نشاسته پلیمری از مولکول های گلوکز است که بر اساس منبع تولید آن (ذرت، گندم، سیب زمینی، برنج و تاپیوکا) در محصولات مختلف از پر مصرف ترین افزودنی ها می باشد. مهمترین منبع نشاسته ذرت می باشد که در صنایع مختلف نیز بیشترین کاربرد را دارد. با ایجاد برخی تغییرات فیزیکی و شیمیایی نشاسته های پریژل و مدیفیه حاصل میشود که باعث ایجاد خواصی متفاوت و منحصر به فرد در محصول میشوند.
از دیگر مشتقات نشاسته تولیدی این مجموعه، گلوکز، دکستروز، مالتو دکسترین و... میباشد که بر اساس نشاسته ذرت و با کیفیتی بسیار بالا عرضه می گردد.
نشاسته برنج
نشاسته برنج نشاسته يكي از پرمصرفترين مواد غذايي است كه در عين مصرف آن در رژيمهاي غذايي، كاربردهاي صنعتي بيشماري نيز دارد. نشاسته عمدتاً از گندم و ذرت استخراج ميگردد اما با توجه به اينكه 90 درصد وزن خشك برنج سفيد را نشاسته تشكيل ميدهد بايد به اين منبع غني نيز توجه كافي شود.
با توجه به قيمت پايين برنجهاي پرمحصول و نامرغوب و قيمت بسيار كم خردههاي غيرقابل مصرف آنها، توليد نشاسته برنج اقتصادي خواهد بود از سوي ديگر گرانولهاي نشاسته برنج بسيار كوچكتر از انواع مشابه در ساير غلات هستند و در نتيجه كاربردهاي خاص تكنولوژيكي دارند. همچنان كه در برخي كشورهاي دنيا توليد نشاسته برنج عملاً انجام ميگيرد. از جمله موارد خاصي كه نشاسته برنج با وجود هزينه بالاتر توليد آن نسبت به ساير نشاستههاي ارزانتر ارجحيت دارد موارد زير ميباشد.
1- توليد غذاي كودك از نشاسته برنج با آميلوز پايين (%20- 12) استفاده ميشود.
2- توليد كاغذهاي مخصوص و مواد اوليه عكاسي
3- ساخت مواد آرايشي
كشورهاي آلمان، هلند، ايتاليا، بلژيك، مصر و سوريه از جمله توليدكنندگان نشاسته برنج به شمار ميروند. توليد نشاسته برنج در اروپا حدود 7000 تن در سال بوده است كه از 10000 تن خرده برنج بدست آمده است.
مراحل توليد صنعتي نشاسته برنج در نمودار 1 آمده است براي استخراج نشاسته برنج بايد پروتئين را از دانه برنج جدا كرد. از آنجا كه 80 درصد پروتئين برنج محلول در قليا ميباشد از محلول هيدروكسيدسديم براي جداسازي بخش پروتئيني استفاده ميكنند. ساختمان كريستالي خاص گرانولهاي نشاسته در ايفاي نقش ژلاتينه شدن بسيار مؤثر ميباشد و فرآيند به نحوي طراحي گرديده است كه حداقل صدمات به ساختمان كريستالي گرانولهاي نشاسته وارد آيد. به همين جهت است كه فرآيند آسياب مرطوب و خيساندن دانههاي برنج قبل از آسياب كردن پيشبيني شده است. دماي خيساندن از دماي اتاق تا 50 درجه سانتيگراد متفاوت است و 24 ساعت ميباشد. آسياب كردن ممكن است توسط آسياب چكشي، سنگي و يا غلطكي صورت گيرد كه در حضور هيدروكسيدسديم ميباشد.
بازيافت پروتئين از پساب محلول سديم هيدروكسيد ارزش افزوده اقتصادي توليد نشاسته را بيشتر ميكند. براي اين كار از فرآيندهاي سانتريفوژ، خنثيسازي با اسيد تا ph ايزوالكتريك پروتئين (4/6= ph) فيلتر كردن و نهايتاً خشك كردن استفاده ميشود. پروتئين جدا شده عمدتاً به عنوان خوراك دام مصرف ميشود.
