مشخصه اصلی مبدلهای حرارتی، آرایش نسبی جریان به معنی ارتباط هندسی بین جریانها است. باید توجه کرد که آرایشهایی که در اینجا توضیح داده میشوند، ایدهآل شده آنچه در عمل رخ میدهد هستند ولی در عمل هیچگاه نمیتوان الگوهای جریان را مطابق با حالت ایدهآل برقرار کرد.
جریان متقابل
در یک مبدل حرارتی جریان متقابل (counter-flow heat exchanger)، دو سیال به صورت موازی ولی در جهت مخالف یکدیگر جریان مییابند. در شکل زیر، چنین آرایشی به صورت شماتیک نشان داده شده است که در آن یک تیوب با قطر کمتر به صورت هممرکز درون یک تیوب با قطر بیشتر قرار گرفته است. دو سیال درون تیوب داخلی و درون فضای حلقهای که دو لوله را از هم جدا میکند جریان مییابند. در عمل میتوان تعداد زیادی تیوب را درون یک تیوب خارجی با قطر بزرگ قرار داد که به آن پوسته (shell) میگویند.
مبدلهای حرارتی جریان متقابل کاراترین مبدلها هستند زیرا از اختلاف دمای موجود بهترین استفاده را میکنند و میتوانند بیشتری تغییر دما را در هر یک از سیالات ایجاد کنند.
جریان متقابل
در یک مبدل حرارتی جریان متقابل (counter-flow heat exchanger)، دو سیال به صورت موازی ولی در جهت مخالف یکدیگر جریان مییابند. در شکل زیر، چنین آرایشی به صورت شماتیک نشان داده شده است که در آن یک تیوب با قطر کمتر به صورت هممرکز درون یک تیوب با قطر بیشتر قرار گرفته است. دو سیال درون تیوب داخلی و درون فضای حلقهای که دو لوله را از هم جدا میکند جریان مییابند. در عمل میتوان تعداد زیادی تیوب را درون یک تیوب خارجی با قطر بزرگ قرار داد که به آن پوسته (shell) میگویند.
مبدلهای حرارتی جریان متقابل کاراترین مبدلها هستند زیرا از اختلاف دمای موجود بهترین استفاده را میکنند و میتوانند بیشتری تغییر دما را در هر یک از سیالات ایجاد کنند.