شانا , دوشنبه 22 آبان 1385
توسعه ميدان پارس شمالي شتاب مي گيرد
ميزان ذخيره درجا گاز طبيعي در ميدان پارس شمالي 9/58 تريليون فوت مکعب (TCF) است و بر اساس برآوردها، ميزان گاز قابل برداشت در اين ميدان به 2/47 TCF مي رسد.
زمين بخش تاسيسات خشکي ميدان گازي پارس شمالي براي احداث پالايشگاه اين فاز به زودي انتخاب مي شود و وزير نفت نظر خود را براي نهايي کردن گزينه مناسب به منظور اجراي اين پروژه که گفته مي شود توليد گاز آن بيش از ۴ فاز ميدان گازي پارس جنوبي است، به زودي ارائه خواهد داد.
اطلاعات پايه ميدان پارس شمالي از سال 1345 خورشيدي جمع آوري شده است، ولي توسعه آن در سال هاي گذشته با توجه به تمرکز بر توسعه ميدان مشترک گازي پارس جنوبي به عهده شركت هاي مختلف زير مجموعه شركت ملي نفت ايران گذاشته شد.
مشخصات ميدان پارس شمالي
پيشينه اکتشاف در ميدان گازي پارس شمالي به سال ۱۳۴۳ بازمي گردد که اين ميدان، با انجام عمليات لرزه نگاري سه بعدي کشف شد. حفر ۷ حلقه چاه اکتشافي، توصيفي و توسعه اي از جمله فعاليت هاي انجام شده به منظور توسعه اين ميدان تا سال ۱۳۵۵ بوده است. البته تا زمان پيروزي انقلاب اسلامي ۱۷ حلقه چاه در اين ميدان حفاري شد. از سوي ديگر، نصب دو سکوي نيمه کاره نيز از فعاليت هاي توسعه اي انجام شده تا اين زمان بوده است.
شرکت هاي مادر «اکسون» و «لندس» فعاليت هاي اصلي طراحي و ساخت تاسيسات طرح توسعه ميدان پارس شمالي را تا پيش از پيروزي انقلاب اسلامي به عهده داشتند، اين فعاليت ها تا بعد از سال ۱۳۵۷ که فعاليت هاي توسعه اي ميدان پارس شمالي متوقف شد، ادامه داشت.
نبايد فراموش کرد که در زمان کشف ميدان گازي پارس شمالي در سال ۱۳۴۳ مخزن اين ميدان بزرگ ترين مخزن گازي کشور بود و به همين دليل سرمايه گذاري در آن زمان براي توسعه اين ميدان سرعت گرفت. ولي بروز وقايعي مانند انقلاب اسلامي ايران و جنگ تحميلي مانع از ادامه توسعه اين ميدان شد. پس از جنگ نيز توجه به توسعه ميدان پارس جنوبي به دليل مشترک بودن و استفاده حداکثر از گاز اين ميدان قوت گرفت که اين عامل نيز از مواردي است که توسعه ميدان پارس شمالي را تا کنون در حاشيه قرار داده است.
مدير طرح توسعه ميدان پارس شمالي در شرکت نفت و گاز پارس مي گويد: طرح توسعه اين ميدان در قالب ۴ فاز تعريف شده که توليد از هر فاز اين ميدان، حدود 2/1 ميليارد فوت مکعب است که با احتساب ۴ فاز، روزانه 8/4 ميليارد فوت مکعب از فازهاي ميدان پارس شمالي توليد خواهد شد.
به گفته مهندس خانچي، ميزان ذخيره درجا گاز طبيعي در ميدان پارس شمالي 9/58 تريليون فوت مکعب (TCF) است و بر اساس برآوردها، ميزان گاز قابل برداشت در اين ميدان به 2/47 TCF مي رسد.
پيش از اين توليد از ۳ فاز اين ميدان مورد توجه قرار گرفته بود که با احتمال ظرفيت بالاي اين ميدان، سياست گذاران توليد از ۴ فاز پارس شمالي را در دستور کار توسعه قرار داده اند.
زميني به تاسيسات خشکي پارس شمالي اختصاص نيافته است
با اين که در سال هاي نخستين فعاليت هاي توسعه اي ميدان پارس شمالي، زمين ارزش و بهاي بسيار اندکي داشت، ولي تا کنون زمين هاي خاصي به اجراي اين طرح تخصيص نيافته است. به عبارت ديگر، فعاليت هاي مهندسي و طراحي احداث امکانات و تجهيزات طرح از جمله پالايشگاه، شهرک، بيمارستان و فرودگاه بدون در نظر گرفتن زمين و اختصاص آن انجام شده بود.