خرده برنج سفيد
خيساندن در سود 3/0 تا 5/0 درصد، 24 ساعت
آسياب مرطوب دانه هاي خيس خورده
مخلوط كردن با سود
24- 10 ساعت نگهداري سانتريفوژ و جداسازي نشاسته
شستشو با آب
سانتريفوژ
خشك كردن نشاسته حاصل
نشاسته برنج
نشاسته برنج جایگزین مناسب چربیها
دانشمندان آمریکائی در تلاش هستند تا روش ارزانتر و بیضررتری برای محیطزیست در جهت جداسازی نشاسته و پروتئین برنج فراهم آورند. نشاسته برنج که بسیار نرم است و طعمی خنثی دارد میتواند در طیف وسیعی از مواد غذائی بهعنوان جانشین چربی یا قوامدهنده در سسها و سوپها استفاده شود.
نشاسته ذرت
معمولاً براي قوام دادن به سُس و سوپ به كار ميرود. در صورتي كه نشاسته ذرت را در مايعي حرارت بدهيم، آن مايع قوام مييابد؛ اين خاصيت در مورد آرد گندم نيز صادق است اما قوام ناشي از نشاسته ذرت دو برابر بيشتر از آرد گندم ميباشد، البته اگر مايع ما ( مانند آب ليمو، آب سيب، آب آلبالو و غيره) ترش باشد، خاصيت قوام دهندگي نشاسته ذرت به نصف كاهش پيدا ميكند. خاصيت ديگر نشاسته ذرت اينست كه سُس تركيب شده با آن برخلاف آرد گندم تقريباً شفاف است . مواد غذايي موجود،در يك قاشق غذاخوري نشاسته ذرت به ترتيب زير است:
29 كالري انرژي، 7 گرم كربوهيدرات و مقادير ناچيزي پروتئين، چربي ، سديم و پتاسيم.
تولید نشاسته از ذرت:
اصلی ترین روش تولید نشاسته از ذرت ، روش آسیاب خیس نام دارد.
مراحل اصلی تولید نشاسته از ذرت:
1.خیساندن ذرت در محیــط گوگــرد دار
2.آسیاب ذرت برای جدا کـردن جرم
3.آسیاب ذرت برای جدا کردن پوسته با سـبوس
4.شستشو، آبگیری و خشک کــردن جرم
5.شستشو ، آبگیری و خشــک کردن سـبوس
6.جدا کردن گلوتن از نشاسته با سپراتور
7.آبگــیری و خشک کـردن گــلـوتــن
8.تغلیظ ، آبگیری و خشک کردن نشاسـته
از دیگر مشتقات نشاسته تولیدی این مجموعه، گلوکز، دکستروز، مالتو دکسترین و... میباشد که بر اساس نشاسته ذرت و با کیفیتی بسیار بالا عرضه می گردد.
نشاسته برنج
نشاسته برنج نشاسته يكي از پرمصرفترين مواد غذايي است كه در عين مصرف آن در رژيمهاي غذايي، كاربردهاي صنعتي بيشماري نيز دارد. نشاسته عمدتاً از گندم و ذرت استخراج ميگردد اما با توجه به اينكه 90 درصد وزن خشك برنج سفيد را نشاسته تشكيل ميدهد بايد به اين منبع غني نيز توجه كافي شود.
با توجه به قيمت پايين برنجهاي پرمحصول و نامرغوب و قيمت بسيار كم خردههاي غيرقابل مصرف آنها، توليد نشاسته برنج اقتصادي خواهد بود از سوي ديگر گرانولهاي نشاسته برنج بسيار كوچكتر از انواع مشابه در ساير غلات هستند و در نتيجه كاربردهاي خاص تكنولوژيكي دارند. همچنان كه در برخي كشورهاي دنيا توليد نشاسته برنج عملاً انجام ميگيرد. از جمله موارد خاصي كه نشاسته برنج با وجود هزينه بالاتر توليد آن نسبت به ساير نشاستههاي ارزانتر ارجحيت دارد موارد زير ميباشد.
1- توليد غذاي كودك از نشاسته برنج با آميلوز پايين (%20- 12) استفاده ميشود.
2- توليد كاغذهاي مخصوص و مواد اوليه عكاسي
3- ساخت مواد آرايشي
كشورهاي آلمان، هلند، ايتاليا، بلژيك، مصر و سوريه از جمله توليدكنندگان نشاسته برنج به شمار ميروند. توليد نشاسته برنج در اروپا حدود 7000 تن در سال بوده است كه از 10000 تن خرده برنج بدست آمده است.
