ عاملی مهم در کاهش گسترش عوامل عفونی ، مانند هپاتیت ویروسی می باشد (به خصوص در هنگام شکستن لوله ها). بنابراین هر هفته و یا بعد از شکستن لوله ها باید داخل سانتریفوژ تمیز و با محلول سیتریمید 0.01 % ضد عفونی نمائید.
توجه:در صورت شکستگی یا شک به شکستن لوله ها در سانتریفوژ باید دستگاه را خاموش نموده،به مدت 30 دقیقه صبر نمود و سپس اقدام به تمیز کردن و ضد عفونی نمایید.
در صورتی که پس از خاموش کردن دستگاه مشخص شد که لوله شکسته است، در سانتریفوژ را بلافاصله بسته شده و پس از 30 دقیقه اقدامات لازم را انجام دهید.
سرویس و تعمیر سانتریفوژ :
1- هر سه ماه یکبار سرعت و دور سنج را کنترل (دور آن با استفاده از تاکومتر کالیبره) نمایید. اختلاف دور مجاز 5% می باشد.
2- هر سه ماه یکبار تایمر آن را با یک زمان سنج کالیبر چک نمایید. میزان تفاوت مجاز 10% می باشد.
3- سه ماه یکبار دمای سانتریفوژ را چک نمایید. بدین منظور یک لوله را پر از آب مقطر کرده و دمای آب را اندازه گیری نمائید. سپس به مدت 10- 5 دقیقه بر حسب آنکه در سانتریفوژ مورد نظر چه زمانی بیشتر کاربرد دارد) لوله ها را سانتریفوژ نمائید. سپس دمای آب را بعد از سانتریفوژ اندازه گیری کنید. تفاوت دما نباید بیشتر از 5 درجه سلسیوس باشد.
در صورتی که هر یک از موارد فوق در حد قابل قبول نبود ، سانتریفوژ باید سرویس شود.
توجه:
در ابتدای هر روز کاری اولین نفری که سانتریفوژ را روشن می کند باید Log book را تکمیل نماید و در پایان هر روز آخرین نفری که با سانتریفوژ کار می کند ساعت اتمام کار و وضعیت را در Log book یادداشت می نماید.
فرم کنترل دما و تایمر و دور سانتریفوژ پس از هر بار کنترل تکمیل می شود.