در سال ۱۹۹۳ شرکت شل بازنگري در طرح توسعه ميدان پارس شمالي را به منظور ارائه روش توليدي جديد که با توجه به پيشرفت فناوري هاي نوين مورد توجه قرار گرفته بود، ارائه کرد. اين بازنگري ايجاب مي کرد محل احداث پالايشگاه خشکي تغيير يابد. در سال ۱۹۳۳ سه منطقه براي احداث پالايشگاه پيشنهاد و قرار شد تاسيسات فرآورش به جاي محل تعيين شده قبلي به يکي از سه نقطه مشخص شده، انتقال يابد. البته در آن زمان تصميم گيري قاطعي در اين زمينه انجام نشد و موضوع به صورت بلاتکليف باقي ماند.
در حال حاضر که توسعه ميدان پارس شمالي به صورت جدي در دستور کار شرکت ملي نفت ايران قرار گرفته است، مناطق در نظر گرفته شده براي احداث تاسيسات خشکي اين طرح از سوي سازمان حفاظت محيط زيست و منابع طبيعي جزو مناطق تحت حفاظت قلمداد شده و تخصيص اين اراضي در حال حاضر نياز به اخد مجوز از اين سازمان دارد.
همچنين برخي از اراضي ديگر در اطراف اين ميدان نيز که تا حدود ۳۰ سال گذشته بلاصاحب بوده است، در اين مدت به زير کشت رفته يا براي آنها سند صادر و تحت تملک افراد محلي قرار گرفته است. به نظر مي رسد اين دو عامل، معضل اساسي براي تخصيص زمين احداث پالايشگاه و تجهيزات خشکي ميدان پارس شمالي باشد.
تاکنون فعاليت هاي کارشناسي گسترده اي دراين زمينه انجام و جلسه هاي متعددي نيز با حضور کارشناسان سازمان حفاظت محيط زيست برگزار شده است، تا آنجا که با توجه به آخرين جلسه براي برطرف کردن اين مشکل که هفته گذشته با حضور وزير نفت و مدير عامل اين سازمان برگزار شد، قرار شد وزير نفت روز شنبه اين هفته در منطقه حضور يابد و تصميم نهايي را در اين زمينه بگيرد.
شرکت هاي خارجي علاقه مند توسعه پارس شمالي
از چندي پيش شرکت هاي مختلف خارجي براي سرمايه گذاري در ميدان گازي پارس شمالي اعلام آمادگي کرده اند. شرکت BHP استراليا يکي از اين شرکت ها بوده که در گذشته تمايل خود را براي سرمايه گذاري در اين ميدان اعلام کرده است ، البته اين تمايلات به صورت رسمي اعلام نشده است.
مدير طرح توسعه ميدان پارس شمالي مي گويد: شرکت هايي از هند و چين نيز علاقه خود را براي حضور در اين ميدان اعلام کرده اند تا آنجا که به عنوان آخرين اقدام رسمي انجام شده در اين زمينه، مي توان به امضا تفاهم نامه (MOU ) با شرکت چيني CNOOC براي توسعه اين ميدان اشاره کرد.
بر اساس اين توافق نامه توليد يک فاز LNG اين ميدان به ايران تعلق مي گيرد و فروش گاز LNG دو فاز ديگر نيز در اختيار شرکت CNOOC قرار مي گيرد و اين شرکت اختيار دارد تا LNG توليد شده اين دو فاز را به مشتريان خود بفروشد. گاز يکي از فاز هاي اين ميدان نيز براي مصرف داخلي و تزريق مورد استفاده قرار خواهد گرفت.
سياست هاي مختلف براي اهداف متعدد
پيش از سياست جديد شرکت ملي نفت ايران براي تخصيص گاز اين ميدان به توليد LNG قرار بود گاز توليدي ميدان پارس شمالي براي صادرات از طريق خط لوله صلح به کشورهاي پاکستان و هند فرستاده شود ولي در حال حاضر به دليل به نتيجه نرسيدن مذاکرات در اين زمينه و طولاني شدن روند گفت‌وگو ها، سياست جديد کشور بر راستاي اختصاص گاز اين ميدان به توليد LNG قرار گرفته است.
نبايد از نظر دور داشت، مسئولان هنوز استفاده از گاز ميدان پارس شمالي را براي پروژه خط لوله صلح منتفي نمي دانند.
بر اساس توافق نامه‌اي که حدود ۲ ماه گذشته ميان ايران و شرکت چيني به امضا رسيد، به نظر مي‌رسد که شرکت چيني تصميم دارد فعاليت‌هاي بالادستي و پايين دستي را در ميدان پارس شمالي بر عهده گيرد ولي نبايد فراموش کرد که نحوه سرمايه گذاري در صنايع بالادستي و پايين دستي متفاوت است.