مراحل توليد صنعتي نشاسته برنج در نمودار 1 آمده است براي استخراج نشاسته برنج بايد پروتئين را از دانه برنج جدا كرد. از آنجا كه 80 درصد پروتئين برنج محلول در قليا ميباشد از محلول هيدروكسيدسديم براي جداسازي بخش پروتئيني استفاده ميكنند. ساختمان كريستالي خاص گرانولهاي نشاسته در ايفاي نقش ژلاتينه شدن بسيار مؤثر ميباشد و فرآيند به نحوي طراحي گرديده است كه حداقل صدمات به ساختمان كريستالي گرانولهاي نشاسته وارد آيد. به همين جهت است كه فرآيند آسياب مرطوب و خيساندن دانههاي برنج قبل از آسياب كردن پيشبيني شده است. دماي خيساندن از دماي اتاق تا 50 درجه سانتيگراد متفاوت است و 24 ساعت ميباشد. آسياب كردن ممكن است توسط آسياب چكشي، سنگي و يا غلطكي صورت گيرد كه در حضور هيدروكسيدسديم ميباشد.
بازيافت پروتئين از پساب محلول سديم هيدروكسيد ارزش افزوده اقتصادي توليد نشاسته را بيشتر ميكند. براي اين كار از فرآيندهاي سانتريفوژ، خنثيسازي با اسيد تا ph ايزوالكتريك پروتئين (4/6= ph) فيلتر كردن و نهايتاً خشك كردن استفاده ميشود. پروتئين جدا شده عمدتاً به عنوان خوراك دام مصرف ميشود.
خرده برنج سفيد
خيساندن در سود 3/0 تا 5/0 درصد، 24 ساعت
آسياب مرطوب دانه هاي خيس خورده
مخلوط كردن با سود
24- 10 ساعت نگهداري سانتريفوژ و جداسازي نشاسته
شستشو با آب
سانتريفوژ
خشك كردن نشاسته حاصل
نشاسته برنج
نشاسته برنج جایگزین مناسب چربیها
دانشمندان آمریکائی در تلاش هستند تا روش ارزانتر و بیضررتری برای محیطزیست در جهت جداسازی نشاسته و پروتئین برنج فراهم آورند. نشاسته برنج که بسیار نرم است و طعمی خنثی دارد میتواند در طیف وسیعی از مواد غذائی بهعنوان جانشین چربی یا قوامدهنده در سسها و سوپها استفاده شود.
نشاسته ذرت
معمولاً براي قوام دادن به سُس و سوپ به كار ميرود. در صورتي كه نشاسته ذرت را در مايعي حرارت بدهيم، آن مايع قوام مييابد؛ اين خاصيت در مورد آرد گندم نيز صادق است اما قوام ناشي از نشاسته ذرت دو برابر بيشتر از آرد گندم ميباشد، البته اگر مايع ما ( مانند آب ليمو، آب سيب، آب آلبالو و غيره) ترش باشد، خاصيت قوام دهندگي نشاسته ذرت به نصف كاهش پيدا ميكند. خاصيت ديگر نشاسته ذرت اينست كه سُس تركيب شده با آن برخلاف آرد گندم تقريباً شفاف است . مواد غذايي موجود،در يك قاشق غذاخوري نشاسته ذرت به ترتيب زير است:
29 كالري انرژي، 7 گرم كربوهيدرات و مقادير ناچيزي پروتئين، چربي ، سديم و پتاسيم.
تولید نشاسته از ذرت:
اصلی ترین روش تولید نشاسته از ذرت ، روش آسیاب خیس نام دارد.
مراحل اصلی تولید نشاسته از ذرت:
1.خیساندن ذرت در محیــط گوگــرد دار
2.آسیاب ذرت برای جدا کـردن جرم
3.آسیاب ذرت برای جدا کردن پوسته با سـبوس
4.شستشو، آبگیری و خشک کــردن جرم
5.شستشو ، آبگیری و خشــک کردن سـبوس
6.جدا کردن گلوتن از نشاسته با سپراتور
7.آبگــیری و خشک کـردن گــلـوتــن
8.تغلیظ ، آبگیری و خشک کردن نشاسـته