بر اساس اين موافقت‌نامه، شرکت پيمانکار کارخانه هاي LNG را احداث مي کنند و اجازه بهره برداري در مدت ۲۵ سال به آن شرکت داده خواهد شد. ايران نيز تعهد دارد تا در صورت نهايي شدن توافقنامه، گاز اين ميدان را براي مدت ۲۵ سال با فرمول معين بفروشد.
سود شرکت پيمانکار در اين ميان از فروش LNG و هزينه هاي انتقال آن تامين خواهد شد. هرچند نبايد فراموش کرد که قيمت LNG در فرمول فروش گاز ايران به شرکت پيمانکار توسعه دهنده تاثير گذار است و هر چه قيمت LNG افزايش يابد، شرکت ملي نفت ايران مي تواند گاز توليدي اين ميدان را با قيمت بالاتري به پيمانکار بفروشد.
همچنين براساس تفاهم نامه منعقد شده با شرکت CNOOC چين، تمام فعاليت هاي تبديل گاز طبيعي به LNG ، حمل و فروش اين محصول بر عهده اين شرکت خواهد بود.
برخي از کارشناسان معتقدند که در صورت توافق طرفين در مورد مفاد اين تفاهم نامه واگذاري اين طرح به شرکت چيني بايد به صورت ترک تشريفات مناقصه انجام گير. البته بر اساس آخرين اظهار نظرهاي وزير نفت در مورد توسعه ميدان پارس شمالي، رايزني با يك شركت چيني در اين زمينه در حال انجام است و اميد مي رود تا پايان سال جاري اين قرارداد امضا شود.
از سوي ديگر در صورت به توافق نرسيدن با اين شرکت، برگزاري مناقصه براي توسعه اين ميدان قطعي است، تا آنجا که مدير عامل شرکت نفت و گاز پارس نيز پيش از اين از برگزاري مناقصه توسعه اين ميدان تا پيش از پايان امسال خبر داده بود.
نفت سنگين ميدان پارس شمالي
اين ميدان داراي نفت سنگين نيز هست تا آنجا که نفت برخي از لايه هاي اين ميدان از لحاظ درجه سبکي (API ) خصوصيان نفت خام ميدان کوه موند را داراست و با توجه به برآوردهاي انجام شده نفت ميدان پارس شمالي از API ۱۲ برخوردار است.
با توجه به اين که مطالعات نفت سنگين يا فوق سنگين در ميدان هاي خشکي ارزانتر و مقرون به صرفه تر است، به همين دليل احتمالا مطالعات مربوط به روان سازي نفت خام ميدان دريايي پارس شمالي پس از دستيابي به روش اصولي بهره برداري از نفت سنگين در ميدان هاي خشکي انجام مي گيرد.
موقعيت پارس شمالي
ميدان گازي پارس شمالي به صورت بيضي است و داراي قطر هاي کوچک و بزرگ ۲۵ در ۱۶ کيلومتر است.
اين ميدان همچنين در ۱۲۰ کيلومتري شرق بوشهر در مقابل روستاي زيارت قرار دارد . برآورد مي شود فاصله ميدان پارس شمالي از ميدان گازي پارس جنوبي حدود ۸۵ کيلومتر (از دريا) فاصله داشته باشد.
فاصله قله مخزن تا ساحل نيز حدود ۲۵ متر است که اين موضوع نشان دهنده فاصله اندک مخزن از ساحل است در حالي که مخزن ميدان پارس جنوبي از ساحل آن حدود ۱۰۰ کيلومتر فاصله دارد.
فعاليت هاي در دست اجرا براي توسعه ميدان
در حال حاضر شرکت مشاور ايراني مطالعه در مورد فعاليت هاي مهندسي که پيش از اين بر روي مخزن ميدان پارس شمالي انجام شده را بر عهده دارد که اين مطالعات با استفاده از نرم افزارهاي جديد و روش هاي نوين ارزيابي انجام مي شود. اين امر موجب مي شود مدل مخزن به روز شود.
مطالعات گذشته شرکت شل در چند سال گذشته حاکي از اين بود که استفاده از تجهيزات قديمي ميدان با توجه به فناوري هاي روز دنيا مورد استفاده نيست که شايد بتوان به نبود فناوري حفاري چاه هاي مجتمع در آن زمان اشاره کرد.
بررسي اين موضوع که در طراحي جديد و اصلاحي تا چه ميزان امکان استفاده ازتجهيزات و امکانات پيشين وجود دارد نيز از وظايف شرکت مشاور به شمار مي رود.
برآوردهاي تقريبي براي هزينه توسعه اين ميدان در بخش بالادستي و همچنين فعاليت هاي پايين دستي ۵ ميليارد دلار است.
